ضدعفونی تجهیزات پزشکی (راهنمای جامع با جزئیات کامل)

قبل از ورود به بحث ضدعفونی تجهیزات پزشکی، مسئله ای که باید راجع به آن بدانید، اصول کلی تمیز کردن و ضدعفونی کردن و برخی از تعاریف کلیدی می باشد. در این زمینه WHO یا سازمان بهداشت جهانی نشریه ای منتشر کرده است و در آن به توضیح راجع به ضدعفونی کردن و سطوح این کار پرداخته است. این نشریه فرآیند ضدعفونی کردن را به سه سطح تقسیم می کند: تمیز کردن، ضدعفونی کردن و استریل کردن.

1. تمیز کردن

تمیز کردن اولین مرحله به شمار می آید که به معنای حذف مواد بیولوژیکی سرایت پذیر، گرد و غبار و خاک از سطحی است که به ضدعفونی احتیاج دارد. این کار می تواند به دو صورت دستی یا به کمک یک وسیله با استفاده از آب و مواد شوینده یا محصولات آنزیمی انجام شود.

2. ضدعفونی کردن

ضدعفونی کردن پروسه ای است که در آن به حذف ارگانیسم های مولد بیماری برای ایمن ساختن یک وسیله می پردازند. برای مثال می توان ابزارهای پزشکی را در واشر استریل کننده گذاشت. ضدعفونی کردن همانطور که آن را تعریف کردیم، استفاده از عاملی را توصیه می ‌نماید که می تواند تقریباً همه میکرو ارگانیسم‌ های تولیدکننده بیماری را غیرفعال کند. البته باید بدانید که ضدعفونی ممکن است از نظر کاهش سطح آلودگی میکروبی به استریل کردن نرسد.

3. استریل کردن

استریل کردن به  فرآیندی می گویند که برای پاک کردن یک شیء از میکروارگانیسم ها مانند ویروس ها و هاگ های باکتریایی مورد استفاده قرار می گیرد. در آخر باید بدانید که استریل کردن همه تجهیزات مراقبت از بیمار ضروری نیست و باید سیاست های مراقبت های بهداشتی بر اساس استفاده هر وسیله مشخص شود.

دسته بندی وسایل پزشکی برای ضدعفونی کردن

تجهیزات پزشکی معمولا در سه دسته جدا به نام بحرانی، نیمه بحرانی و غیر بحرانی قرار می گیرند.

• بحرانی

یعنی وسایلی که از سطح پوست عبور می کنند و وارد لایه های زیرین می شود.

• نیمه بحرانی

ابزار هایی که در تماس با مخاط می باشند.

• غیر بحرانی

در تماس با پوست قرار می گیرند.

روش های ضدعفونی تجهیزات پزشکی

پیش از این راجع به فرایند ضدعفونی و سطح های آن صحبت کردیم، در بخش زیر می خواهیم اقسام ضدعفونی کننده های شیمیایی و غیره را به شما معرفی کنیم.

الکل

باید بدانید که با وجود در دسترس بودن این ماده، استفاده از آن برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی و جراحی توصیه نمی شود زیرا بر روی باکتری و قارچ های اسپور دار تاثیری نمی گذارد. این ماده اغلب برای ضدعفونی مواردی مانند دماسنج های دهانی و مقعدی، پیجرهای بیمارستانی، قیچی ها و گوشی های پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد.

ضدعفونی تجهیزات پزشکی بوسیله کلر و ترکیبات آن

هیپوکلریت ها به طور معمول در مراکز بهداشتی و درمانی در قسمت های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال برای ضدعفونی نقطه ای میز ها و کف، برای ضد عفونی کردن سرهای تنومتر، لباسشویی و لوازم دندانپزشکی کاربرد دارد.

فرمالدهید از دیگر روش ها برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی

این ماده از دیگر مواردی است که به دو صورت مایع و گاز برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی به کار می رود. همچنین نوعی ضد عفونی کننده بسیار سطح بالا محسوب می شود که می تواند تمام میکروارگانیسم ها را به جز تعداد کمی از اسپورهای باکتریایی نابود کند. با این وجود، استفاده های بهداشتی کمتری از فرمالدهید به دلیل بخارات تحریک کننده و بویی که دارد، می شود.

محلول سایا سپت

این نوع محلول نیز برای انواع سطح فلزی و وسایل جراحی قبل از دستگاه اتوکلاو به کار می رود. از این محلول برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی بحرانی و نیمه بحرانی استفاده می کنند.

آب اکسیژنه محلولی قوی برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی

این محلول که برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی به کار می رود، در برابر بسیاری از میکروارگانیسم ها مانند باکتری ها، مخمرها، قارچ ها، ویروس ها و هاگ ها فعال است. این محلول یک ضدعفونی کننده بسیار عالی و موثر برای استفاده در سطوح بی جان است. علاوه بر آن این محلول در غلظت ‌های 3 تا 6 درصد برای ضدعفونی کردن لنزهای تماسی نرم، ونتیلاتورها، پارچه‌ ها و آندوسکوپ بسیار مناسب است

اسید پراستیک

پراستیک اسید نیز نمونه ای دیگر برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی است که به روشی شبیه به پراکسید هیدروژن عمل می کند. از مهمترین مزایای این محلول می توان به عاری بودن آن از محصولات تجزیه مضر (اسید استیک، آب، اکسیژن، پراکسید هیدروژن) و موثر بودن در حضور مواد آلی اشاره کرد. این ماده در ماشین های اتوماتیک برای استریل کردن شیمیایی ابزار پزشکی (آندوسکوپی، آرتروسکوپ)، دندانپزشکی و جراحی کاربرد دارد.

آب ژاول

آب ژاول نیز از دیگر موارد برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی است. این ماده به راحتی قارچ، باکتری و ویروس را از بین می برد و ضد عفونی کننده بسیار مناسبی برای سطوح و محیط است. اگر از این محلول به صورت روزانه استفاده شود، اثر بخشی بهتری خواهد داشت.

محلول ویویساید

این محلول را نیز بدون نیاز به رقیق سازی می توانید برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی استفاده کنید. برای این کار ابزار ها را به مدت بیست دقیقه داخل محلول قرار دهید و سپس آبکشی نمایید.  این ماده نیز برای ضد عفونی ابزار و وسایل بحرانی و نیمه بحرانی کاربردی است.

عوامل ضدعفونی کننده متفرقه تجهیزات پزشکی

فلزات برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی

مطالعات نشان می دهند که در گذشته برخی از فلزات سنگین به عنوان ضدعفونی کننده مورد استفاده قرار می گرفته اند. برای مثال، نقره برای پیشگیری از التهاب ملتحمه نوزادان و مداوای موضعی زخم های سوختگی کاربرد دارد. همچنین طبق مطالعات، فلزات سنگین مانند نقره، مس و آهن می ‌توانند برای کنترل محیطی، ضدعفونی آب یا وسایل پزشکی مورد استفاده قرار گیرند یا در دستگاه ‌های پزشکی گنجانده شوند.

اشعه ماوراء بنفش

طول موج این اشعه که برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی استفاده می گردد، از 210 نانومتر تا 328 نانومتر است. در این حالت با گذراندن ابزار های پزشکی از زیر این اشعه عواملی که موجب بیماری می شوند از بین می روند. این روش تقریبا برای تمامی ابزار و وسایل کاربرد دارد و از سرعت بالایی نیز برخوردار می باشد.