کشاورزی به عنوان یکی از اصلی‌ترین مشاغل انسانی، در تأمین غذای جامعه، رونق اقتصادی و همچنین بهره‌وری منابع طبیعی نقش بسزایی دارد. همچنین، در سطح جهانی، مبارزه با گرسنگی و تأمین امنیت غذایی، به یکی از چالش‌های مهم قرن بیست و یکم تبدیل شده است.

شرایط منطقه بر موضوع اقتصاد کشاورزی

اکراین و روسیه

در طول سال‌های اخیر، جنگ اکراین و روسیه بر تأمین کالای مهمی همچون گندم و حبوبات، تأثیر زیادی داشته است. بر اساس آمار و اطلاعات منتشر شده، در سال 2020، روسیه بیشترین صادرات گندم را به سمت کشورهایی همچون مصر، ترکیه و اندونزی داشته است. با این حال، در روز 24 فوریه 2021، روسیه به دلیل بحران خط لوله گاز، صادرات گندم را به سمت خارج از کشور متوقف کرد و این موضوع موجب افزایش نگرانی‌ها در بازارهای جهانی شد. این مسئله بر اقتصاد کشاورزی جهان و به خصوص کشورهای وابسته به صادرات گندم و حبوبات، تأثیر گذاشته است.

ایران

پتانسیل بالای ایران در صنعت کشاورزی

از طرفی، کشور ایران با توجه به شرایط آب و هوایی و خاکی منحصر به فرد، پتانسیل بالایی در حوزه کشاورزی دارد و می‌تواند نقش مهمی در تأمین کالاهای غذایی جهانی داشته باشد. با توجه به این پتانسیل، توسعه کشاورزی و افزایش تولید در واحد سطح از اهمیت بسیار ویژه ای در اقتصاد برخوردار است.

ایران با توجه به شرایط جغرافیایی و اقلیمی منحصر به فرد خود و تنوع زیاد منابع طبیعی، می‌تواند با توجه به نیاز جامعه و همچنین کشورهای همسایه، در حوزه کشاورزی مدرن بسیار پیشرفت کند. به طور خاص، تولید محصولات ارگانیک و بدون استفاده از سم، در کشورهای اروپایی و همچنین آمریکا به عنوان یکی از محصولات مهم کشاورزی مورد توجه قرار گرفته است.

یکی از اصلی ترین مشکلات صادرات محصملات کشاورزی ایران باقی مانده زیاد سموم و مواد شیمیایی در محصولات بوده و اگر ایران بتواند با تولید محصولات ارگانیک و بدون سم به بازار جهانی وارد شود، می‌تواند باعث افزایش سطح درآمد و رشد اقتصادی کشور شود.

بیشتر بخوانید: صعود تورم کشاورزی در یک دهه/ تورم از 2 درصد به 70 درصد رسید

عملکرد کشورهای پیشرفته در صنعت کشاورزی

در کشورهای پیشرو بخش کشاورزی که هر ساله بیشترین عملکرد محصولات در واحد سطح را ثبت می‌کنند، پیشگیری قبل از درمان انجام می‌شود. آنها اجازه نمی‌دهند تا خسارت مربوط به یک آفت یا کمبود ماده غذایی در گیاه ظاهر شود تا به فکر راهکار برای درمان آن بیافتند. بصورت پی در پی آزمایش برگ و خاک انجام شده و میزان آفات در مزرعه پایش می‌شود تا قبل از اینکه نشانه های بیماری ظاهر شده و درصدی از خسارت به کشاورز وارد شود اقدامات پیشگیرانه انجام می‌شود. بعد از ظهور علائم کمبود و یا بیماری حتی در صورت درمان باید قبول کنیم حداقل 20% خسارت شامل حال مزرعه ما شده است. حتی با بهره مندی از هوش مصنوعی در کشاورزی در کمترین زمان ممکن یک کمبود و یا آفت تشخیص داده شده و تا قبل از ایجاد خسارت روند درمان انجام می‌شود.

هوش مصنوعی و صنعت کشاورزی

هوش مصنوعی (AI) به عنوان یکی از فناوری‌های پیشرفته، در حال تغییر شکل دادن به صنایع مختلف، از جمله صنعت کشاورزی است. تفسیر آزمایش خاک، تشخیص آفات و بیماریها و ارائه ی نسخه کاربردی متناسب با شرایط کشت از جمله مواردی است که پیش بینی می‌شود انسان بتواند هوش مصنوعی را در بخش کشاورزی به عنوان یک دستیار در خدمت خود گیرد.

هوش مصنوعی، قابلیت پردازش و تجزیه و تحلیل داده‌های بسیار زیاد و پیچیده را داراست، که در کشاورزی می‌توان از آن برای پیش‌بینی عوامل مختلفی مانند هواشناسی، معرفی بهترین زمان برای مبارزه با آفات و بیماری ها و ارائه ی برنامه غذایی قبل از ظهور نشانه های کمبود مواد غذایی استفاده کرد.

یکی دیگر از مزایای هوش مصنوعی در کشاورزی، استفاده از سیستم‌های خودکار برای تشخیص بیماری‌های گیاهان و افزایش امنیت غذایی است. با استفاده از داده‌های بیولوژیکی و تصاویر زیادی که از گیاهان گرفته می‌شوند، می‌توان با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی، بیماری‌های گیاهان را شناسایی و درمان کرد.

به طور کلی، استفاده از هوش مصنوعی در کشاورزی، می‌تواند به دستیابی به بهره‌وری بیشتر، افزایش تولید، کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی کمک کند.

هر چند هوش مصنوعی هنوز در مرحله آزمون و خطاست و مسیر درازی را در پیش دارد اما با توجه به افزایش سر سام آور قیمت نهاده های کشاورزی و پایین بودن میانگین عملکرد محصولات در کشورمان امروزه بهترین راهکار برای بالا بردن عملکرد و افزایش درآمد استفاده از پتانسیل کارشناسان خبره بخش کشاورزی است.

استفاده غیرصحیح از سموم و کود های شیمیایی باعث شده درصد بالایی از هزینه های انجام شده توسط کشاورزان نه تنها نتیجه مطلوبی نداشته بلکه کود دهی نامناسب تعادل برخی عناصر را در خاک بر هم زده و جذب سایر عناصر را توسط گیاه کاهش دهد. استفاده نامناسب از سموم شیمیایی و مصرف اشتباه آنها باعث شده بسیاری از حشرات مفید(که در کنترل آفات به ما کمک می‌کردند) از بین بروند و در نتیجه کنترل آفات روز به روز دشوار تر از قبل شود.

مقاومت آفات نسبت به سموم از دیگر معضلات مصرف غیر کارشناسانه سموم شیمیایی بوده و از بین رفتن میکروارگانیسم های مفید خاک در اثر استفاده اشتباه کود های شیمیایی و نداشتن اطلاعات کافی درباره سموم و کود های موجود در بازار باعث از بین رفتن میکروازگانیسم های مفید خاک شده و جذب مواد غذایی نیز که تا حد زیادی وابسته به جمعیت این میکروازگانیسم ها در خاک است تا حد چشمگیری در مزارع غیر اصولی کاهش پیدا کرده است.

اهمیت دریافت مشاوره کشاورزی

برای احیای خاک های مزارع و افزایش راندمان محصولات کشاورزی چاره ای نیست جز شناخت دقیق این اکوسیستم پیچیده و در خدمت گرفتن چرخه طبیعی تمام موجوداتی که به حاصلخیز شدن مزرعه ما کمک می‌کنند. این مهم تنها با داشتن علم کافی و تشخیص مشکلات اختصاصی مربوط به هر زمین کشاورزی توسط کارشناسان خبره کشاورزی مهیا می‌شود و برنامه های تغذیه و سم پاشی های عمومی نتیجه ای جز هدر دادن هزینه و بر هم زدن تعادل و ایجاد مشکلات ثانویه در پی نخواهد داشت.

مشاوره کشاورزی

در بازدید های بسیاری که از باغ ها و مزارع تحت نظر مجموعه کشاورزباشی داشته ایم با اطمینان میتوان گفت کشاورزانی که برای اولین بار مشاور کشت انتخاب می‌کنند و از کارشناسان ناظر بهره می‌گیرند متوجه می شوند مسیری که در گذشته طی می‌کردند خطاهای بسیاری داشته و حتی با صرف هزینه خرید سم و کود در حال خسارت زدن به گیاهان خود بوده اند، چرا که تشخیص درست مشکلات زمین، انتخاب درست نهاده، زمان مصرف، و روش مصرف بسیار مهم تر از مارک نهاده ای است که مصرف می‌کنید.

از منابع آب و خاک بصورت بهینه مصرف نمی‌شوند و صرفه ی اقتصادی از مشاوره کشاورزی به عنوان یکی از ابزارهای مهم در حوزه کشاورزی، می‌تواند به کشاورزان کمک کند تا بهبود کیفیت و کمیت محصولات خود را دست یابند. این مشاوره به شیوه های مختلفی ارائه می‌شود، از جمله مشاوره در زمینه انتخاب نوع بذر، مدیریت آبیاری، کوددهی، کنترل بیماری ها و آفات، مدیریت زمین و غیره.

در نهایت، باید به ارتقای سطح دانش کشاورزی و بهبود سیستم آموزشی و پژوهشی در حوزه کشاورزی و بهره مندی از تجربیات مشاوران کشت توجه ویژه داشت.