به گزارش اکوایران، با افزایش جمعیت ساکنان خارجی در ژاپن، الگوی تقاضا در بازار مواد غذایی این کشور در حال تغییر است؛ تغییری که حالا خود را در بازار زمینهای کشاورزی نیز نشان میدهد. دادههای رسمی نشان میدهد خارجیهای مقیم ژاپن برای تولید محصولات متناسب با ذائقه و فرهنگ غذایی خود، بیش از گذشته به خرید یا اجاره زمینهای کشاورزی روی آوردهاند.
بر اساس آمار وزارت کشاورزی ژاپن، مساحت زمینهای کشاورزی خریداریشده توسط اتباع خارجی یا شرکتهای وابسته به آنها در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال قبل حدود ۱.۹ برابر شده و به بیش از ۱۷۵ هکتار رسیده است؛ رقمی که بالاترین سطح از زمان آغاز ثبت دادههای قابل مقایسه در سال ۲۰۲۲ محسوب میشود. این روند همزمان با رکوردشکنی جمعیت ساکنان خارجی ژاپن شکل گرفته؛ جمعیتی که تا پایان سال ۲۰۲۴ به حدود ۳.۸ میلیون نفر رسیده است.
با وجود رشد قابل توجه، سهم زمینهای کشاورزی در تملک خارجیها همچنان بسیار محدود است و کل اراضی خریداریشده توسط اتباع خارجی و شرکتهای مرتبط طی سالهای ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ کمتر از ۰.۰۱ درصد از کل زمینهای کشاورزی ژاپن را تشکیل میدهد.
تغییر ذائقه، تغییر زمین
گسترش تنوع غذایی در ژاپن باعث افزایش تقاضا برای مواد اولیه تازه و مقرونبهصرفه غذاهای آسیایی و غیرژاپنی شده است. در نتیجه، فروشگاهها و سوپرمارکتهایی که به جامعه مهاجران نپالی، ویتنامی، تایلندی و دیگر ملیتها خدمات میدهند، بهویژه در شهرهایی مانند توکیو و اوزاکا، رشد چشمگیری داشتهاند.
برای پاسخ به این تقاضا، برخی ساکنان خارجی مستقیماً وارد تولید شدهاند. آنها با خرید یا اجاره زمینهای کشاورزی در استانهایی مانند گونما، ایباراکی و توچیگی، محصولاتی را کشت میکنند که پیشتر عمدتاً وارداتی بودند؛ از سبزیجات ویتنامی و نپالی گرفته تا گیاهان معطر تایلندی.
گرمایش زمین، فرصت تازه برای کشت
یکی از عوامل تسهیلکننده این روند، تغییرات اقلیمی و افزایش دمای هوا در ژاپن است. محصولاتی که پیشتر بهدلیل شرایط آبوهوایی امکان کشت در ژاپن نداشتند، حالا در مناطقی مانند کانتو و حتی در تمام طول سال در جنوب کشور قابل تولید هستند. این موضوع هزینه واردات را کاهش داده و زنجیره تأمین کوتاهتری برای فروشگاههای محلی ایجاد کرده است.
در عین حال، بسیاری از کشاورزان خارجی بهدلیل عدم تطابق محصولاتشان با استانداردهای رایج بازار عمدهفروشی ژاپن، مسیر فروش مستقیم به خردهفروشان را انتخاب کردهاند؛ مسیری که هم انعطافپذیرتر است و هم پاسخگوی نیاز بازارهای خاص قومی.
نگاه سیاستگذار؛ فرصت یا تهدید؟
افزایش حضور خارجیها در بازار زمین کشاورزی، در کنار مزایایی مانند احیای زمینهای رهاشده و کاهش ریسکهای زیستمحیطی، نگرانیهایی نیز در سطح سیاستگذاری ایجاد کرده است. مهمترین نگرانی، احتمال تغییر کاربری زمینهای کشاورزی و استفاده غیرتولیدی از آنهاست.
در واکنش به این نگرانیها، دولت ژاپن در سالهای اخیر مقررات سختگیرانهتری را اعمال کرده است. اعلام ملیت متقاضیان، بررسی ساختار مالکیت شرکتها و از سال ۲۰۲۵، الزام اعلام مدت باقیمانده اقامت خارجیها، از جمله اقداماتی است که با هدف حفظ امنیت غذایی و جلوگیری از سوداگری در بازار زمین انجام شده است.
کارشناسان معتقدند چارچوبهای نظارتی فعلی تا حد زیادی مانع انحراف کاربری زمینهای کشاورزی میشود، اما چالش اصلی در بلندمدت، تضمین تداوم بهرهبرداری از این زمینهاست؛ بهویژه در شرایطی که برخی کشاورزان خارجی ممکن است در آینده فعالیت خود را متوقف کنند.
