رشد اشتغال غیررسمی هم طی این سال‌ها مورد بحث بوده؛ اکوایران در این گزارش علاوه بر بررسی چهار گسل بازار کار ایران، به استناد مطالعات رسمی به این سوال هم پاسخ داده است: «اشتغال غیررسمی در بازار کار ایران خوب است؟»

 

 

اشتغال غیررسمی یا به تعبیری اشتغال بدون بیمه در اقتصاد یک کشور خوب است یا بد؟ مطالعات نشان می دهد بازار کار ایران با چهار چالش مهم مواجه است؛

مهمرین چالش بازار کار ایران کمبود فرصت شغلی ایجاد شده و به تبع آن پایین بودن نسبت اشتغال به جمعیت واقع در سن کار است.

دومین چالش نرخ بالای بیکاری در بین فارغ التحصیلان دانشگاهیست که فاصله زیادی با نرخ بیکاری جمعیت کم سواد دارد. از جمعیت ۲ میلیون و ۴۳۰ هزار نفری بیکار کشور، بیش از ۹۸۰ هزار نفر فارغ التحصیل دانشگاهی بدون شغل هستند.

به عبارتی ۴۰ درصد جمعیت بیکار را فارغ التحصیلان تشکیل می دهند!

 

مهتمرین عوامل رشد جمعیت فارغ التحصیل بدون شغل چیست؟

یکی از مهتمرین عوامل رشد جمعیت فارغ التحصیل بدون شغل به توسعه سیاست های نظام آموزش عالی بدون در نظر گرفتن مهارت آموزی بر می گردد. توسعه نظام آموزش عالی دو نتیجه نامطلوب در پی داشت؛ نخست، جوانی که باید در سن ۲۰ سالگی وارد بازار کار می‌شد در جهت مدرک گرایی تشویق شد و با تغییر الگوی زندگی، «دانشگاه» را به «بازار کار» ترجیح داد. به دلیل این تاخیر فاز، سن ورود به بازار کار بالا رفت.

دوم اینکه، با توسعه نظام آموزش عالی و تسهیل ورود به تحصیلات عالی،«جوان بیکار» به «جوان بیکار فارغ التحصیل» و البته بدون مهارت تبدیل‌ شد که این «سطح تحصیلات» خود نیز افزایش انتظار جوانان از شغل را در پی داشت تا به هر شغلی تن ندهند.

سومین چالش بازار کار، نرخ بیکاری به مراتب بالاتر زنان نسبت به مردان است که به رغم نرخ مشارکت پایین تر زنان نسبت به مردان برای سال های متمادی، بحث برانگیز است.

و چهارمین چالش اشتغال به نرخ بیکاری بالای جوانان نسبت به میانسال ها و بزرگسالان بر می گردد.

 

اشتغال غیر رسمی خوب است یا بد؟

با وجود این نکات سوالی که مطرح می شود آن است که اشتغال غیر رسمی خوب است یا بد؟ یعنی اگر فضای کار بدون بیمه، برای شمای جوان بیکار در جستجوی شغل فراهم شود حاضر به پذیرش آن شغل هستید یا خیر؟

در این قسمت رابطه اشتغال غیررسمی با نابرابری درآمدی را مورد بررسی قرار می دهیم. به استناد مطالعات رسمی صورت گرفته در برخی از کشورهای جهان، بخش غیررسمی سریعتر به مناطق محروم وارد می شود و در ایجاد درآمد برای بیکاران این مناطق ایفای نقش می کند و به کاهش برابری درآمدی منجر شده است. اما ایا این موضوع در ایران هم مصداق دارد؟

نتیجه مطالعات رابطه اشتغال غیررسمی با ضریب جینی طی سال های ۷۰ تا ۹۷ نشان می دهد، نه تنها رابطه معکوس بین اشتغل غیررسیمی با ضریب جنیی وجود ندارد بکله یک رابطه مثبت و البته خفیف قابل مشاهده است. بنابراین با توسعه اشتغال غیررسمی در ایران نابرابری درآمدی هم نسبتا افزایش می یابد.

در نهایت اینکه، ما حصل سه عامل فقدان سیاستگذاری برای آینده، توسعه بدون ظابطه نظام آموزش عالی و انباشت تقاضای نیروی کار از ساال های گذشته در کنار تقاضای جدید شغل، امروز بیکاری را به ابرچالش اقتصادی تبدیل کرده است.