رزا پارکس، نافرمانی مدنی از جنس زنانه

رُزا پارکس. نامی که با اثر پروانه‌ای خود، در تاریخ مبارزاتی سیاه پوستان امریکا، مهم‌ترین قانون حقوق مدنی در تاریخ ایالات متحده را رقم زد.

در اولین روز از دسامبر ۱۹۵۵، جرقه جنبش حقوق مدنی آفریقایی‌تبارها به دست رزا پارکس زده شد. او پس از سپری کردن یک روز عادی، در شهر مونتگمری ایالت آلابامای امریکا سوار اتوبوس شد.

طبق قانون ایالتی آن زمان، جایگاه سفید پوستان و سیاه پوستان مجزا بود و سیاهان مجبور بودند در انتهای اتوبوس بنشینند. اما آن روز رزا در ردیف اول بخش سیاهان اتوبوس می‌نشیند. مرد سفید پوستی، چند ایستگاه بعد سوار می‌شود اما چون صندلی‌های ردیف سفید پوست‌ها پر بود، به سمت صندلی رزا می‌رود اما او به رغم اصرار راننده، از جایش بلند نشد.

پارکس به‌خاطر این‌که قواعد مربوط به جدایی سفیدپوستان و سیاه‌پوستان را رعایت نکرده بود بازداشت شد. با رسانه‌ای شدن حرکت شجاعانه پارکس، موج اعتراضات گسترده‌ای در امریکا، اعم از تشکیل کارزار تحریم اتوبوس‌های مونتگمری شکل گرفت.

این جنبش تحت رهبری مارتین لوتر کینگ، 385 روز به طول انجامید، که نتیجه آن، غیرقانونی اعلام شدن جداسازی جایگاه‌های سفید پوستان و سیاه پوستان بود.

همین حرکت ساده رزا پارکس علیه تبعیض، فرایندی را کلید زد که دستاوردهای بزرگی را برای آفریقایی‌تبارهای آمریکا سبب شد. موج ایستادگی و حق‌طلبی سیاه پوستان ادامه‌دار شد تا آنکه 9 سال بعد، در سال ۱۹۶۴، در نتیجه ایستادگی‌ها، قانون حقوق مدنی تصویب و هرگونه تبعیض‌نژادی در ایالات متحده آمریکا ممنوع شود.

سال بعد از تصویب این قانون، پارکس به‌عنوان منشی جان کانیرز نماینده سیاه‌پوست حزب دموکرات در مجلس فعالیت خود را آغاز کرد؛ فعالیتی که از 1965 تا  ۱۹۸۸ به طول انجامید. 

مادر جنبش آزادی

رزا پارکس به چهره و نماد برابری‌طلبی برای سیاهان آمریکا تبدیل شد. او از جمله افرادی بود که پس از آزادی نلسون ماندلا، برای دیدار با او انتخاب شد. پارکس در سال ۱۹۹۶ از دست بیل کلینتون، ریاست جمهوری وقت ایالات متحده، نشان آزادی را دریافت کرد.

سال بعد نیز به دریافت نشان «طلای کنگره» از نهاد قانون‌گذاری آمریکا نائل آمد. همچنین او که به نماد مبارزه ضدنژادپرستی تبدیل شده بود، از سوی کنگره آمریکا، با لقب «مادر جنبش آزادی» شهرت جهانی یافت.

در سال ۲۰۱۳، تندیس رزا پارکس در تالار مجسمه‌های کپیتل هیل در واشنگتن نصب گردید.

رزا پارکس در سال ۱۹۸۷ بنیاد «رزا و رِیموند پارکس» را در دیترویت، بزرگ‌ترین شهر ایالت میشیگان، تاسیس کرد و بیشتر سال‌های عمرش را صرف آگاهی دادن به جوانانی کرد که چیزی از سال‌های تبعیض نژادی آمریکای نمی‌دانستند.

او در سن 92 سالگی در سال ۲۰۰۵ درگذشت. او نخستین زن سیاه‌ پوست تاریخ آمریکا لقب گرفت که در ساختمان کپیتل هیل -ساختمان کنگره ایالات متحده آمریکا- در واشنگتن دفن شد.