همچنین رابطه مبادله نیز به ویژه از آخر دهه ۱۳۸۰ به ضرر ایران تغییر کرده است، به این معنا که قدرت خرید کالاهای صادراتی کشور افت کرده است. با این حال نگاهی به ترکیب اقلام تجاری و صادراتی نشان می‌دهد طی پنج دهه گذشته، اقتصاد ایران به نوعی در حال تحول از یک اقتصاد کشاورزی به یک اقتصاد صنعتی بوده است. 

همچنین ترکیب شرکای تجاری ایران تغییرات مهمی را تجربه کرده و با وجود اینکه در سال ۱۳۷۱ شرکای اصلی تجاری ایران آلمان، ژاپن و ایتالیا بوده‌اند، در سال ۱۴۰۲ چین و امارات متحده عربی به شرکای اصلی تجاری ایران تبدیل شدند. 

همچنین در سال ۱۴۰۲ تنوع شرکای تجاری نیز به کمترین حد دهه‌های اخیر رسیده است. به طوری که در این سال ۷۶ درصد تجارت ایران در اختیار ۸ کشور بوده و سهم سایر کشورهای جهان از کیک تجارت ایران تنها ۲۴ درصد گزارش شده است.