دوشنبه آینده نتایج اولین قرعه کشی از مسیر سامانه یکپارچه تخصیص خودرو مشخص می شود. سیاست گذار خودرویی از 27 اردیبهشت ماه تا 3 خرداد ماه سال جاری اولین فروش خودرو از مسیر سامانه تازه تاسیس خود را آغاز کرد. به گفته معاون مدیرکل دفتر صنایع خودرویی وزارت صنعت، معدن و تجارت از ثبت نام ۴ میلیون نفر در سامانه یکپارچه فروش خودرو خبر داد . عبدالله توکلی لاهیجانی ادامه داد : فروش خودرو از این مسیر ادامه پیدا خواهد کرد.

حضور 4 میلیون نفر در اولین فروش از مسیر سامانه یکپارچه فروش در حالی اتفاق افتاده که در آخرین طرح فروش فوق العاده ایران خودرو که در 17 اردیبهشت ماه سال جاری برگزار شد در بیش از 6 میلیون نفر برای در اختیار گرفتن 10 هزار دستگاه خودرو ثبت نام کردند. آخرین فروش فوق العاده سایپا نیز در سال 1401 گویای شرکت نزدیک به 556 هزار نفر برای در اختیار گرفتن حدود چهار هزار و 200 دستگاه بود. البته فراموش نکنیم که طرح اولین طرح فروش از مسیر سامانه یاد شده علاوه بر دو خودروساز بزرگ کشور شرکت های خصوصی بهمن موتور، کرمان موتور، مدیران خودرو و آرین پارس نیز به عرضه محصولات خود مشغول بودند. در مجموع 33 خودرو در این طرح فروش عرضه شده است. همچنین در اولین فروش سامانه یکپارچه تخصیص خودرو تمامی خودروسازان چه دو خودروساز بزرگ کشور و چه خودروسازان خصوصی مکلف بودند طرح های فروشی نیز برای مادران دارای دو فرزند و بیشتر در نظر بگیرند. اما چرا به رغم افزایش عرضه چه به لحاظ مدل و چه به لحاظ تیراژ شاهد افت تقاضا هستیم؟

در پاسخ به این سوال چهار مساله را می توان مورد توجه قرار داد. مساله اول به بحث اختلال در مسیر ثبت نام در سامانه یاد شده است. درست است که وزارت صمت برای اولین طرح عرضه محصولات شرکت های خودروساز از مسیر سامانه یکپارچه تخصیص خودرو بازه یک هفته در نظر گرفته بود اما با توجه به اینکه این سامانه برای اولین بار مورد استفاده قرار می گرفت این احتمال وجود دارد که بخشی از تقاضا نتوانستند در آن ثبت نام کنند. خبرگزاری ها در روزهای ابتدای آغاز بکار آن از وجود اختلال در این سامانه خبر دادند.

گنگ بودن زمان قرعه کشی و همچنین زمان عرضه محصولات شرکت های خودروساز از مسیر سامانه یکپارچه تخصیص خودرو را می توان به عنوان دلیل دیگر مورد توجه قرار داد. سیاست گذار خودرویی اطلاع رسانی کامل و جامعی در ارتباط با نحوی عرضه و همچنین زمان قرعه کشی ارائه نکرد و اطلاعات مربوط به ثبت نام برای خودرو از مسیر این سامانه و همچنین ساز وکارهای تعیین منتخبان را به صورت قطره چکانی اعلام می کند. این نحوی اطلاع رسانی شاید پای برخی از متقاضیان را برای شرکت در این سامانه فروش شل کرده باشد. اخبار منتشر شده در ارتباط با از سرگیری واردات خودرو و همچنین خیمه سنگین رکود روی بازار خودرو را می توان سومین دلیل برای بی انگیزگی متقاضیان برای خرید خودرو از مسیر سامانه یاد شده قلمداد کرد. پیش تر عنوان شد که حدود 80 درصد تقاضا برای خرید خودرو از کارخانه بعد از دریافت خودروهای خود آن را در بازار می فروشند. این بخش از تقاضا در واقع احتیاجی به خودرو ندارند بلکه به دنبال این هستند تا از فاصله قیمتی میان کارخانه و بازار استفاده کنند. البته می توان نیم نگاهی هم به بحث شفافیت داشت. سیاست گذار خودرویی با این ایده که خودروسازان در طرح های فروش خود چندان شفاف عمل نمی کردند اقدام به راه اندازی سامانه یکپارچه تخصیص خودرو کرد. این احتمال نیز وجود دارد که بخشی از ریزش تقاضا به دلیل شفاف شدن عرضه خودرو در مبدا به کمک سامانه یاد شده رغم خورده باشد.