به گزارش اکوایران، عراقی‌ها یک عامل غیرمنتظره را دلیل تضعیف ارز کشورشان می‌دانند که باعث افزایش قیمت مواد غذایی و کالاهای وارداتی شده است: یک تغییر در سیاست وزارت خزانه‌داری آمریکا و بانک فدرال رزرو نیویورک که کمتر به آن توجه شده است.

به گفته مقامات آمریکایی و عراقی، در ماه نوامبر فدرال رزرو در اقدامی برای کاهش انتقال دلار به ایران و سایر کشورهای تحریم‌شده‌ی خاورمیانه، کنترل‌های شدیدتری را بر معاملات بین المللی دلار توسط بانک های عراق آغاز کرد.

پس از حمله آمریکا در سال 2003 که صدام حسین را سرنگون کرد، بانک‌های عراقی تحت قوانین کم‌تری فعالیت می‌کردند. سال‌ها بحران و دولت‌های ضعیف- از نابسامانی در طول اشغال آمریکا تا تسلط داعش بر بخش‌های بزرگی از کشور- موجب شد سیستم بانکی عراق به فعالیت خود خارج از قوانین انتقال پول جهانی ادامه دهند.

بنا به گزارشی از وال‌استریت‌ژورنال و به گفته مقامات آمریکایی و عراقی، از زمانی که این رویه‌ها اجرایی شدند، بیش از 80 درصد حواله‌های دلاری روزانه عراق -که قبلاً در برخی روزها بالغ بر 250 میلیون دلار بود- به دلیل اطلاعات ناکافی در مورد مقصد تراکنش یا اشکالات دیگر مسدود می‌شوند.

با کم شدن دلار، ارزش واحد پول عراق تا 10 درصد در برابر دلار کاهش یافته است که منجر به افزایش شدید قیمت کالاهای وارداتی از جمله تخم‌مرغ، آرد و روغن خوراکی شده است.

photo1674210729

محمود دغیر، رئیس بانک اسلامی الجنوب و یکی از مقامات سابق بانک مرکزی عراق، گفت: «به مدت 20 سال ما از همین سیستم پیروی کردیم. اما سیاست تکانه‌ای فدرال رزرو اقتصاد عراق را با بحران مواجه کرده است.»

این آشفتگی نمونه‌ای از روابط محتاطانه اما در هم تنیده بین واشنگتن و بغداد است. از زمانی که ایالات متحده در سال 2004 به تأسیس بانک مرکزی عراق کمک کرد، دلار آمریکا تا حد زیادی به ارز اصلی این کشور تبدیل شده است.

از آن جا که بخش عمده‌ای از اقتصاد عراق با پول نقد کار می‌کند و برای حفظ منابع دلار در این کشور، هر چند ماه یک بار هواپیماها پالت‌های ارز آمریکایی را به بغداد تحویل می دهند. اما حجم بسیار بیشتری از دلار به صورت الکترونیکی در تراکنش‌های بانک‌های خصوصی عراق در جریان‌اند که از طریق حساب‌های دولت عراق در بانک فدرال رزرو نیویورک پردازش می‌شود، جایی که عواید حاصل از فروش نفت این کشور در آن‌جا سپرده می‌شود.

مقامات آمریکایی می‌گویند قوانین سختگیرانه برای انتقال الکترونیکی دلار توسط بانک‌های خصوصی عراق برای مقامات بغداد غیر منتظره نبود. این قوانین پس از دو سال بحث و برنامه‌ریزی، به طور مشترک در ماه نوامبر توسط بانک مرکزی عراق، خزانه‌داری آمریکا و فدرال رزرو اجرا شدند. مقامات آمریکایی افزودند که افزایش قیمت دلار ناشی از اقدامات جدید نیست.

اما نظارت بر تراکنش‌های دلاری، منجر به هجوم برای خرید دلار در عراق شده است و سیل انتقادات مقامات، بانکداران و واردکنندگان عراقی را برانگیخته است که این سیستم جدید را مسئول شوک مالی غیرضروری می‌دانند که مشکلات اقتصادی وخیم آنها را بدتر کرده است.

محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، که همزمان با شروع کاهش ارزش پول روی کار آمد، گفت که اقدام فدرال رزرو به قشر ضعیف آسیب می‌رساند و بودجه سال 2023 دولت او را تهدید می‌کند. وی در مصاحبه‌ای گفت که ماه آینده هیئتی را با پیشنهاد توقف شش ماهه سیاست جدید به واشنگتن اعزام خواهد کرد.

photo1674210742

برخی از مقامات ارشد عراق که با ایران مرتبط هستند، انتقادات شدیدتری داشته‌اند. هادی العامری، رئیس یک حزب سیاسی مورد حمایت ایران، در جلسه‌ای در 10 ژانویه به سفیر فرانسه گفت: «همه می‌دانند که آمریکا چطور از ارز به عنوان سلاحی برای گرسنگی دادن به مردم استفاده می‌کند.»

بر اساس رویه‌های جدید، بانک‌های عراقی باید حواله‌های دلاری را در پلتفرم آنلاین جدید بانک مرکزی ثبت کنند و این درخواست‌ها سپس توسط فدرال رزرو بررسی می‌شوند.

مقامات آمریکایی مدعی‌اند که هدف این سیستم، محدود کردن استفاده از نظام بانکی عراق برای انتقال دلار به تهران و دمشق است.

آقای داغیر، مقام سابق بانک مرکزی، گفت که طبق قوانین قدیمی، دارندگان حساب عراقی در بانک‌های خارجی مجبور نبودند پیش از انتقال دلارها مقصد آن را ذکر کنند.

سخنگوی فدرال رزرو نیویورک درباره حساب‌های دولت‌های خارجی مانند عراق گفت: «ما یک سیستم قوی برای مدیریت این حساب‌ها داریم که در طول زمان با توجه به رفتار دولت‌ها تکامل پیدا می‌کند.»

یک مقام آمریکایی گفت: «این اقدامات توانایی استفاده بازیگران ناسازگار جهانی را از سیستم بانکی عراق محدود می‌کند.»

خزانه داری آمریکا و بانک مرکزی عراق از اظهار نظر درباره این موضوع خودداری کردند. بانک مرکزی عراق در 15 دسامبر در بیانیه‌ای این پلتفرم الکترونیکی جدید را تشریح کرد و گفت که این سیستم به «جزئیات کامل مشتریانی که خواهان انتقال پول هستند نیاز دارد، از جمله ذی‌نفعان نهایی.»

به گفته مقامات عراقی و اسناد دادگاه، بانک مرکزی همچنین چهار بانک را از انجام هرگونه معامله دلاری منع کرده است: بانک اسلامی آسیا، بانک خاورمیانه عراق، بانک اسلامی انصاری و بانک اسلامی القبوده. مدیران بانک آسیا و بانک انصاری از اظهار نظر خودداری کردند، و امکان تماس با دو موسسه دیگر وجود نداشت.

مقامات آمریکایی سال‌ها به عراق فشار آورده‌اند تا کنترل بیشتری بر بانک‌های خود اعمال کند. در سال 2015، فدرال رزرو و وزارت خزانه‌داری به طور موقت جریان میلیاردها دلار پول را به بانک مرکزی عراق مسدود کردند، به دلیل نگرانی از اینکه این پول‌ها به بانک‌های ایرانی و احتمالاً شبه نظامیان داعش منتقل می‌شوند.

photo1674210845

برخی از مقامات عراقی از نظارت دقیق‌تر بر بانک‌های خصوصی حمایت کردند. هادی السلامی، یکی از اعضای پارلمان عراق و عضو کمیسیون مبارزه با فساد گفت که احزاب سیاسی و شبه نظامیان عراقی اکثر بانک‌ها را کنترل می‌کنند و از آنها برای انتقال دلار به کشورهای همسایه استفاده می کنند. وی گفت: « باید فوراً جلوی این موضوع گرفته شود.»

تأثیر کنترل‌های شدیدتر اتخاذ شده در نوامبر را می‌توان در کاهش شدید تراکنش‌های دلاری بانک‌های عراق مشاهده کرد. بر اساس داده‌ها، در 17 اکتبر سال گذشته- قبل از اجرایی شدن قوانین جدید- انتقال روزانه از طرق حساب‌های رسمی عراق در بانک فدرال رزرو نیویورک و سایر موسسات خارجی، 224.4 میلیون دلار بود. در 17 ژانویه امسال، تراکنش روزانه 22.9 میلیون دلار بود که نزدیک به 90 درصد کاهش داشته است.

مقامات ایالات متحده می‌گویند همزمان که تعداد بیشتری دارندگان حساب‌های عراقی از الزام ذکر جزئیات تراکنش پیروی می کنند، آشفتگی مالی کاهش خواهد یافت.

حتی بانکداران و معامله‌گران عراقی ارز نیز می‌گویند که هدف قوانین سختگیرانه‌تر، متوقف کردن ترفندهایی است که از آن‌ها برای خارج کردن دلار استفاده می‌شود. به عنوان مثال، واردکنندگان، فاکتورهای کالاهایی را جعل می‌کنند که هرگز به عراق تحویل داده نمی‌شوند، اما مبلغ آن‌ها به دلار پرداخت می‌شود که به دریافت کنندگان ناشناس در خارج از کشور می‌رسد.

حمزه الصراف صاحب مغازه صرافی در محله شلوغ کراده بغداد گفت: «بیشتر دلارهای عراق، بی‌شک به ایران، ترکیه، سوریه، یمن، لبنان و گاهی دبی می‌روند.»

واردکنندگان عراقی که به بانک‌ها دسترسی ندارند تا زمانی که بتوانند از رویه جدید پیروی کنند، مجبورند سفارش‌های خود را به تاخیر بیاندازند و برخی دیگر نیز از روش‌های جایگزین مانند شبکه‌های غیررسمی انتقال پول موسوم به حواله، استفاده می‌کنند. آقای صراف گفت که برخی از تاجران دلارها را بار می کنند و با خودرو به خارج از عراق می‌فرستند.

نرخ برابری رسمی دلار 1470 دینار عراق تعیین شده است. اما بر اساس داده‌های منتشر شده توسط بانک مرکزی عراق، روز سه‌شنبه دلار در بانک‌ها و صرافی‌های بغداد تا 1620 دینار عراقی فروخته شد که 10 درصد بیشتر از ماه نوامبر است.

غیث البدری که یک مغازه کوچک تلفن همراه در بغداد دارد، گفت که با افزایش ارزش دلار، فروش اقلام وارداتی کاهش یافته است. او گفت که یک گوشی هوشمند سامسونگ که او در دبی به دلار می‌خرید و در ماه نوامبر به قیمت 200 هزار دینار می فروخت، اکنون 219 هزار دینار است. آقای بدری گفت که با افزایش قیمت مواد غذایی، مشتریانش ناپدید شده اند.

او در مغازه خالی خود گفت: «هیچ کس تلفن همراه نمی‌خرد. مردم نگران غذا هستند.»