پیروزی پزشکیان نشان‌دهنده نارضایتی ایرانیان، به ویژه طبقه متوسط شهری و جوانان، از چالش‌های اقتصادی و اجتماعی کشور در دوره قبلی است. 

در عرصه سیاست داخلی، پزشکیان وعده داده که روابط با غرب را بهبود ببخشد، اگرچه توانایی او در انجام اصلاحات اساسی ممکن است به دلایل مختلف محدود باشد.

در عرصه سیاست خارجی، در حالی که پیروزی پزشکیان امید به یک پیشرفت دیپلماتیک با کشورهای غربی و احتمال حل‌و‌فصل بن‌بست توافق هسته‌ای را زنده می‌کند، اما تأثیر او ممکن است به دلیل مقاومت‌های داخلی محدود باشد.

علاوه بر این، شانس موفقیت در دستیابی به توافق برای کاهش یا لغو تحریم‌ها تا حدود زیادی به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بستگی دارد. 

در دولت احتمالی حزب دموکرات، احتمالاً شاهد توافقی مشابه آنچه در ماه‌های آخر دولت روحانی و اوایل دولت بایدن (اوایل ۲۰۲۰) تقریباً مورد توافق قرار گرفت، خواهیم بود. چنین توافقی می‌تواند به اجرا درآید و از نیمه دوم ۲۰۲۵ به اجرا گذاشته شود. 

با این حال، اگر ترامپ پیروز شود، رسیدن به توافق بسیار سخت‌تر خواهد بود -و اگر اصلاً ممکن باشد- زمان بیشتری خواهد برد، حتی در صورتی که آزادی بیشتری به پزشکیان درخصوص دامنه توافق داده شود.

در واقع، ممکن است ترامپ دوره ریاست‌جمهوری خود را با تلاش برای اعمال فشار بیشتر بر ایران و بازگشت به کمپین «فشار حداکثری» علیه صادرات نفت ایران آغاز کند. درحالی‌که بدون شک این موضوع، تأثیر منفی بر صادرات و تولید نفت ایران خواهد داشت، اما تأثیر آن بسیار کمتر از دوره اول خواهد بود.

این عمدتاً به دلیل شبکه پیچیده‌ای از عوامل بازاریابی و مکانیزم‌های پرداختی است که طی شش سال گذشته شکل گرفته‌اند. در چنین سناریویی، کاهش شدید جریان نفتی ایران برای ایالات متحده به‌راحتی ممکن نخواهد بود، اما ممکن است حداکثر تا ۵۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یابد (از سطح فعلی بیش از ۲.۵ میلیون بشکه در روز از کل صادرات نفت؛ بیش از ۱.۵ میلیون بشکه در روز نفت خام و میعانات و بیش از ۱ میلیون بشکه در روز فرآورده‌های نفتی).

نتیجه‌گیری

در کوتاه‌مدت، دو سناریو پیش روی ما است: جانشین دموکرات بایدن و یک توافق تا اواسط ۲۰۲۵، یا ترامپ و اجرای سختگیرانه‌تر تحریم‌ها، حداقل تا پایان ۲۰۲۵.

در حالت اول، انتظار می‌رود بازنگری افزایشی در تولید و صادرات نفت خام به میزان 200 تا 300 هزار بشکه در روز (از سطح فعلی ۳.۵-۳.۶ میلیون بشکه در روز برای کل سال ۲۰۲۵) از سه‌ماهه سوم ۲۰۲۵ به بعد صورت گیرد.

در حالت دوم، انتظار می‌رود کاهش تا ۵۰۰ هزار بشکه در روز به پیش‌بینی فعلی ما از تولید نفت خام از اوایل ۲۰۲۵ رخ دهد.

شایان ذکر است که دولت ترامپ باید از همان روز اول در مورد چندین مشکل دیگر در سیاست خارجی که با آن مواجه است تصمیم بگیرد که تأثیراتی بر سیاستش نسبت به ایران خواهد داشت. این مشکلات شامل جنگ روسیه-اوکراین، درگیری حماس و اسرائیل، عادی‌سازی روابط عربستان سعودی و اسرائیل، تهدیدات حوثی‌ها علیه کشتی‌هایی که از باب‌المندب عبور می‌کنند و روابط آمریکا با عربستان سعودی و اوپک می‌شود.

با توجه به دو سناریوی ذکرشده، ما پیش‌بینی فعلی خود را به عنوان سناریوی پایه حفظ کرده‌ایم (تولید نفت خام ۳.۵-۳.۶ میلیون بشکه در روز که حدود ۱.۵ میلیون بشکه در روز عمدتاً به چین صادر می‌شود و مقدار کمی هم به سوریه و ونزوئلا می‌رود.) 

به طور خلاصه، انتظار می‌رود تغییراتی در سیاست‌های داخلی ایران در نیمه دوم ۲۰۲۴ و قبل از روی کار آمدن دولت جدید آمریکا رخ دهد. سپس، بسته به نتیجه انتخابات آمریکا، ممکن است روند صعودی یا نزولی محدودی در عرضه نفت ایران وجود داشته باشد. در مجموع این خبر مثبتی برای ایران و منطقه است.

 

دکتر ایمان ناصری، مدیرعامل بخش خاورمیانه شرکت مشاوره انرژی FGE