پایکوبی مخالفان مذاکره در ایران از درگیری در کاخ سفید/ آیا تهران کارت‌های کافی برای بازی با ترامپ دارد؟

به گزارش اکوایران، سخنان تند دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، خطاب به همتای اوکراینی‌اش در کاخ سفید در ایران بازتاب گسترده‌ای داشته است. این رویارویی، همراه با اعلام تعلیق کمک‌های نظامی واشنگتن به کی‌یف، به ابزاری برای منتقدان مذاکره مستقیم با ترامپ در ایران تبدیل شده است.

به نوشته امواج مدیا، مخالفان گفتگو با آمریکا، که احساس می‌کنند حق داشته‌اند که به واشنگتن بی‌اعتماد باشند، استدلال می‌کنند که ولودیمیر زلنسکی اکنون بهای اتکای خود به آمریکا برای مقابله با روسیه را می‌پردازد.

این تحولات در حالی رخ می‌دهد که مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، به دلیل اعلام تغییر موضع خود در مورد مذاکره با آمریکا از سوی هوادارانش، تحت فشار است.

نشست ۲۸ فوریه زلنسکی پس از درگیری لفظی ترامپ و جِی.دی. ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، در کاخ سفید درباره اینکه آیا اوکراین واقعاً به دنبال صلح با روسیه است یا نه، به طور ناگهانی پایان یافت. در پی این رویداد، دولت ترامپ در ۳ مارس اعلام کرد که تمام کمک‌های نظامی به کی‌یف را به‌طور موقت متوقف می‌کند.

در ایران، چهره‌های سیاسی و مقامات ارشد معتقدند زلنسکی به‌دلیل اعتماد به واشنگتن تاوان سنگینی پرداخته است.

حساب توییتر/ایکس رهبری در ۱ مارس پستی را که سه سال پیش منتشر شده بود، بازنشر کرد. در آن پست، اوکراین با افغانستان مقایسه شده بود: «دولت‌هایی که به آمریکا و اروپا متکی هستند باید بدانند که حمایت آن‌ها سرابی بیش نیست و واقعیت ندارد.» این حساب کاربری، ساعاتی بعد، همین نقل‌قول را به زبان اوکراینی منتشر کرد.

محسن رضایی، سیاستمدار محافظه‌کار کهنه‌کار و فرمانده پیشین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در ایکس نوشت: «درباره اینکه چگونه دوستان و متحدان آمریکا قربانی آن می‌شوند می‌توان کتاب‌ها نوشت.»

در تأیید همین دیدگاه، علیرضا تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران، اظهار داشت: «اگر با چشم آبی‌ها این‌گونه رفتار می‌کنند، مشخص است که با ما چگونه برخورد خواهند کرد.»

نیاز ایران به اهرم فشار

مفسران تندرو در ایران از وضعیت زلنسکی ابراز خرسندی کرده‌اند، درحالی‌که برخی چهره‌های میانه‌رو معتقدند تحولات اخیر در کاخ سفید نشان می‌دهد که تهران برای مذاکره با ترامپ به اهرم‌های فشار نیاز دارد.

دیاکو حسینی، مفسر سیاسی میانه‌رو، در تاریخ ۲۸ فوریه استدلال کرد که «رویارویی تحقیرآمیز» بین ترامپ و زلنسکی نشان داد که «پیش از آنکه همه کارت‌های بازی از دست بروند، باید مذاکره و توافق کرد.»

در همین حال، مسعود پزشکیان همچنان به دلیل اذعان به تغییر موضع خود درباره مذاکرات مستقیم با آمریکا و همسو شدن با موضع رهبری در این زمینه، تحت فشار قرار دارد.

اظهارات پزشکیان در این باره باعث نارضایتی حامیان او شده است، کسانی که به او رأی دادند تا با غرب تعامل و تحریم‌های آمریکا را برطرف کند.

نشست زلنسکی در کاخ سفید که قرار بود برای نهایی‌سازی توافقی درباره منابع معدنی کمیاب اوکراین باشد، به‌سرعت به یک مشاجره در حضور خبرنگاران کشیده شد.

سپس کنفرانس خبری مشترک و مراسم امضای توافق لغو شد. زلنسکی کمی بیش از دو ساعت پس از ورود به کاخ سفید، بدون امضای توافق موردنظر، ناگهان محل را ترک کرد.

چند روز بعد، در ۲ مارس، دولت ترامپ تمامی کمک‌های نظامی به اوکراین را به حالت تعلیق درآورد و اعلام کرد که این کمک‌ها تحت بازبینی قرار خواهد گرفت. یک مقام آمریکایی که نامش فاش نشد، به رسانه‌ها گفت: «رئیس‌جمهور به‌وضوح اعلام کرده که تمرکز او بر صلح است. ما از شرکای خود نیز انتظار داریم که به این هدف متعهد باشند.»

روابط ایران و اوکراین

روابط بین ایران و اوکراین در سال‌های اخیر به دلیل تأمین ادعایی پهپادهای ایرانی به مسکو دچار تنش شده است.

در سپتامبر ۲۰۲۲، چند ماه پس از تهاجم روسیه، اوکراین اعتبار سفیر ایران در کی‌یف را لغو کرد. این اقدام پس از آن صورت گرفت که کی‌یف اعلام کرد تعدادی پهپاد ایرانی را که در حملات روسیه استفاده شده بود، سرنگون کرده است.

اوکراین اعلام کرده که تأمین تسلیحات برای روسیه «به‌منظور جنگ علیه اوکراین، اقدامی غیردوستانه است که ضربه‌ای جدی به روابط با ایران وارد می‌کند.»

ادعاهای مبهمی نیز درباره احتمال تحویل موشک‌های بالستیک ایران به روسیه وجود دارد. بااین‌حال، این مسئله در سال گذشته باعث اعمال تحریم‌های جدیدی از سوی اروپا علیه تهران شد.

چرخش در مواضع

دولت پزشکیان پیش‌تر تمایل خود را برای گفتگو با آمریکا ابراز کرده بود و رهبری نیز اواخر ژانویه به‌طور ضمنی موافقت خود را با تعامل محتاطانه با ترامپ نشان داده بود.

بااین‌حال، بازگشت رئیس‌جمهور آمریکا به سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران، ظاهراً باعث تغییر رویکرد تهران شده است.

در حالی که دولت پزشکیان در ابتدا اعلام کرد که ایران می‌تواند «تضمین‌های عملی» به ترامپ بدهد که به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست، رهبری نیز با مذاکرات مستقیم با واشنگتن مخالفت کرد.

موضع سختگیرانه‌تر آمریکا در قبال اوکراین، احتمالاً منتقدان گفتگوهای مستقیم با واشنگتن را در ایران تقویت خواهد کرد.

قطع کمک‌های نظامی آمریکا به کی‌یف، برای تهران یادآور این موضوع است که ترامپ رهبری غیرقابل‌پیش‌بینی است که ممکن است از تعهدات ایالات متحده عقب‌نشینی کند.

اگرچه کاهش حمایت آمریکا از اوکراین ممکن است اروپا را وادار کند که خلأ ایجادشده را پر کند، اما این بدان معنا نیست که مشغولیت پایتخت‌های اروپایی باعث کاهش فشار بر ایران خواهد شد.

برعکس، اروپا ممکن است برای جلب رضایت ترامپ فشارها بر جمهوری اسلامی را افزایش دهد - به‌ویژه از طریق فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» در برجام و بازگرداندن تمامی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران.