تاجر در برابر سلطان؛ سرنوشت روابط واشنگتن-آنکارا در دولت دوم ترامپ

به گزارش اکوایران، با انصراف جو بایدن از رقابت‌های انتخاباتی و موقعیت ضعیف دموکرات‌ها در انتخابات پیش روی، اکنون بسیاری از مفسران ترکیه از احتمال پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ماه نوامبر ایالات متحده سخن گفته و در حال بررسی چگونگی تحول روابط ترکیه و آمریکای ترامپ در برابر آمریکای دموکرات‌ها هستند. با این حال، حتی اگر ترامپ در انتخابات پیروز شود و دوباره کاخ سفید را به دست بگیرد، ممکن است وضعیت کلی روابط آنکارا-واشنگتن به طور اساسی تغییر نکند.

به نوشته المانیتور، پس از سوءقصد به جان ترامپ در ۱۳ جولای، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه یکی از معدود رهبران جهان بود که با ترامپ تلفنی گفتگو کرد. اردوغان ضمن ستایش از رئیس‌جمهور سابق به خاطر شجاعت و پیام وحدتش پس سوءقصد، به ترامپ برای کسب رسمی نامزدی جمهوری‌خواهان تبریک گفت.

در حالی که برخی ادعا می‌کنند چهار سال ریاست‌جمهوری ترامپ می‌تواند به نفع ترکیه باشد، کارشناسانی که با المانیتور صحبت کردند توضیح می‌دهند که اگرچه در صورت پیروزی ترامپ، روابط آنکارا و واشنگتن به طرز جادویی ترمیم نخواهد یافت، اما ممکن است بهبود جزئی بیابد.

سونر کاگاپتای، مدیر برنامه تحقیقاتی ترکیه در مؤسسه واشنگتن سیاست خاور نزدیک گفت: «در ایالات متحده این‌گونه برداشت شده که رابطه اردوغان و ترامپ کمی بهتر از اردوغان و یک رئیس‌جمهور دموکرات بوده و رابطه بین رؤسای جمهور تفاوت ایجاد می‌کند».

او افزود: «می‌دانیم که در گذشته، اردوغان و ترامپ با یکدیگر خیلی خوب کنار می‌آمدند، بنابراین باید منتظر باشیم که دو رهبر رابطه خود را مانند قبل از سر گرفته و نزدیکی آن‌ها روند روابط ترکیه و آمریکا را مثبت‌تر خواهد کرد».

کاگاپتای هشدار داد: «اما این بدان معنا نیست که اگر نامزد دموکرات پیروز شود، اوضاع بین دو کشور خوب نخواهد بود. من فکر می‌کنم در صورت پیروزی یک دموکرات نیز بازنشانی روابط ترکیه و ایالات متحده رخ خواهد داد».

چندین موضوع نقش مهمی در روابط بین آنکارا و واشنگتن در صورت روی کار آمدن دولت جدید آمریکا خواهد داشت: تلاش‌های ضدتروریسم ترکیه، جنگ روسیه در اوکراین و جنگ اسرائیل در غزه.

کارزار نظامی ترکیه در سوریه و عراق

موضوع حمایت سوریه و ایالات متحده از نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) به رهبری کردها بدون توجه به برنده انتخابات آمریکا، همچنان در رأس دستورکار میان ترکیه و ایالات متحده خواهد بود. نیروهای دموکراتیک سوریه متحد اصلی ائتلاف تحت حمایت آمریکا علیه داعش بوده، اما ترکیه ستون فقرات این گروه مسلح، یعنی یگان‌های مدافع خلق و همچنین سازمان کردی حزب وحدت دموکراتیک سوریه (PYD) را به دلیل ارتباطشان با حزب غیرقانونی پ‌ک‌ک، سازمان‌های تروریستی می‌داند.

تلاش‌های آنکارا برای متقاعدساختن واشنگتن به پایان‌دادن اتحادش با نیروهای دموکراتیک سوریه و خروج نیروهایش از شمال این کشور تاکنون شکست خورده است. فاتح جیلان، دیپلمات بازنشسته ترکیه و سفیر سابق این کشور در ناتو یادآور شد که ترامپ در راستای خواسته ترکیه در دوران ریاست‌جمهوریش، به دنبال خروج نیروهای آمریکایی از سوریه بود. او به المانیتور گفت: «پیش از این، ترامپ می‌خواست همه نیروهای آمریکایی را از سوریه خارج کند اما ناکام ماند. رابطه‌ای در آنجا بین واشنگتن و نیروهای کرد شکل گرفته و در حال حاضر سخت که بگوییم آیا ایالات متحده به طور ناگهانی آن‌ها را رها خواهد کرد یا خیر».

در همین حال، کاگاپتای اعتقاد دارد که اگر دولت جدید آمریکا تصمیم به خروج از سوریه بگیرد، همکاری ترکیه می‌تواند برای محدودساختن نفوذ ایران در این کشور مفید باشد.

کاگاپتای به المانیتور گفت: «با پیش‌بینی خروج آمریکا از سوریه، نقش ترکیه افزایش می‌یابد؛ زیرا از دیدگاه واشنگتن، آنکارا می‌تواند از ایجاد پل زمینی ایران به سوریه از طریق عراق جلوگیری کند».

او به پروژه حدود ۲۰ میلیارد دلاری خط ترابری به طول ۱۲۷۵ کیلومتر از استان نفت‌خیز بصره به ترکیه از طریق جاده و راه‌آهن اشاره کرد که یکی از اهدافش تضعیف نفوذ تهران بوده، اما افزود که «شرط ضروری» مشارکت آنکارا-واشنگتن در سوریه و عراق، بازنگری رابطه آمریکا با YPG است.

کاگاپتای گفت: «من آن را پول در برابر اسلحه می‌نامم. ترکیه با پول نفوذ می‌خرد و ایران نیز نیروهای مقاومت را به میدان می‌آورد. نفوذ ترکیه در عراق توسط ایالات متحده حمایت خواهد شد و من فکر می‌کنم همین اتفاق در سوریه نیز رخ خواهد داد».

روزهای سخت، رهبران سرسخت

روابط ترکیه و آمریکا در دوران ترامپ پر فراز و نشیب بود. در حالی که اردوغان و ترامپ ارتباط خوبی برقرار کردند، اما لحظات ناخوشایندی نیز داشتند. در اکتبر ۲۰۱۹، ترامپ ابتدا به یک عملیات نظامی ترکیه (با نام رمز چشمه صلح) علیه نیروهای SDF چراغ سبز نشان داد، سپس با آن ابراز مخالفت کرد.

دولت ترکیه نیروهای SDF، YPG و PYD را شاخه‌های «تروریستی» پ‌ک‌ک می‌داند. ایالات متحده و اکثر کشورهای اتحادیه اروپا تنها پ‌ک‌ک را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داده‌اند، نه نیروهای دموکراتیک سوریه یا اعضای کرد سوری آن. ترامپ تحت فشار جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها در نامه‌ای به تاریخ ۹ اکتبر ۲۰۱۹ به اردوغان گفت که «چشمه صلح» را متوقف کند و به رئیس‌جمهور ترکیه توصیه کرد «مرد سخت‌گیر» و «احمقی» نباشد. با این حال در دیدار ماه بعد، آن دو سریعاً رابطه بینشان را اصلاح کردند.

روسیه، اوکراین و ناتو

در مورد روابط ترکیه با ناتو، جیلان نسبت به محدودشدن تمرکز بر روابط دوجانبه ترکیه و آمریکا هشدار داد و بر غیرقابل پیش‌بینی‌بودن ریاست‌جمهوری ترامپ تأکید کرد.

جیلان گفت: «اقدامات ترامپ در رابطه با امنیت اروپا، به ویژه در چهارچوب ناتو، بر ترکیه تأثیر خواهد گذاشت. به عنوان مثال، نمی‌توان پیش‌بینی کرد که در اوکراین چه اتفاقی خواهد افتاد یا حضور ایالات متحده در خاورمیانه چگونه تکامل خواهد یافت. این امکان وجود دارد که دولت دوم ترامپ در برخی مناطق مانند خاورمیانه بیشتر انزواگرا باشد و تمرکز خود را به سمت آسیا و اقیانوسیه معطوف سازد».

در موارد متعددی، هم ترامپ و هم سناتور جی‌دی ونس (معاون‌اول آتی ترامپ) نسبت به جنگ روسیه علیه اوکراین بی‌علاقگی عمومی نشان داده و منطق حمایت آمریکا از کی‌یف را زیر سؤال برده‌اند و استدلال کرده‌اند که اروپایی‌ها باید این جنگ را رهبری کنند.

ترامپ پیوسته استدلال کرده که متحدان اروپایی در ناتو بودجه کافی برای دفاع تخصیص نداده و بر روی تضمین‌های امنیتی ایالات متحده «مفت‌سواری» می‌کنند؛ مشکلی که اعضای اروپایی ناتو مشغول رسیدگی به آن هستند.

ممکن است واشنگتن تحت ریاست‌جمهوری ترامپ به سمت انزواگرایی گرایش داشته باشد، اما چنین چشم‌اندازی می‌تواند راه را برای همکاری بیشتر بین آنکارا و پایتخت‌های اروپایی هموار سازد. جیلان خاطرنشان کرد: «اروپایی‌های ناتو می‌توانند برای توسعه صنایع دفاعی خود گام‌هایی برداشته و این می‌تواند شرایط همکاری آن‌ها با ترکیه را محیا ساخته و ستون اروپایی ناتو که ترکیه نیز بخشی از آن است، تقویت خواهد شد. من امیدوارم مقامات ترکیه این احتمالات را ارزیابی کنند».

اسرائیل و فلسطین

در حالی که به نظر می‌رسد آنکارا و واشنگتن جنگ اسرائیل در غزه از منظر متفاوتی می‌بینند، ممکن است روابط ترکیه و آمریکا در دولت آتی ترامپ بر سر مسئله اسرائیل و فلسطین بدتر شود.

در پی جنگ جاری اسرائیل در غزه، ترکیه و ایالات متحده در مواضع متضاد هم قرار گرفتند. اردوغان با محکوم‌کردن اقدامات اسرائیل، پشت حماس ایستاده است، اما دولت بایدن همچنان از تل‌آویو حمایت می‌کند. رویکرد حزب جمهوری‌خواه شدیداً حامی اسرائیل بوده که در صورت انتخاب ترامپ، شکاف بین ترکیه و ایالات متحده را عمیق‌تر خواهد کرد.