چرا ترامپ به دنبال تفرقه‌افکنی در اروپا است؟

به گزارش اکوایران، سه سال پیش، زمانی که روسیه به اوکراین حمله کرد، ایالات متحده اروپا را به واکنشی متحد و قاطع ترغیب کرد. اما به گفته رهبران و سیاست‌گذاران اروپایی، اکنون که دونالد ترامپ به دنبال پایان دادن به جنگ است، مقامات آمریکایی در تلاش برای تفرقه افکنی میان اروپایی‌ها هستند.

معاون رئیس‌جمهور، جی‌دی ونس، و دیگر مقامات ارشد دولت ترامپ هفته گذشته اولین حضور رسمی خود را در اروپا داشتند. آن‌ها در میان متحدان سنتی ایالات متحده، رهبران راست‌گرای افراطی را در آغوش گرفتند، خواهان دسترسی به منابع معدنی قاره شدند و نسبت به دیدگاه‌های ولادیمیر پوتین ابراز همدلی کردند.

به نوشته واشنگتن پست، تا پایان هفته، رهبران اروپایی نه‌تنها دیدند که از مذاکرات صلح با روسیه کنار گذاشته شدند، بلکه با تهدید یک جنگ تجاری با واشنگتن و همچنین درخواست‌های ایالات متحده برای مشخص کردن تعداد نیروهایی که می‌توانند به اوکراین اعزام کنند، مواجه شدند – برای تضمین آتش‌بسی که در توافق آن نقشی نداشته‌اند.

اروپایی‌ها قبلاً چهار سال ریاست‌جمهوری ترامپ را تجربه کرده بودند، اما بسیاری از سیاست‌گذاران معتقدند که این بار شرایط متفاوت است. تنها چهار هفته پس از آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، بسیاری از رهبرانی که پیش‌تر بر همکاری با دولت او تأکید داشتند، اکنون رویکرد خود را تغییر داده‌اند.

الکساندر استوب، رئیس‌جمهور فنلاند، روز شنبه در گفت‌وگو با خبرنگاران اظهار داشت: «چهار هفته پیش، دیدگاه ما نسبت به ورود ترامپ به کاخ سفید تا حدی خوش‌بینانه‌تر بود. اما مسائلی که در روزهای اخیر شاهد آن بوده‌ایم، دلیل بیشتری برای بدبینی به ما داده است. اما همان‌طور که همیشه می‌گویم، بدبینی معمولاً به بی‌عملی منجر می‌شود. در حالی که خوش‌بینی به اقدام می‌انجامد و واقع‌بینی، راه‌حلی برای مشکلات ارائه می‌کند.»

وی در ادامه افزود: «پس بیایید واقع‌بین باشیم و به دنبال یک مسیر عملی و سازنده باشیم.»

بسیاری از اروپایی‌ها وضعیت فعلی را با نگرانی، ناامیدی و حتی وحشت دنبال می‌کنند.

مدافعان شراکت دیرینه آمریکا با دموکراسی‌های اروپایی معتقدند که تیم ترامپ به سرعت به عاملی برای بی‌ثباتی در منطقه تبدیل شده است. ایالات متحده پس از جنگ جهانی دوم، اروپا را بازسازی کرد و زمینه‌ساز همکاری اقتصادی اتحادیه اروپا شد تا مانع از بروز درگیری‌های ملی‌گرایانه در این قاره شود. اما منتقدان می‌گویند که ترامپ در حال فروپاشی این اتحاد است، کرملین را جسورتر کرده و خطر تلاش برای تغییر مرزها با زور را افزایش داده است.

اندی کیم، سناتور دموکرات گفت: «ما یک قرن رهبری آمریکایی را داشتیم که باعث ایجاد ثبات شد. اما این نه‌تنها در حال از بین رفتن است، بلکه روندی معکوس به خود گرفته است. ما در حال تبدیل شدن به یک عامل بی‌ثباتی و نگرانی حتی برای متحدان خود هستیم.»

سردرگمی و شوک

اروپایی‌ها از سرعت اقدامات ترامپ و تیمش در تضعیف پایه‌های امنیتی قاره خود و تلاش برای توافق با روسیه شوکه شده‌اند. متحدان ناتو در نشست هفته گذشته وزرای دفاع متوجه شدند که پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، برنامه‌ای برای خارج کردن ده‌ها هزار نیروی آمریکایی از اروپا در سال‌های آینده را دارد، البته هنوز تصمیم قطعی برای این اقدام وجود ندارد.

دونالد ترامپ روز چهارشنبه به مدت ۹۰ دقیقه با ولادیمیر پوتین گفت‌وگو کرد، بدون آنکه پیش از آن با اوکراین یا رهبران اروپایی مشورتی بکند. پس از این مکالمه، ترامپ از موضع کرملین در مورد گسترش ناتو حمایت کرد و آن را دلیلی برای تهاجم روسیه به اوکراین دانست. این در حالی است که سیاست دیرینه ایالات متحده بر این اساس بوده که کشورهای اروپایی حق دارند بدون فشار نظامی روسیه، خودشان درباره اتحادهایشان تصمیم بگیرند.

برخی از اعضای تیم ترامپ می‌گویند که رئیس‌جمهور آمریکا به دنبال تقسیم اروپا و ایجاد اختلاف میان متحدان نیست. آن‌ها می‌گویند گفت‌وگوی صریح میان دوستان بهترین راه برای افزایش هزینه‌های دفاعی اروپا و بازسازی این شراکت است. 

کیت کلوگ، فرستاده ویژه ترامپ برای اوکراین و روسیه، در این باره اظهار داشت: «وقتی یک پزشک اورژانس با بیمار مواجه می‌شود، اولین کار چیست؟ متوقف کردن خونریزی، سپس درمان با شوک. و کاری که ما در حال انجام آن هستیم، متوقف کردن خونریزی است.»

وی افزود: «این درگیری را نمی‌توان صرفاً به اروپا محدود کرد. این یک نبرد جهانی است و اگر کسی فکر کند که محدود به اروپا است، اشتباه می‌کند.»

اما رهبران اروپایی هشدار می‌دهند که سیاست‌های ترامپ باعث فروپاشی تلاش‌های مشترک برای مقابله با دشمنان مشترک شده است. حتی تلاش‌های با حسن‌نیت برای تعامل با دولت ترامپ نیز بارها تحت‌الشعاع تصمیمات متغیر او قرار گرفته است. برخی مقامات اروپایی می‌گویند که ماه‌ها وقت صرف همکاری با کلوگ در پرونده اوکراین و روسیه کردند، اما ناگهان ترامپ او را از مذاکرات کلیدی کنار گذاشت.

ترامپ هفته گذشته اعلام کرد که استیو ویتکاف، فرستاده ویژه‌اش در خاورمیانه و دوست شخصی‌اش، مسئول مذاکرات با کرملین خواهد بود و به این ترتیب کلوگ را از این روند حذف کرد.

روبن برکلمانز، وزیر دفاع هلند، در این‌باره گفت: «ما باید با هم متحد شویم و علیه دیکتاتورها بجنگیم، نه اینکه بر سر دموکراسی با یکدیگر درگیر شویم. ما باید اتحاد و قدرت را به نمایش بگذاریم.»

دوران قدیم به سر آمده است

سخنرانی جی. دی. ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، در کنفرانس امنیتی مونیخ بسیاری از سیاستمداران اروپایی را شوکه کرد. او در این سخنرانی، از «سدهای سیاسی» که احزاب میانه‌رو آلمان برای جلوگیری از ورود حزب آلترناتیو برای آلمان (AfD) به ائتلاف‌های حکومتی ایجاد کرده‌اند، به‌شدت انتقاد کرد. این حزب ملی‌گرای ضد مهاجرت در سال‌های اخیر با استفاده از شعارهای دوران نازی‌ها و درخواست برای پایان دادن به عذرخواهی نسل‌های جدید بخاطر گناهان گذشته آلمان، موجی از نگرانی در اروپا ایجاد کرده است.  ونس همچنین با آلیس وایدل، رهبر این حزب، دیدار کرد.

پس از سخنرانی او، کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، گفت: «انگار او به دنبال درگیری با ماست، در حالی که ما نمی‌خواهیم با دوستانمان درگیر شویم.»

بسیاری از رهبران اروپایی به تناقض رفتاری ونس اشاره کردند: او یک روز قبل از این سخنرانی، در مراسم ادای احترام به قربانیان اردوگاه کار اجباری داخائو شرکت کرده بود - نمادی ملموس از آنچه می‌تواند در صورت ظهور افراط‌گرایی ملی‌گرایانه رخ دهد. 

رهبران اروپایی هشدار داده‌اند که تهدیدهای ناشی از ملی‌گرایی افراطی تنها در حوزه نظری باقی نمی‌ماند. آن‌ها معتقدند روسیه همچنان در پی کنترل کامل اوکراین و احتمالاً سایر کشورهای همسایه است.

مته فردریکسن، نخست‌وزیر دانمارک، که قبلاً نیز با ترامپ در مورد درخواستش برای خرید گرینلند دچار تنش شده بود، گفت: «من نمی‌گویم که ما در حال جنگ هستیم، اما دیگر نمی‌توانیم ادعا کنیم که در زمان صلح به سر می‌بریم. یک خودروی هیبریدی هنوز هم یک خودرو است، درست است؟ یک جنگ هیبریدی هم جنگ است.»

وی همچنین هشدار داد: «این خطر وجود دارد که اگر توافقی روی کاغذ به‌ظاهر خوب به نظر برسد، در عمل به روسیه امکان بسیج، تسلیح مجدد و ادامه جنگ را بدهد - چه در اوکراین و چه در جای دیگری.»

رئیس‌جمهور اوکراین نیز نگرش جدید دولت ترامپ را مورد انتقاد قرار داده و از اروپا خواسته است تا در برابر این چالش متحد شده و قوی‌ترین روابط ممکن را با واشنگتن برقرار کند. 

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، روز شنبه گفت: «چند روز پیش، رئیس‌جمهور ترامپ با من درباره گفت‌وگویش با پوتین صحبت کرد. اما حتی یک بار هم اشاره نکرد که آمریکا می‌خواهد اروپا را پای میز مذاکره داشته باشد.»

او ادامه داد: «این خودش گویای همه‌چیز است. دوران قدیم به سر آمده که در آن آمریکا به‌سادگی از اروپا حمایت می‌کرد، فقط به این دلیل که همیشه این کار را انجام داده بود.»

این تغییرات در سیاست آمریکا، مقامات اروپایی را به این فکر واداشته که آیا ائتلاف تاریخی غرب با ایالات متحده بر اساس «ارزش‌های مشترک» ادامه دارد، یا اکنون همه‌چیز به یک معامله سوداگرانه تبدیل شده است.

مارک وارنر، سناتور دموکرات ایالت ویرجینیا هشدار داد: «اگر دیگر هیچ‌گونه اعتماد و ائتلافی وجود نداشته باشد و هر موضوع فقط یک معامله و چانه‌زنی تلقی شود، آیا متحدان ما حق ندارند احساس کنند که دیگر نمی‌توانند روی آمریکا حساب کنند؟»

وی افزود: «ارزش یک توافق با آمریکا چیست، وقتی در مونیخ مردم دیگر باور ندارند که آمریکا قابل اعتماد است؟»