به گزارش اکوایران، انتظار میرود جمهوری آذربایجان و ارمنستان روز جمعه در واشنگتن، یادداشت تفاهمی در راستای تعهد به صلح امضا کنند؛ این خبر را منابع منطقهای آگاه به گفتوگوها به وبسایت میدلایستآی اعلام کردهاند.
به گفته این منابع، دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، میزبان الهام علیاف، رئیسجمهور آذربایجان، و نیکول پاشینیان، نخستوزیر ارمنستان، در کاخ سفید برای مراسم امضای این تفاهمنامه خواهد بود.
گرچه ارمنستان و آذربایجان در ماه مارس به توافق بر سر پیشنویس یک توافقنامه صلح دست یافتهاند، اما باکو همچنان بر چند شرط اضافی برای نهایی کردن این توافق پافشاری میکند. مهمترین خواسته آذربایجان این است که ایروان قانون اساسی خود را اصلاح کند و اشاره به سرزمینهای آذربایجان را از آن حذف کند؛ اقدامی که مستلزم برگزاری همهپرسی در سطح ملی در ارمنستان است.
این نشست مورد انتظار در کاخ سفید، در پی دیدار دو رهبر در ماه ژوئیه در ابوظبی برگزار میشود. پس از آن دیدار، علیاف اعلام کرد که دو کشور میتوانند متن توافقنامه یا حداقل اصول اصلی آن را ظرف چند ماه نهایی کرده و به امضا اولیه برسانند. علیاف گفته بود: «دستیابی به توافق بر سر اصول پایهای، امضای اولیه، و سپس کار بر روی متن توافق میتواند گزینهای باشد»، و تأکید کرد که چنین روندی منوط به اصلاح قانون اساسی ارمنستان است.
منابع مذکور افزودند که دو رهبر احتمالاً بهجای توافقنامه صلح، «نامه نیت مشترک» (Letter of Intent) امضا خواهند کرد. اقدامی که یک دستاورد دیپلماتیک برای ترامپ خواهد بود، دستاوردی که او از ماه گذشته بهدنبال آن در منطقه بوده است.
یک منبع سوم منطقهای گفت که جیهون بایراموف، وزیر خارجه آذربایجان، روز دوشنبه با همتای ترک خود، هاکان فیدان تماس گرفته و او را در جریان این نشست قرار داده است. منابع وزارت خارجه ترکیه نیز تأیید کردند که فیدان درباره مسائل دوجانبه و منطقهای با بایراموف گفتوگو کرده است.
یکی از اصلیترین نقاط اختلاف، موضوع موسوم به «دالان زنگزور» است، گذرگاهی که قرار است خاک اصلی آذربایجان را به منطقه خودمختار نخجوان از طریق خاک ارمنستان متصل کند. ارمنستان اصطلاح دالان زنگزور را رد میکند و آن را دارای بار سیاسی تجزیهطلبانه نسبت به تمامیت ارضی خود (استان سیونیک) میداند.
ماه گذشته، توماس باراک، سفیر آمریکا، رسماً پیشنهاد داد که یک شرکت آمریکایی میتواند این گذرگاه را برای مدت ۱۰۰ سال اجاره و مدیریت کند تا نگرانیهای امنیتی و فنی هر دو طرف برطرف شود. با این حال، ارمنستان این پیشنهاد را رد کرد و اعلام کرد که خاک خود را به هیچ کشور ثالثی اجاره نخواهد داد.
یک منبع منطقهای آگاه به روند مذاکرات گفت که در ابتدا، این ترکیه بود که پیشنهاد داد مدیریت این دالان به یک شرکت خصوصی سپرده شود که مورد تأیید هر دو طرف باشد. این منبع توضیح داد: «با این حال، طرف ارمنی درخواست کرد که این شرکت در سمت نخجوان نیز فعالیت داشته باشد، درخواستی که برای باکو قابل پذیرش نبود.»
درگیری میان ارمنستان و آذربایجان به جنگ سال ۱۹۹۳ بر سر منطقه قرهباغ بازمیگردد، زمانی که نیروهای ارمنی این منطقه مورد مناقشه را که از سوی سازمان ملل بخشی از خاک آذربایجان شناخته میشود، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تصرف کردند.
پس از یک جنگ خونین شش هفتهای در اواخر سال ۲۰۲۰، آذربایجان در سپتامبر ۲۰۲۳ عملیات نظامیای را برای بازپسگیری قرهباغ آغاز کرد که به توافق آتشبس انجامید. بیشتر ارمنیهای ساکن منطقه فرار کردند و این منطقه تجزیهطلب در تاریخ ۱ ژانویه ۲۰۲۴ بهطور رسمی منحل شد.
