به گزارش اکوایران، ایالات متحده پیشنهاد کرده است که مسئولیت کریدور حمل و نقل بین ارمنستان و آذربایجان را برعهده بگیرد تا به ظاهر به مذاکرات دیپلماتیک طولانی‌ مدت و متوقف ‌شده بین این دو کشور قفقاز کمک کند. تام باراک، سفیر آمریکا در ترکیه، این موضوع را روز جمعه در یک نشست خبری به خبرنگاران اعلام کرد.

با وجود آنکه ارمنستان و آذربایجان در ماه مارس به توافقی بر سر پیش‌نویس توافق‌نامه صلح دست یافتند، باکو همچنان بر چند شرط اضافی قبل از امضای رسمی این توافق پافشاری می‌کند. آذربایجان از ایروان می‌خواهد قانون اساسی خود را اصلاح کرده و هرگونه اشاره به قلمرو آذربایجان را از آن حذف کند.

به گزارش میدل ایست‌آی یکی از مهم‌ترین موارد اختلاف‌برانگیز، کریدور موسوم به «زنگزور» است که قرار است آذربایجان را از طریق خاک ارمنستان به نخجوان متصل کند. ارمنستان از به‌کار بردن اصطلاح «کریدور زنگزور» خودداری می‌کند و می‌گوید این واژه بار معنایی اشغال‌گرایانه درباره قلمرو حاکمیتی ارمنستان (استان سیونیک) دارد.

آذربایجان اصرار دارد این کریدور نباید تحت کنترل کامل ارمنستان باشد و ابراز نگرانی کرده که نمی‌توان به ایروان برای دسترسی بدون مانع اعتماد کرد. به همین ترتیب، ارمنستان قویاً با واگذاری کنترل مسیر به هر طرف ثالثی مخالف است.

این کریدور ۳۲ کیلومتری به مانعی جدی برای دستیابی به صلح پایدار بین ارمنستان و آذربایجان تبدیل شده است.

کریدور زنگزور

باراک در نشست خبری که در نیویورک برگزار شد، گفت: «آن‌ها بر سر ۳۲ کیلومتر جاده مجادله می‌کنند، اما این موضوع بی‌اهمیت نیست. این مناقشه بر سر ۳۲ کیلومتر جاده، بیش از یک دهه ادامه داشته است. در نهایت آمریکا وارد عمل می‌شود و می‌گوید: بسیار خوب، ما مسئولیتش را بر عهده می‌گیریم. این ۳۲ کیلومتر جاده را به مدت صد سال به ما اجاره بدهید تا همه بتوانید از آن استفاده کنید.»

ترکیه در ابتدا این ایده را مطرح کرده بود. اظهارات باراک نخستین تأیید رسمی است مبنی بر اینکه دولت ترامپ پیشنهاد کرده بود مدیریت این کریدور را به یک شرکت تجاری خصوصی آمریکایی بسپارد که به‌عنوان تضمین‌کننده بی‌طرف عمل کند. بر اساس گزارش اخیر بنیاد کارنگی، این طرح بر اساس پیشنهاد قبلی اتحادیه اروپا طراحی شده که طبق آن یک شرکت لجستیکی آمریکایی مسئول مدیریت و نظارت بر عبور محموله‌ها در این مسیر باشد و اطلاعات را به‌طور شفاف در اختیار همه طرف‌ها قرار دهد. این گزارش خاطرنشان می‌کند این پیشنهاد از تجربه‌های نظارت بین‌المللی در مناطق جدا شده گرجستان الهام گرفته است تا هم نگرانی‌های امنیتی بلندمدت و قوی باکو را رفع کند و هم حاکمیت ایروان بر این مسیر را حفظ کند.

در همین حال، ترکیه به‌طور غیررسمی باکو را به امضای توافق‌نامه صلح تشویق کرده و به مقامات آذربایجان یادآوری کرده که دینامیک منطقه‌ای، از جمله کاهش نفوذ ایران در حال تغییر است. یک منبع آگاه از مذاکرات به وب‌سایت میدل ایست آی گفته است که در اصل این ترکیه بود که ایده مدیریت کریدور توسط یک شرکت خصوصی مورد تأیید هر دو طرف (ارمنستان و آذربایجان) را مطرح کرد. این منبع افزود: «با این حال، طرف ارمنی درخواست کرد که این شرکت در بخش نخجوانی کریدور هم فعالیت داشته باشد که این موضوع برای باکو پذیرفتنی نبود.»

آذربایجان ترکیه

درگیری میان ارمنستان و آذربایجان به جنگ قره‌باغ در سال ۱۹۹۳ بازمی‌گردد، زمانی که نیروهای ارمنی پس از فروپاشی شوروی منطقه مورد مناقشه را که از نظر سازمان ملل بخشی از خاک آذربایجان محسوب می‌شود، تصرف کردند.

پس از جنگ شش‌هفته‌ای خونین در اواخر سال ۲۰۲۰، آذربایجان در سپتامبر ۲۰۲۳ عملیات نظامی برای بازپس‌گیری قره‌باغ انجام داد که منجر به توافق آتش‌بس شد. بیشتر ارمنی‌های ساکن منطقه گریختند و منطقه جدایی طلب در اول ژانویه ۲۰۲۴ رسماً منحل شد.

روند عادی‌سازی روابط ترکیه با ارمنستان به‌شدت به چشم‌انداز توافق صلح میان آذربایجان و ارمنستان گره خورده است.

مقامات ترکیه ارمنستان را حلقه‌ای کلیدی در مسیر موسوم به «کریدور میانی» می‌دانند که ترکیه را به‌طور مستقیم به آسیای مرکزی متصل می‌کند. شرکت‌های ترکیه‌ای نیز مشتاق مشارکت در پروژه‌های احتمالی زیرساختی در ارمنستان هستند.

با وجود مخالفت‌های باکو، رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه ماه گذشته از نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان میزبانی کرد که نخستین دیدار رسمی یک رهبر ارمنی از ترکیه محسوب می‌شود.