شمارش معکوس پایان مذاکرات وین

به گزارش اکوایران، با حضور مذاکره‌کنندگان ارشد در شهر وین، از امروز (دوشنبه) دور هشتم مذاکرات احیای برجام از سر گرفته می‌شود. در شرایطی که به اذعان مذاکره‌کنندگان گفت‌وگوها وارد مرحله حساسی شده است، در شرایطی که طرف‌های مذاکره پیشرفت در گفت‌وگوها را تائید کرده‌اند، با این حال به نظر می‌رسد برخی اختلافات در جزئیات هم‌چنان پا بر جا مانده است.

پاتریک وینتور، دبیر سرویس دیپلماسی روزنامه گاردین در آستانه از سرگیری مذاکرات با انتشار یادداشتی با عنوان «بن‌بست در مذاکرات هسته‌ای با ایران همراه با ریسک خطرناکی است» با مرور آخرین شرایط حاکم بر مذاکرات، اختلافات بر جا مانده در مذاکرات را بررسی کرده است.

تنها دو هفته باقی‌ست!

شمارش معکوس برای پایان مذاکرات در وین پیرامون آینده توافق هسته ای ایران –که نزدیک به شش ماه نیز متوقف مانده بود- آغاز شده است. تاکنون به طور رسمی هیچ ضرب‌الاجلی تعیین نشده است، اما به نظر می‌رسد اگر در دو هفته آتی پیشرفتی حاصل نشود، روند مذاکرات به پایان می‌رسد و خلاء خطرناکی ایجاد می‌شود.

پیشاپیش، کاخ سفید با اذعان به این‌که خروج ترامپ از توافق در سال 2018 مسبب وضعیت فاجعه‌آمیز کنونی است، زمینه را برای فروپاشی احتمالی روند گفتگوها مهیا کرده است. در واقع تیم بایدن قصد دارد ترامپ را در صورتی که توافقی صورت نگیرد، مقصر جلوه دهد.

اخیرا ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، هشدار داده  فرصت کوتاهی باقی مانده؛ فقط چند هفته و نه ماه‌ها. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه نیز چارچوب زمانی مشابهی را ارائه کرده، اما مدعی شد با توجه به پیشرفت‌های برنامه هسته‌ای ایران، از جمله غنی‌سازی اورانیوم تا غلظت60 درصد، پیشرفت سریع‌تری لازم است.

دامنه محدود و موقت توافق احتمالی

به ادعای گاردین، افراد آگاه به جریان مذاکرات می‌گویند که تصور می‌کنند امکان این‌که توافقی حاصل شود وجود دارد، اما از نگاه طرف‌های غربی دامنه توافق مذکور احتمالا آن‌چنان محدود خواهد بود که موقتی تلقی می‌شود. اگر چنین ماجرایی رخ دهد، همانطور که انریکه مورا، مذاکره‌کننده ارشد اتحادیه اروپا گفته است، احتمالاً به خاطر عدم تلاش کافی مذاکره‌کنندگان نخواهد بود.

تیم‌های بزرگ و کارشناسان مذاکره‌کننده روزانه در اطراف هتل کوبورگ با یکدیگر ملاقات می‌کنند و به صورت غیرمکتوب دیدگاه‌هایشان را به اشتراک می‌گذارند. تنها چیزی که در این میان ثابت است این‌که ایران از ملاقات با مذاکره‌کنندگان آمریکایی امتناع می ورزد، بنابراین مذاکرات به طور غیرمستقیم از طریق هیئت‌های اروپایی، چینی و روسیه انجام می‌شود.

پیشرفت حداقلی در جزئیات

مذاکرات در شرایطی از روز دوشنبه از سر گرفته می‌شود که تیم مذاکرات بریتانیا و آلمان را مذاکره‌کنندگان ارشد جدیدی، استفانی القاق و تیورون بلمان، هدایت می‌کنند.

گادین مدعی است: به نظر می‌رسد پیشرفت در جزئیات به حداقل رسیده است. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات، گهگاه توئیت‌های مبهمی را منتشر می‌کند که برای القای احساس پیشرفت در مذاکرات طراحی شده‌اند.

رقابت بر سر موازنه قوا در وین

برخی دیگر نیز به دنبال تأثیرگذاری بر موازنه قوا در وین هستند. رابرت مالی، نماینده ویژه ایالات متحده، فهرستی از سفیران شکاک کشورهای خلیج فارس را اعلام کرده که در جریان روند مذاکرات قرار گرفته‌اند.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، به چین سفر کرد تا اجرای توافق بیست‌وپنج ساله همکاری استراتژیک  با این کشور را تضمین کند. در واقع این اقدام به نوعی برای اعلام این پیام طراحی شده که اقتصاد ایران می‌تواند در صورت لزوم بدون غرب به حیات خود ادامه دهد. در همین شرایط، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران نیز طی هفته جاری به همین هدف به مسکو سفر خواهد کرد.

۴ موضوع مورد اختلاف

مصاحبه‌ها و اظهارات مقامات ایرانی در داخل کشور، حاکی از وجود نقاط اختلاف مشخص است.

نخست، در مورد لغو تحریم‌ها، اختلافات بر سر نحوه طبقه‌بندی پا بر جاست: این‌که آیا مشخصا یک تحریم به توافق هسته‌ای مربوط می‌شود، و بنابراین اکنون باید لغو شود و یا به موضوعات غیرهسته‌ای مرتبط است که ایالات متحده و دیگران می‌گویند باید به قوت خود باقی بماند.

موضوع دوم مربوط به تضمین‌هایی است که ایران به دنبال آن  است تا مطمئن شود ایالات متحده بار دیگر خروج ترامپ از توافق را تکرار نخواهد کرد. در حال حاضر ایالات متحده نمی‌تواند یک معاهده قانونی الزام‌آوری را ارائه کند زیرا سنا هرگز با آن موافقت نخواهد کرد. پرایس گفته هیچ تضمینی در دیپلماسی و امور بین‌الملل وجود ندارد. ما تنها می‌توانیم از جانب دولت کنونی صحبت کنیم و این دولت در این زمینه کاملا جدی است تا به پایبندی کامل به برجام بازگردد و تا زمانی که ایران همین کار را انجام دهد، ما از برجام پیروی خواهیم کرد.

شاید قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد در این زمینه اطمینانی حداقلی را برای ایران فراهم آورد، اما به سختی برای طرفین الزام‌آور خواهد بود. تهران خواهان تعهداتی الزام‌آور مبنی بر این است که اگر ایالات متحده از توافق خارج شود، اتحادیه اروپا با تزریق پول نقد واقعی به مکانیسم تجاری ناموفق اینستکس که توسط اتحادیه اروپا برای دور زدن تحریم‌های ایالات متحده طراحی شده، اقدامات بیش‌تری برای سرپیچی از تحریم‌های ثانویه ایالات متحده انجام دهد.

موضوع سوم راستی‌آزمایی است. اینکه ایران با چه معیارهایی می‌تواند تأیید کند که تحریم‌ها در واقعیت و نه فقط روی کاغذ لغو شده‌اند، و در نتیجه باید غنی‌سازی اورانیوم را در سطوح خلوصی که طبق توافق مجاز است متوقف کند؟ صحبت‌هایی مبنی بر اینکه ایالات متحده معتقد است لغو تحریم‌ها را می‌توان در ۴۸ ساعت تأیید کرد، وجود دارد، اما ایران خواهان یک روند طولانی‌تر با معیار مشخص است.

موضوع نهایی پیشرفت دانش هسته‌ای ایران است. اینکه چگونه می‌توان با دانش فنی از جمله سانتریفیوژهای پیشرفته و مقادیر زیادی اورانیوم غنی‌شده که ایران در دوره پایان تعهدات خود به برجام به دست آورده است، توافقی را برقرار کرد.