به گزارش اکوایران، ماهها پس از آغاز یک کارزار فشار گسترده که طی آن ارتش آمریکا هزاران سرباز و یک ناوگروه ضربت را به منطقه کارائیب اعزام کرد و دونالد ترامپ، بارها نیکلاس مادورو را تهدید کرد، دولت ترامپ در حال تدوین برنامههای برای ونزوئلا در صورت برکناری مادورو از قدرت است. این برنامهها بهصورت محرمانه در کاخ سفید در حال تدوین و فقط در اختیار حلقه بسیار محدودی قرار دارد. این برنامهها شامل گزینههای متعددی است که نشان میدهد آمریکا در صورت ایجاد خلأ قدرت و برای تثبیت اوضاع ونزوئلا، در دو سناریو ممکن است چه اقداماتی انجام دهد: اولی خروج داوطلبانه مادورو در چارچوب یک توافق مذاکراتی و دومی، خروج اجباری او پس از حملات مستقیم آمریکا به اهداف داخل ونزوئلا یا سایر اقدامات مستقیم.
روزهای مادورو به شماره افتاده است
به نوشته سیانان، مقامات آمریکایی علناً اعلام کردهاند که هدف از تجمع نظامی در کارائیب و عملیات علیه قایقهای مواد مخدر، کاهش ورود مواد مخدر به آمریکا است، اما برنامهریزی داخلی نشاندهنده جدی بودن گزینه برکناری اجباری مادورو از سوی ترامپ است؛ موضوعی که برخی مقامات دولت بهصورت خصوصی نیز تأیید کردهاند. پیشتر ترامپ هنوز تصمیم نهایی درباره نحوه حل این بنبست نگرفته و در داخل دولت او، جناحهای مختلفی با دیدگاههای کاملاً متضاد درباره اقدام نظامی یا مخفیانه برای برکناری مادورو وجود دارد. با وجود تهدیدهای مکرر ترامپ به تشدید اوضاع (از جمله حملات زمینی)، دو مقام ارشد دولت گفتهاند که هیچ تمایلی به افزایش درگیری گسترده آمریکا در ونزوئلا وجود ندارد.
ترامپ اواخر ماه گذشته تلفنی با مادورو گفتگو کرد؛ تنها چند روز پیش از آنکه تصمیم آمریکا مبنی بر قرار دادن مادورو و متحدانش در فهرست سازمانهای تروریستی خارجی اجرایی شود. یک مقام ارشد کاخ سفید گفت که این مکالمه لزوماً تند و خشن نبود، اما رئیسجمهور به نوعی اولتیماتوم داد و به مادورو گفت که «به نفع خودش است که کشور را ترک کند» و ترامپ قصد دارد به «منفجر کردن» قایقها ادامه دهد.
ترامپ در مصاحبهای که روز سهشنبه با پولیتیکو منتشر شد، گفت که نمیخواهد بگوید تا کجا پیش خواهد رفت تا مادورو را برکنار کند، اما افزود: «روزهای او به شماره افتاده است.» ترامپ هرگز احتمال دخالت مستقیم در تغییر رژیم را رد نکرده و برنامهریزیهای جاری در کاخ سفید، تمام گزینهها را برای او باز نگه داشته است.
پس از مادورو چه کسی به قدرت میرسد؟
اپوزیسیون ونزوئلا به رهبری ماریا کورینا ماچادو و ادموندو گونزالس سالهاست که برای «روز پس از» مادورو برنامهریزی میکند و بخشهایی از این برنامهها را علنی کرده است. دیوید اسمولانسکی، از رهبران اپوزیسیون، به سیانان گفت که این برنامهها شامل امنیت، اقتصاد، انرژی، زیرساخت و آموزش و دیگر حوزههاست. اپوزیسیون برنامههای «۱۰۰ ساعته» و «۱۰۰ روزه» برای گامهای بعدی در صورت برکناری مادورو را تدوین کرده و این برنامهها را با بخشهای مختلف دولت ترامپ به اشتراک گذاشته است. هنوز مشخص نیست که دولت تا چه حد از این برنامهها در تفکر خود استفاده کرده باشد.
دولت ترامپ پس از ادعای پیروزی ادموندو گونزالس در انتخابات پارسال ونزوئلا، او را «رئیسجمهور قانونی» این کشور دانسته بود. در تابستان گذشته گفتگوهای غیررسمی در داخل دولت درباره احتمال رهبری ماچادو و گونزالس در صورت کنار رفتن مادورو انجام شده بود. ماچادو علناً از ترامپ تمجید کرده و گفته بود که ونزوئلا با آمریکا همکاری نزدیک خواهد داشت. اما اکنون برنامهریزی برای «روز پس از» بسیار جدیتر شده و باید سناریوهای مختلفی را که مادورو ممکن است از قدرت کنار برود، پوشش دهد. هنوز مشخص نیست که دولت چگونه قصد دارد مادورو را کنار بزند؛ این ابهام، تدوین برنامههای دقیق روز پس از را بسیار دشوارتر کرده است.
آمریکا باید مشخص کند که چه مقدار و چه نوع حمایتی (برای جلوگیری از سقوط کشور به جنگ و هرجومرج) ارائه خواهد داد و چگونه بر اداره کشور پس از بیش از یک دهه رهبری مادورو تأثیر خواهد گذاشت. کارشناسان میگویند حتی اگر ترامپ احتمال اعزام نیروی زمینی را رد نکرده باشد، چنین اقدامی بسیار بعید است، اما باید برنامههایی برای حمایت اقتصادی، امنیتی و اطلاعاتی وجود داشته باشد.
طناب کوتاهتر مذاکره؛ پیش به سوی نیمکرهای آزادتر؟
چند مقام دولت گفتند که ترامپ علاقهای به مذاکرات طولانی با مادورو ندارد و نسبت به دیگر رهبران جهان، طناب مذاکره با مادورو کوتاهتر خواهد بود. آنها همچنین خروج مذاکراتی مادورو را با توجه به شکستهای قبلی، محتمل نمیدانند. مارکو روبیو هفته گذشته به فاکس گفت: «مشکل اینجاست که مادورو در ۱۰ سال گذشته پنج توافق با طرفهای مختلف امضا کرده و همه را زیر پا گذاشته است»، اما این سابقه به معنای آن نیست که ترامپ نباید تلاش برای توافق را امتحان کند.
ترامپ در ماه اکتبر اعلام کرد که به سیا اجازه فعالیت در داخل ونزوئلا برای مقابله با جریان غیرقانونی مهاجران و مواد مخدر را داده، اما نگفت که این سازمان اختیار برکناری مادورو را هم دارد. کارشناسان از وجود برنامهریزیهای داخلی برای روز پس از سقوط احتمالی مادورو استقبال کردهاند؛ چون وضعیت میتواند بسیار پیچیده و خطرناک شود.
با وجود حفظ ارتباط دولت آمریکا با اپوزیسیون ونزوئلا، جلسات منظم در سطح بالا با افرادی مثل روبیو برگزار نمیشود. برنامه حکومتی اپوزیسیون برای پس از مادورو نیز پروژهای نیست که رسماً مورد تأیید دولت آمریکا باشد. دیوید اسمولانسکی از تلاشهای جاری دولت ترامپ در موضوع ونزوئلا استقبال کرد، اما گفت نمیتواند درباره برنامهریزیهای «روز بعد» دولت اظهارنظر کند .اسمولانسکی که مشاور ارشد امنیتی و امور خارجی گونزالس و ماچادو است، گفت: «ما با آمریکا در هدف داشتن نیمکرهای آزادتر و امنتر و کاهش نفوذ کوبا، ایران، روسیه و چین همراستا هستیم؛ جایی که ونزوئلا مرکز فعالیت این بازیگران خارجی است».
مادورو تا پایان دوره ترامپ دوام میآورد؟
علیرغم آنکه دولت ترامپ در حال بررسی سناریوهای «روز بعد» در صورت برکناری مادورو است، از جمله بررسی برنامههای اپوزیسیون برای گذار سیاسی است، حلقه نزدیک مادورو که شامل معاون رئیسجمهور، وزیر کشور، وزیر دفاع و رئیس مجلس ملی است همچنان متزلزل نشده است. به نوشته واشنگتنپست، دومین فرد نزدیک به مقامهای دولتی میگوید: فعلاً هیچ شکاف داخلی نمیبینم. در عمق وجودشان نگراناند، اما فکر میکنند اتفاقی نخواهد افتاد. او افزود: «میخواهند ببینند ترامپ تا کجا پیش میرود».
نامشخص است چه معاملهای میتواند مادورو را به کنارهگیری ترغیب کند. افراد نزدیک به او میگویند ممکن است به رفتن فکر کند، اما فقط به شرایط خودش. آنها میگویند تا وقتی احساس نکند سقوطش حتمی است، تبعید را گزینهای پرریسکتر میداند. گانسون میگوید مادورو خارج از ونزوئلا وابسته به دولت خارجی خواهد بود، و از سرنوشت بد برخی رهبران پیشین آمریکای لاتین در تبعید به خوبی آگاه است. او مثال میزند:رئیسجمهور سوسیالیست بولیوی، خوان خوزه تورهس گونزالس، پس از کودتای ۱۹۷۱ به آرژانتین گریخت؛ اما چند سال بعد پس از کودتای نظامی در بوئنوسآیرس، ربوده و در ۱۹۷۶ کشته شد. دیکتاتور نیکاراگوئه، آناستاسیو سوموسا دِبایلِه، در ۱۹۷۹ به پاراگوئه تبعید شد اما سال بعد در آسانسیون ترور شد.
گزینه تبعید و برنامهریزی اپوزیسیون
ترکیه که روابط نزدیکی با دولت مادورو دارد میتواند یکی از گزینههای تبعید باشد، اما مشخص نیست در تماس تلفنی ترامپ و مادورو مطرح شده باشد یا نه. اسناد داخلی دولت آمریکا که واشنگتن پست به دست آورده شامل برنامههایی است که ماریا کورینا ماچادو، رهبر اپوزیسیون، برای ایجاد کارگروههای تثبیتکننده کشور در ۱۰۰ ساعت و ۱۰۰ روز نخست پس از کنار رفتن مادورو تدوین کرده است. انتخابات قرار است در سال نخست برگزار شود.
ماچادو امسال برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۲۵ شد؛ به دلیل تلاشهای خستگیناپذیرش برای ترویج حقوق دموکراتیک مردم ونزوئلا و مبارزهاش برای گذار عادلانه و مسالمتآمیز از دیکتاتوری به دموکراسی. طبق اسناد، ماچادو همه جزئیات این برنامهها را به دلیل نگرانیهای امنیتی با مقامهای آمریکایی به اشتراک نگذاشته، اما «آمادگی آنها بیش از آن چیزی بود که پیشتر تصور میشد.» در این اسناد همچنین به ارزیابی دقیق افسران ارتش ونزوئلا اشاره شده که تیم ماچادو انجام داده تا نشان دهد تنها «پاکسازی محدود» مقامهای ارشد مورد نیاز است. آنها نتیجه گرفتهاند که فقط ۲۰ درصد افسران «غیرقابل اصلاح» هستند؛ بقیه یا مخالف مادورو هستند یا سیاسی نیستند.
مقام آمریکایی نوشته است: «ماچادو و گونزالس اجازه همزیستی نمیدهند؛ یعنی مقامهای ارشد فعلی جایی در دولت جدید نخواهند داشت،» اما دولت بعدی نیاز ندارد بیش از چند ده نفر از مقامهای رژیم مادورو را محاکمه کند. برخی چهرههای دیگر اپوزیسیون نسبت به میزان تماس ماچادو با ارتش ونزوئلا تردید دارند که برای هر برنامهریزی روز بعد حیاتی است. مقام آمریکایی نوشته است: این افراد نگراناند که اگر مادورو ناگهان کنار برود، دولت تحت رهبری ماچادو با چالشهای عظیم از پا درآید.
