نوبلیست‌های پزشکی راز سیستم ایمنی بدن را کشف کردند

به گزارش اکوایران، بدن انسان‌ها روزانه مقابل هزاران ویروس، باکتری و میکروب مهاجم از خودش دفاع می‌کند. این دفاع از طریق سیستم ایمنی بدن صورت می‌گیرد.

قدرت عظیم سیستم ایمنی بدن انسان‌ها می‌تواند خطرناک هم باشد. برای مثال، اگر کنترل و مهار نشود، ممکن است به اشتباه به سلول‌های خود بدن حمله کند و بیماری‌های خودایمنی مانند دیابت نوع 1، لوپوس یا ام‌اس را به وجود آورد.

بیشتر بخوانید

فیزیک‌دان چینی امروز نوبل فیزیک را می‌برد؟

برنده نوبل فیزیک 2025 تا ظهر امروز (سه‌شنبه 15 مهر) مشخص خواهد شد. چرا این فیزیک‌دان چینی ممکن است برنده این جایزه باشد؟

جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال 2025، به مری ای. برانکو (Mary E. Brunkow)، فرد رمزدل (Fred Ramsdell) و شیمون ساکاگوچی (Shimon Sakagucghi) اهدا شد. دلیل آن، کشف یکی از بنیادی‌ترین سازوکارهای زیستی بود: چگونگی کنترل سیستم ایمنی و جلوگیری از حمله آن به بدن خودمان.

کشف سلول‌های نگهبان ایمنی

دهه 90 میلادی بود که شیمون ساکاگوچی نوعی سلول ایمنی ناشناخته را کشف کرد. این سلول مانند «نگهبان» عمل می‌کند و جلوی حمله سیستم ایمنی به بدن را می‌گیرد. بعدا به این سلول‌ها  عنوان «سلول‌های تی تنظیمی» (Regulatory T Cells) را اختصاص دادند.

در سال 2001، دو دانشمند دیگر به اسم مری برانکو و فرد رمزدل موفق شدند رمز ژنتیکی این سلول‌ها را دریابند. این کشف هم مربوط به سال 2001 بود.

این دو دانشمند متوجه شدند موش‌هایی که به بیماری‌های خودایمنی مبتلا می شوند، دچار جهش ژنی به نام Foxp3 هستند. بدون این ژن، بدن کنترل سیستم ایمنی را از دست می‌دهد. در انسان هم جهش در نسخه انسانی Foxp3 باعث بیماری شدید و نادری به اسم ایپکس (IPEX) می‌شود.

در سال 2003 هم ساکاگوچی نشان داد که Foxp3 فرمانده اصلی تولید سلول‌های T تنظیمی است. این سلول‌ها مانند «ناظران» سیستم ایمنی عمل می‌کنند. یعنی کارشان تضمین این مسئله است که بدن علیه خودش وارد جنگ نشود.

اهمیت نوبل پزشکی 2025 چه بود؟

کشف‌هایی که این سه دانشمند داشتند، شاخه‌ای شدید را در ایمنی‌شناسی ایجاد کرد که با عنوان «تحمل ایمنی محیطی» شناخته می‌شود. این دستاورد باعث درمان‌هایی در این بخش‌ها شد:

• درمان بیماری‌های خودایمنی نظیر دیابت نوع 1، ام‌اس و آرتریت روماتوئید
• درمان سرطان در برخی موارد از طریق مسدود کردن سلول‌هایی که منجر به بروز بیماری می‌شوند
• پیوند اعضا و تلاش برای پذیرش پیوند بدون نیاز به داروهای سرکوب‌کننده ایمنی

به صورت کلی، سیستم ایمنی بدن ما باید همیشه در مرز باریکی حرکت کند؛ به اندازه کافی قوی باشد تا بتواند مقابل مهاجمان دفاع کند اما آنقدر هم هوشیار باشد که بدن خود آسیب نزند.

دستاوردهای برانکو، رمزدل و ساکاگوچی نشان دادند که بدن چگونه این تعادل حیاتی را برقرار می‌کند که پاسخی به یکی از بزرگ‌ترین معماهای زیست‌شناسی است.