به گزارش اکوایران، زمانی که گابریل بوریتش، فعال دانشجویی ۳۵ ساله، نزدیک به چهار سال پیش رئیسجمهور شیلی شد، بسیاری او را نشانه چرخش قارهی آمریکای جنوبی به سوی چپگرایی دانستند. چندی بعد، کلمبیا نخستین رئیسجمهور چپگرای خود، یک چریک سابق را برگزید و برزیل، این غول اقتصادی و جمعیتی قاره نیز، رئیسجمهور راستگرای مشابه ترامپ را کنار زد و بار دیگر سیاستمدار کهنهکار چپگرا، لولا دا سیلوا را به قدرت بازگرداند. هر سه رهبر خود را پیشاهنگ موج تازه چپ آمریکای لاتین معرفی کردند.
اما اکنون که انتخابات جدید در پیش است، چپگرایی در بیشتر نقاط قاره دچار افول شده است. در بولیوی، سوسیالیستها برای نخستینبار در دو دهه اخیر در انتخابات ماه اوت شکست خوردند و قرار است در دور دوم انتخابات ریاستجمهوری در پایان ماه جاری، یک نامزد میانهرو با رقیب راستگرا روبهرو شود.
افت محبوبیت رهبران چپ در قاره
به گزارش واشنگتنپست، در کلمبیا، گوستاوو پترو ۶۵ ساله کمتر از یک سال تا پایان دورهاش باقی مانده و در داخل کشور بهدلیل رهبری آشفته، افزایش تولید کوکائین و وخامت اوضاع امنیتی مورد انتقاد شدید است. دولت ترامپ که مدعی است سیاست «اول آمریکا» را با تمرکز تازه بر نیمکرهی غربی دنبال میکند، پترو را «بیثبات و ناکارآمد» توصیف کرده است.
در برزیل، لولا دا سیلوا در سومین دوره ریاستجمهوریاش با دوقطبی شدید سیاسی و پایینترین سطح محبوبیت دوران حرفهای خود روبهروست، هرچند در ماههای اخیر، پس از واکنش قاطعش به انتقادها و تحریمهای دولت ترامپ بر سر محکومیت جنایی رئیسجمهور پیشین راستگرا، محبوبیت داخلیاش اندکی افزایش یافته است. او که ۷۹ سال دارد، گفته است در صورت مساعد بودن وضعیت جسمی، احتمال دارد سال آینده دوباره نامزد شود.
در شیلی، گابریل بوریتش که هنگام آغاز به کار در مارس ۲۰۲۲ حدود ۵۰ درصد محبوبیت داشت، خیلی زود این میزان را تقریباً به نصف کاهش داد و هرگز دوباره آن را بازیابی نکرد.
در انتخابات دو مرحلهای که از ۱۶ نوامبر آغاز میشود، خوزه آنتونیو کاست، همان نامزد محافظهکاری که بوریتش در انتخابات گذشته شکستش داد، اکنون پیشتاز است. کارزار او، مانند کارزار ترامپ در سال گذشته، بر مهاجرت و جرموجنایت تمرکز دارد. دو معضلی که با ورود بیش از ۶۰۰ هزار ونزوئلایی به شیلی در سالهای اخیر بهشدت افزایش یافتهاند.
کاست راستگراترین چهره میان نامزدهای اصلی محافظهکار است. در مقابل، جناح چپ نامزدی از حزب کمونیست، یکی از اعضای ائتلاف حاکم بوریتش، را معرفی کرده است. در صورت کسب نکردن ۵۰ درصد آرا در دور نخست، دو نامزد برتر در ماه دسامبر به دور دوم خواهند رفت.
روابط محتاطانه با ایالات متحده
ترامپ هنوز تهدید خود برای اعمال تعرفههای سنگین بر مس شیلی، اصلیترین کالای صادراتی این کشور و منبع بزرگ درآمد از بازار آمریکا را عملی نکرده است. بوریتش از تحریک واشنگتن با دفاع از دولتهای چپگرای ونزوئلا و نیکاراگوئه خودداری کرده است. او در گفتوگویی با واشنگتن پست در اواخر ماه گذشته گفت: «در ونزوئلا میگویند چپگرا هستند، اما انتخابات را دزدیدهاند و بزرگترین بحران مهاجرتی جهان پس از سوریه را ایجاد کردهاند. من از چنین چیزی دفاع نمیکنم.»
او درباره نیکاراگوئه نیز گفت: «در آنجا یک کارتل خانوادگی قدرت را در دست دارد که مخالفان را سرکوب میکند و تابعیت منتقدان را میگیرد. برای من مهم است که چپ دچار استاندارد دوگانه نشود.»
ارزیابی دوره ریاستجمهوری
بوریتش در گفتوگویی غیررسمی در نمایندگی شیلی در سازمان ملل در نیویورک درباره پایان قریبالوقوع دوره ریاستجمهوریاش در اوایل سال آینده، درباره دستاوردها، شکستها و ضرورت پذیرش مسئولیت سخن گفت و همچنین از آینده جنبشهای چپ آمریکای لاتین در سایه دورهی دوم احتمالی ریاستجمهوری ترامپ.
او با لحنی صریح و ساده، فهرستی از دستاوردهای خود در دوران ریاستجمهوری را برشمرد؛ از جمله کاهش ساعات کاری، افزایش دستمزدها، اصلاح نظام بهداشت عمومی و بازنشستگی. بوریتش اذعان میکند که مهاجرت و جرم و جنایت از چالشهای واقعی شیلیاند، اما میگوید دولت او پیشرفتهای ضروری در امنیت مرزی و اجرای قانون ایجاد کرده است. او یادآور شد که شیلی نیز با گروه ونزوئلایی «ترن دِ آراگوا» که دولت ترامپ آن را سازمان تروریستی اعلام کرده مشکل دارد و دولتش اطلاعاتی در اختیار ایالات متحده و کشورهای منطقه قرار داده که منجر به بازداشتهایی شده است.
شکست پروژه بازنویسی قانون اساسی
امیدهای مربوط به بازنویسی قانون اساسی شیلی که از دوران دیکتاتور نظامی آگوستو پینوشه بهجا مانده، با شکست روبهرو شده است. دو طرح پیاپی، یکی چپگرایانه که بوریتش از آن حمایت میکرد و دیگری تلاش راستگرایان، هر دو در همهپرسیها با رد قاطع مردم مواجه شدند.
او میگوید: «طبیعتاً دوست داشتم نیروهای پیشرو پیش بروند. اما واقعیت نگرانکننده این است که وقتی دموکراسی نتواند پاسخ روشنی به نیازهای فوری مردم بدهد، عقبنشینی میکند. این کافی نیست که فقط بگوییم جناح راست افراطی بد است یا دیوانهاند. این حرفها چیزی را حل نمیکند. باید بپرسیم چه کار باید بکنیم؟ برنامهمان برای بهبود کیفیت زندگی چیست؟»
افت محبوبیت در چارچوب نوسان سیاسی
افت محبوبیت بوریتش تا حدی بخشی از نوسان طبیعی سیاست در یکی از باثباتترین دموکراسیهای قاره از زمان پایان دیکتاتوری پینوشه در ۱۹۹۰ است. قانون اساسی شیلی دورههای متوالی ریاستجمهوری را ممنوع کرده و در ۱۶ سال پیش از روی کار آمدن بوریتش، دو سیاستمدار میانهرو، یکی از راست و دیگری از چپ، بهطور متناوب قدرت را در دست داشتند.
بوریتش تأکید میکند که حفظ دموکراسی آرام و سازنده شیلی مهمتر از شخص او یا هر رئیسجمهور دیگری است و میگوید: «اکثریت بزرگ جناح راست در شیلی دموکراتیک هستند.»
روابط متغیر رهبران آمریکای لاتین با واشنگتن
هم پترو در کلمبیا و هم لولا در برزیل روابط خود با ایالات متحده را تا حد زیادی به رویارویی یا همکاری با ترامپ گره زدهاند.
به گفته کوین ویتیکر، دیپلمات بازنشسته آمریکایی و سفیر پیشین در کلمبیا، «رئیسجمهور پترو از تنش با ایالات متحده استفاده میکند تا خود را قربانی و آمریکا را زورگو نشان دهد.» در برزیل، پس از تهدید دولت ترامپ به اعمال تعرفه ۵۰ درصدی، لولا با خشم در گفتوگو با سیانان گفت: «ترامپ رئیسجمهور جهان نیست.» و وعده داد در برابر واشنگتن اقدام تلافیجویانه انجام دهد.
در اواخر سپتامبر، هنگامی که ترامپ و لولا در مجمع عمومی سازمان ملل با یکدیگر برخورد کردند، توافق کردند در آینده دیدار کنند و روز دوشنبه مکالمه تلفنی «دوستانه» داشتند که برزیل آن را نشانه عادیسازی روابط توصیف کرد. بوریتش برخلاف همتایانش، در انتقاد از ترامپ لحن ملایمتری دارد. او گفت یک کشور نمیتواند به دیگران دستور دهد چقدر باید برای دفاع هزینه کنند؛ اشارهای به درخواست ترامپ از اعضای ناتو برای افزایش بودجهی نظامی.
بدون اشاره مستقیم به نام ترامپ، او افزود که شواهد تغییرات اقلیمی قاطع و انکارناپذیرند، و نمیتوان آنها را نادیده گرفت «فقط چون کشوری قدرتمندتر میگوید که وجود ندارند.» او گفت: «مسئله برای من موضوعی اصولی است. ممکن است در سیاستها یا شیوهها اختلاف نظر داشته باشم، اما نمیتوانم درباره واقعیتها دروغ بگویم.» و با اشاره به فنجان قهوهاش افزود: «میتوانم بگویم این قهوه خوب است یا بد. اما چیزی که نمیتوانم بگویم این است که این چای است.»
