به گزارش اکوایران، در شرایطی که تحولات خاورمیانه در حال تغییر است. پس از برقراری صلح میان حماس و اسرائیل و فروکش کردن نسبی تنشها در منطقه، از ایران نیز برای شرکت در اجلاس امضای توافقنامه صلح در شرمالشیخ دعوت شد؛ دعوتی که ایران آن را رد کرد. حال نگاهها به موضع ایران و نقشآفرینی او در منطقه معطوف شده است.
همچنین احتمال احیای مذاکرات دیپلماتیک با غرب نیز در فضای سیاسی کشور و اظهارات کارشناسان مختلف شنیده میشود.
علی بیگدلی، کارشناس مسائل بینالملل در گفتوگو با اکوایران با نگاهی انتقادی به سیاستهای گذشته و تأکید بر ضرورت بازنگری در راهبردهای منطقهای ایران، از ضرورت اتخاذ رویکردی صلحجویانه، یکپارچگی در تصمیمسازی و فعالسازی دوباره مسیر دیپلماسی سخن گفت.
بازخوانی جایگاه تهران در معادلات منطقهای
علی بیگدلی در ابتدای سخنان خود با اشاره به روابط نزدیک روسیه و اسرائیل گفت: با توجه به روابط نزدیکی که میان نتانیاهو و پوتین وجود دارد و اینکه حدود ۲۰ درصد از جمعیت اسرائیل روستبار هستند، روابط دو طرف از گذشته صمیمانه بوده است.
بیگدلی افزود: به نظر من، اظهارنظری که پوتین از قول نتانیاهو نقل کرده مبنی بر اینکه دیگر به دنبال تقابل و جنگ نیست، صحیح است؛ چرا که اسرائیل دیگر توان ادامه جنگ را ندارد. این کشور هم از نظر اقتصادی متحمل هزینههای سنگین شده و هم از نظر روحی و سیاسی خسته است. در داخل نیز نتانیاهو ممکن است مورد مواخذه قرار گیرد، زیرا هم او و هم همسرش پروندههایی در دادگاههای بینالمللی دارند. در چنین شرایطی ادامه جنگ برای اسرائیل دشوار است. هزینههای نظامی سنگینی بر دوش این رژیم مانده است؛ حدود ۲۸ هزار میلیارد دلار از جنگهایی که درگیر آن بوده، که بخشی از آن ناشی از جنگهایی است که علیه ایران آغاز کرده بود.
این کارشناس روابط بینالملل در ادامه اعلام کرد: سیاست، بازی با مهرههاست و کسی که نتواند در این عرصه با مهارت بازی کند، هرگز در دیپلماسی پیروز نخواهد شد. در سیاست داخلی ما به دلیل تعارضهای فراوان، هر نهادی بهصورت مستقل تصمیمگیری میکند و اظهارنظرهایی دارد که دولتهای خارجی را در تعامل با ایران دچار بلاتکلیفی کرده است. این چندصدایی که از داخل ایران شنیده میشود، معنا و پیام روشنی به جهان مخابره نمیکند.»
بیگدلی درباره عدم حضور ایران در اجلاس شرمالشیخ نیز گفت: با وجود دعوت رسمی از ایران، کشورمان به دلایلی که مایل به توضیح آن نیستم، در اجلاس حضور نیافت. این در حالی است که آقای عراقچی در هیات دولت مطرح کرده بود که از ایران نیز دعوت شده است. این دعوت نشان میدهد که نگاه جهانی نسبت به ایران در حال تغییر است و تمایل وجود دارد که اسرائیل جنگ دیگری را آغاز نکند.
او ادامه داد: موازنه قدرت در خاورمیانه به نفع اسرائیل تغییر کرده و هژمونی آمریکا و اسرائیل افزایش یافته است. در مقابل، ایران بخش قابل توجهی از متحدان خود را از دست داده و در چنین شرایطی باید با سیاست صلح و آشتی به تحولات منطقه نگاه کند. سیاستهای گذشته ما در خاورمیانه شکست خورده و هزینههای سنگینی بر دوش کشور گذاشته است؛ هزینههایی که هنوز نیز در حال پرداخت آن هستیم.
بیگدلی در ادامه تصریح کرد: سیاستهای ما در منطقه، چه در قبال حزبالله، چه حوثیها و چه در سوریه، هیچ منفعتی برای ایران نداشته است. سوریه عملاً از دست ایران خارج شد و حزبالله نیز در آستانه خلع سلاح شدن قرار دارد. در مجموع، سیاست خارجی ایران نیازمند بازنگری است و کشور باید با دیدی صلحجویانهتر در خاورمیانه حضور یابد، در غیر این صورت منافع ملی به خطر خواهد افتاد، فشارهای اقتصادی بر مردم افزایش مییابد و کشور در تنگنای سیاسی گرفتار میشود.
این کارشناس مسائل بینالملل در بخش دیگری از این گفتوگو، درباره احتمال بازگشت ایران به میز مذاکره با غرب نیز گفت: ما گزینهای جز دیپلماسی نداریم. تمام مسیرها به سوی ما بسته شده و تنها راه، بهرهگیری از دیپلماسی فعال است. باید مذاکرات با آمریکا از سر گرفته شود.
بیگدلی افزود: در حال حاضر، یک دیپلماسی محرمانه میان ایران، اتحادیه اروپا و آژانس بینالمللی انرژی اتمی در جریان است. مشکل اصلی ما در عرصه دیپلماسی، نداشتن صدای واحد در داخل کشور است. نماینده مجلس یک حرف میزند، یک مقام شهری حرف دیگری میگوید، مسئول دیگر اظهارنظر متفاوتی دارد و امامجمعه شهری دیگر موضعی متضاد اتخاذ میکند. این چندگانگی باید کنترل شود.
او همچنین تاکید کرد:وزارت امور خارجه و شورای عالی امنیت ملی باید محور اصلی سیاست خارجی کشور باشند تا از چنددستگی جلوگیری شود و ایران بتواند حضوری فعال در عرصه جهانی داشته باشد. دیپلماسی سکوت و نظارهگر بودن فایدهای ندارد.
بیگدلی در پایان تأکید کرد: در حال حاضر نوعی سرگردانی و بیتحرکی در نظام تصمیمگیری کشور دیده میشود. ایران باید بهصورت فعال وارد میدان شود، زیرا انفعال و واکنش صرف، منجر به شکست خواهد شد. من معتقدم دیپلماسی محرمانهای در جریان است، اما باید از آن بهدرستی و با انعطافپذیری استفاده کرد. نگاه صلحجویانه و آشتیجویانه به منطقه و جهان تنها مسیری است که میتواند به سود منافع ملی ایران تمام شود.
