دولت چین همزمان اعلام ویزای جدیدی برای جذب استعدادهای جوان در حوزههای علم و فناوری، این تصمیم را بهعنوان گامی دیگر در مسیر تبدیل شدن به یک قدرت برتر علمی جهان معرفی کرد، جایی که افراد از سراسر دنیا برای کار و پژوهش به آن سرازیر خواهند شد.
اما در نظر بسیاری از مردم چین، این تصمیم اشتباهی فاحش بود.
در روزهای پیش از اول اکتبر، زمانی که قرار بود ویزا اجرایی شود، و پس از آن، کاربران در فضای مجازی دولت را متهم کردند که با این سیاست، خارجیها را دعوت کرده تا شغلهای چینیها را بدزدند، آن هم در زمانی که جوانان چینی بیش از هر زمان دیگری برای پیدا کردن کار با مشکل مواجهاند. بسیاری گفتند که دارند خارجیها را کورکورانه میپرستند که زخمی قدیمی در روان ملی چین است.
چهرههای مشهور اینترنتی نیز با تحریک حس ناسیونالیستی یا بیگانهستیزی، ادعا کردند که چین بهزودی زیر هجوم خارجیها قرار میگیرد. پس از آنکه هنری هوییائو وانگ، رئیس اندیشکدۀ «مرکز چین و جهانیسازی» در پکن، از ویزای جدید تمجید کرد، کاربران در شبکههای اجتماعی او را خائن به نژاد خود نامیدند و پستهایشان هزاران بار بازنشر شد.
در این میان، پلتفرمهای چینی مملو از نظرات نژادپرستانه دربارۀ هندیها شد، زیرا رسانههای هند گزارش داده بودند که ویزای جدید چین میتواند جایگزینی برای ویزای بسیار محبوب H1-B آمریکا باشد، که اکنون هزینهای معادل ۱۰۰ هزار دلار دارد.
خشم عمومی آنقدر بالا گرفت که پیپلز دیلی، بلندگوی رسمی حزب کمونیست چین، با انتشار سرمقالهای منتقدان ویزا را به «غیرمنطقی بودن» و «گمراه کردن افکار عمومی» متهم کرد. هو شیجین، سردبیر پیشین روزنامۀ ملیگرای گلوبال تایمز، نیز در ویدئویی از سیاست جدید دفاع کرد و گفت تعداد خارجیهای مقیم چین بسیار کمتر از ژاپن یا کرۀ جنوبی است.
او گفت: «صادقانه بگویم، مشکل این نیست که خارجیهای زیادی به چین میآیند، بلکه برعکس، مشکل این است که کافی نیستند.»
این واکنش عمومی نشان میدهد که چین احتمالاً همچنان در جذب بهترین و درخشانترین دانشمندان جهان دچار مشکل خواهد بود، حتی در شرایطی که آمریکا بودجۀ تحقیقات خود را کاهش داده و بسیاری از پژوهشگران برجسته را به فکر ترک آن کشور انداخته است.
در سالهای اخیر، احساسات ضدخارجی در چین شدت گرفته، زیرا دولت نسبت به قدرتهای بیگانۀ متخاصم به مردم هشدار داده و از آنان خواسته است جاسوسان احتمالی را گزارش دهند. چین در تاریخ خود همیشه سطح بسیار پایینی از مهاجرت به داخل داشته و هنوز موانع فرهنگی و حقوقی بسیاری برای اقامت بلندمدت خارجیها وجود دارد.
حتی در دفاع از این سیاست، سرمقالۀ پیپلز دیلی به خوانندگان اطمینان داد که این ویزا ورود دانشمندان جوان به چین را آسانتر میکند و «بههیچوجه معادل مهاجرت نیست.»
هنوز روشن نیست که این ویزا حتی واقعاً حق کار را به دارندهاش میدهد یا همانگونه که رسانههای دولتی گفتند، صرفاً اجازۀ انجام فعالیتهای آموزشی و تجاری تحت عنوان «تبادل» را به آنان میدهد. با وجود اینکه از زمان آغاز رسمی ویزا گذشته است، هنوز جزئیات مربوط به صلاحیت متقاضیان منتشر نشده است. تنها توضیح رسمی این بوده که متقاضیان باید در یکی از رشتههای علوم، فناوری، مهندسی یا ریاضی از دانشگاههای برتر جهان مدرک کارشناسی داشته باشند.
با کند شدن رشد اقتصادی چین، بازار کار دشوار برای جوانان، سالهاست که یکی از نقاط التهاب اجتماعی بالقوۀ چین است. شی جینپینگ، رهبر چین، گفته است که «تضمین اشتغال» برای جلوگیری از ناآرامی اجتماعی حیاتی است. بر اساس تازهترین آمارهایی که در ماه اوت منتشر شد، نرخ بیکاری جوانان به بالاترین میزان تاریخی خود رسیده است.
یکی از مانگانویسان محبوب، با نام مستعار فِنگ شی شِن لی، در شبکههای اجتماعی نوشت «دیدهام افرادی از تمامی اقشار با تحصیلات و سنین مختلف میگویند: کار پیدا کردن سخت است. با این حجم استعداد در چین، باور ندارم هیچ شغلی در هیچ حوزهای وجود داشته باشد که حتماً باید توسط یک خارجی پر شود.»
کاربران از این هم انتقاد کردند که برای دریافت ویزا تنها مدرک کارشناسی کافی است. بسیاری از جوانان چینی میگویند بهدلیل رقابت شدید، برای یافتن شغل به مدارک تحصیلی بالاتری نیاز دارند.
در واقع، خارجیهایی که با ویزای موسوم به K وارد چین میشوند، احتمالاً رقابت مستقیمی با بیشتر جوانان بیکار چینی نخواهند داشت.
بخشی از این موضوع به ناهماهنگی میان عرضه و تقاضا در بازار کار چین برمیگردد. بسیاری از کسانی که بهتازگی فارغالتحصیل شدهاند برای یافتن شغل با مشکل مواجهاند، زیرا بخشهایی که پیشتر بیشترین فرصتهای شغلی را برای آنها فراهم میکردند، مانند املاک و آموزش، دچار رکود شدهاند. اما به گفتۀ وزارت آموزش چین، در حوزههایی مانند تولیدات پیشرفته یا هوش مصنوعی، این کشور به دهها میلیون نیروی متخصص بیشتر نیاز دارد.
گرچه چین از نظر تعداد، بیشترین فارغالتحصیلان علوم و فناوری را در جهان دارد، اما نسبت آنها به کل نیروی کار، از بسیاری از کشورهای غربی کمتر است.
دنیس سایمون، معاون پیشین دانشگاه آمریکایی دوک کانشان در چین و از حامیان همکاری علمی میان آمریکا و چین، گفت شفافیت بیشتر دربارۀ نحوۀ اعطای این ویزا میتواند نگرانیهای عمومی را کاهش دهد. اما او افزود پکن با این سیاست پیامی روشن فرستاده است، اینکه میخواهد متخصصان خارجی بیشتری را جذب کند. او گفت: «این بخشی از اصلاحات بلندمدتی است که چین برای جذب استعدادهای سطح بالا به آن نیاز دارد.»
منبع: نیویورک تایمز
