لندتک (فناوریهای اعتباری) یکی از اجزای حیاتی اکوسیستم فینتک است که به طور خاص به اعتبارسنجی و خدمات مالی دیجیتال پرداخته و میتواند تغییرات قابل توجهی در نحوه زندگی افراد و دسترسی آنها به خدمات مالی ایجاد کند. این فناوریها مستقیماً بر الگوهای درآمدی و سبک زندگی جامعه تأثیرگذارند و زمینهساز تحولاتی گسترده در بهبود کیفیت زندگی خواهند بود. در دنیای امروز، لندتکها قادرند به افرادی که پیشتر از دسترسی به خدمات مالی محروم بودند، امکان دسترسی به تسهیلات مالی مناسب را بدهند.
در این مصاحبه امیر ایزدی، مدیرعامل فدکس (fadax)، به تشریح چالشها و فرصتهای صنعت لندتک و bnpl در ایران پرداخت است. فدکس با ارائه خدمات نوآورانه در زمینه اعتبارسنجی و توسعه راهکارهای مالی دیجیتال، به رشد اکوسیستم فینتک و دسترسی به خدمات مالی برای سازمانها و عموم مردم میپردازد.
جعبه سیاه امتیاز اعتباری
رگولاتور، بهعنوان نهاد مسئول در تعیین قواعد و نظارت بر عملکرد بازارهای مالی، باید نقش تسهیلکننده و پیشگام در رشد فناوریهای نوین مانند لندتک را ایفا کند. اما در عمل، رگولاتور بهجای آنکه به این فناوریها کمک کند، بهعنوان مانع اصلی و کشنده در مسیر توسعه لندتکها شناخته میشود. یکی از مهمترین چالشها در این مسیر، فقدان شفافیت در محاسبه امتیاز اعتباری است که بهطور مستقیم بر توانایی لندتکها برای ارزیابی و تحلیل دقیق ریسکها و همچنین طراحی محصولات مالی تاثیرگذار است.
یکی از مشکلات عمده این است که نحوه محاسبه امتیاز اعتباری بهطور واضح و شفاف توسط رگولاتور اعلام نمیشود. این موضوع باعث ایجاد یک نوع ابهام و عدم قطعیت در بازار میشود که بهویژه برای استارتاپهای لندتک که نیازمند دادهها و الگوریتمهای مشخص برای ارزیابی مشتریان خود هستند، مشکلآفرین است. وقتی رگولاتور اطلاعات کاملی درباره معیارهای محاسبه امتیاز اعتباری ارائه نمیدهد، لندتکها نمیتوانند بهطور دقیق و مؤثر عملکرد خود را بهبود بخشند.
عدم شفافیت در نحوه محاسبه امتیاز اعتباری
رگولاتور، که باید مسئول نظارت و شفافسازی سیستمهای مالی باشد، در ایران در زمینه شفافسازی نحوه محاسبه امتیاز اعتباری نه تنها اقدامی نکرده، بلکه اطلاعات قابل اطمینانی در این باره در دسترس نیست. این کمبود شفافیت، باعث ایجاد ابهام در بازار میشود و لندتکها به عنوان بازیگران جدید در این فضا با چالشهای بزرگی روبهرو میشوند.
عدم شفافیت در محاسبه امتیاز اعتباری به این معناست که هیچ دستورالعمل یا معیار مشخصی برای اینکه چگونه رفتارهای مالی افراد بر اعتبار آنها تاثیر میگذارند، وجود ندارد. این موضوع در حالی است که در مدلهای اعتباری جهانی، جزئیات مشخصی برای نحوه محاسبه این امتیازها وجود دارد که به شفافیت و اعتمادسازی کمک میکند. نبود این شفافیت، در نهایت موجب میشود که لندتکها نتوانند خدمات و محصولات مالی مناسبی طراحی کنند که بهطور دقیق و مؤثر بتوانند به نیازهای کاربران پاسخ دهند.
تأثیر این مشکلات بر نوآوری و توسعه محصول
یکی از مهمترین پیامدهای عدم شفافیت در سیستم اعتبارسنجی، عدم توانایی در توسعه محصولات نوآورانه است. لندتکها باید قادر باشند از اطلاعات دقیق و معتبر برای طراحی محصولات مالی استفاده کنند تا بتوانند خدمات جدیدی به جامعه ارائه دهند. اما در شرایطی که این اطلاعات ناقص و مبهم باشد، این شرکتها قادر به طراحی سرویسهای جامع و پیشرفتهای که تأثیر مستقیم بر زندگی روزمره افراد داشته باشد، نخواهند بود.
در صورتی که نحوه محاسبه امتیاز اعتباری بهطور شفاف اعلام شود و رگولاتور اطلاعات کامل و دقیق در اختیار لندتکها قرار دهد، این صنعت قادر خواهد بود تا محصولات جدیدی طراحی کند که بهطور واقعی به کاربران در مدیریت مالی و بهبود اعتبار کمک کند. در چنین شرایطی، لندتکها میتوانند بهعنوان یکی از مهمترین ابزارهای مالی دیجیتال، جامعه را با مدلهای جدید و کارآمد خدمات مالی آشنا کنند و فرصتهای جدید برای دسترسی به اعتبار را فراهم سازند.
نگاه سلبی و ملاحظهکارانه رگولاتور
یکی دیگر از چالشهای اساسی پیش روی لندتکها در ایران، نگاه سلبی و ملاحظهکارانه رگولاتور است که مانع رشد این صنعت میشود. در ایران، بانک مرکزی بهعنوان رگولاتور اصلی، بیشتر بهعنوان یک نهاد ملاحظهکار عمل میکند و تمایلی به پذیرش ریسکهای جدید در حوزه فناوریهای مالی ندارد. این دیدگاه سلبی و محافظهکارانه میتواند به طور جدی بر رشد اکوسیستم فینتک و لندتک اثر منفی بگذارد.
اقتصاد ایران در شرایط تورمی و ناپایدار قرار دارد و این شرایط باعث میشود که بانک مرکزی به جای اتخاذ سیاستهای مستقل، بیشتر تحت فشارهای سیاسی و اقتصادی قرار گیرد. این مسئله میتواند به کندی روند تصمیمگیریها و تصویب قوانین و مقررات در حوزه فینتک منجر شود. علاوه بر این، نگاه محافظهکارانه و توجه بیش از حد به ریسکها و خطرات احتمالی میتواند مانع از شکلگیری نوآوریهای جدید در صنعت لندتک شود.
در این راستا، پیشنهاد میشود که رگولاتورها بهجای اتخاذ نگاه محدودکننده و ملاحظهکارانه، نگاهی توسعهگرا و ایجابی داشته باشند. در صورتی که رگولاتور با رویکردی تسهیلکننده به این صنعت نگاه کند و فضا را برای رشد و نوآوری باز بگذارد، لندتکها میتوانند رشد کنند و بهعنوان ابزارهای نوین مالی در جامعه معرفی شوند.
نیاز به خلق الگوی بومی و تطبیق با نیازهای جامعه
با توجه به ویژگیهای خاص اقتصادی ایران، استفاده از الگوهای جهانی نمیتواند بهطور کامل در توسعه لندتک در این کشور موثر باشد. اقتصاد ایران با کشورهای توسعهیافته تفاوتهای زیادی دارد و بنچمارک کردن صرفاً مدلهای جهانی نمیتواند به حل مشکلات موجود در این صنعت کمک کند. به همین دلیل، ضروری است که یک الگوی بومی برای اعتبارسنجی و توسعه محصولات لندتک طراحی شود که با ویژگیهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران هماهنگ باشد.
این الگوی بومی باید بر اساس نیازهای واقعی جامعه شکل گیرد. به این معنا که رگولاتورها باید با دقت بیشتری به نیازهای مردم و چالشهایی که در استفاده از خدمات مالی دارند توجه کنند. این نیازها میتواند از طریق مطالعات بازار و واکنش مردم به محصولات موجود شناسایی شود و سپس بر اساس آن الگوهای جدیدی طراحی شود که بهطور مؤثر مشکلات جامعه را حل کند.
در نهایت، رگولاتور باید برای فرهنگسازی و آگاهیبخشی در زمینه اعتباریابی نیز اقدامات جدی انجام دهد. اگر مردم بدانند که چگونه میتوانند امتیاز اعتباری خود را ارتقا دهند و از خدمات مختلف لندتک بهرهبرداری کنند، این موضوع میتواند بهطور مستقیم بر رفتارهای مالی آنها تأثیر بگذارد و فرهنگ استفاده از خدمات مالی دیجیتال را در جامعه گسترش دهد.
نتیجهگیری
پنهانکاری رگولاتور و عدم شفافیت در نحوه محاسبه امتیاز اعتباری یکی از بزرگترین موانع توسعه لندتکها در ایران است. این وضعیت نهتنها باعث ایجاد سردرگمی در میان شرکتهای لندتک میشود، بلکه باعث محدودیت در نوآوری و کاهش اثربخشی محصولات مالی میگردد. برای عبور از این موانع، ضروری است که رگولاتور با شفافسازی و اتخاذ سیاستهای ایجابی و توسعهگرا، فضا را برای رشد این صنعت فراهم سازد. همچنین، خلق یک الگوی بومی و تطبیق آن با نیازهای جامعه میتواند به بهبود وضعیت لندتکها و رشد پایدار این صنعت در ایران کمک کند.
