پچ‌پچ‌کننده در گوش ترامپ؛ مرد پشت‌صحنه سیاست اسرائیل کیست؟

به گزارش اکوایران، وقتی دونالد ترامپ از پشت تریبون کاخ سفید، برنامه ۲۰‌ماده‌ای خود را برای پایان دادن به جنگ غزه ارائه می‌داد، دوبار صحبتش را قطع کرد تا مستقیماً رو به یکی از حاضران در ردیف جلو صحبت کند: «درسته، ران؟».

پچ‌پچ‌کننده در گوش ترامپ

مردی که او خطابش می‌کرد، ران درمر بود، نزدیک‌ترین مشاور و معتمد بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، و مدیر روابط اسرائیل با آمریکا، و در نتیجه خود ترامپ. بیش‌تر آمریکایی‌ها نام او را نمی‌دانند و به‌ندرت در اسرائیل در انظار عمومی ظاهر می‌شود. بااین‌حال، درمر یکی از تأثیرگذارترین سیاستمداران آمریکایی‌تبار در تاریخ اسرائیل به شمار می‌رود و نقش مهمی در حفظ حمایت ایالات متحده از جنگ و تنظیم توافقی ایفا کرده که تا حد زیادی مطابق با خواسته‌های اسرائیل است.

درمر در هر دو دوره ریاست‌جمهوری او، نقش «پچ‌پچ‌کننده در گوش ترامپ» را داشته است. افرادی که با او کار کرده‌اند می‌گویند چون در فلوریدا به دنیا آمده و بزرگ شده، به‌خوبی زبان و منطق ترامپ را می‌فهمد. نتانیاهو نیز در خاطراتش (منتشرشده در سال ۲۰۲۲) یادآور می‌شود که درمر هنگام گفت‌وگو با ترامپ، از اصطلاحات گلف استفاده می‌کرد: «صلح با امارات مثل یک پات پنج فوتی است، صلح با عربستان یک پات سی فوتی، و صلح با فلسطینی‌ها مثل زدن یک هول‌این‌وان از وسط یک دیوار آجری است».

اما نفوذ درمر فقط از توانایی‌اش در صحبت به «زبان ترامپ» ناشی نمی‌شود، بلکه حاصل بیش از یک دهه تلاش مستمر او برای تغییر مسیر رابطه اسرائیل و آمریکا است؛ تلاشی که بر اتکای هرچه بیشتر به جناح راست آمریکا و مسیحیان انجیلی استوار بود، حتی به بهای از دست دادن حمایت دموکرات‌ها. این قمار سیاسی، در زمان جنگ غزه، نتیجه خود را داد: دولت ترامپ به شکلی قاطع از کابینه نتانیاهو حمایت کرد، آن هم در حالی‌که اسرائیل به دلیل افزایش تلفات انسانی در غزه با انزوای بین‌المللی رو‌به‌رو بود. بااین‌حال، همین سیاست باعث شد رهبران اسرائیل زمانی که ترامپ از آنان خواست طرح صلحش را بپذیرند، آزادی عمل چندانی نداشته باشند.

وال‌استریت ژورنال با ده‌ها مقام پیشین و فعلی از اسرائیل، ایالات متحده و کشورهای عربی گفت‌وگو کرده تا دریابد درمر چگونه در شکل‌دهی به روابط واشنگتن و تل‌آویو نقش داشته است. درمر، که هم‌اکنون وزیر امور راهبردی اسرائیل است، درخواست مصاحبه را رد کرده است.

استراتژی انجیلی درمر

نتانیاهو در ماه سپتامبر اعلام کرد که درمر به‌زودی از سمت خود کناره‌گیری خواهد کرد؛ پایانی بر بیش از دو دهه حضور در کابینه. در ماه‌های منتهی به توافق غزه، درمر دست‌کم ماهی یک‌بار در واشنگتن حضور داشت. در هفته‌ای که پیش از اعلام طرح ترامپ گذشت، او ساعت‌ها با استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا، و جرد کوشنر، داماد ترامپ، جلسه داشت تا جزئیات طرح را نهایی کنند. درمر نقشی محوری در اعمال تغییرات دقیقه نودی داشت که به نفع اسرائیل بود و خشم مقامات عربی را برانگیخت که پیش‌تر حمایت خود را از طرح اعلام کرده بودند.

رویکرد درمر به روابط با آمریکا، گاهی برخلاف سنت چند‌ دهه‌ای دیپلماسی اسرائیل بود. رهبران اسرائیل و لابی‌های حامی اسرائیل در آمریکا معمولاً تلاش کرده‌اند حمایت از اسرائیل را به‌عنوان موضوعی فراحزبی در کنگره حفظ کنند. اما درمر معتقد بود جمهوری‌خواهان، و به‌ویژه مسیحیان انجیلی، پایگاه واقعی و باثبات‌تری برای حمایت از منافع اسرائیل‌اند. او در سال ۲۰۲۱ گفته بود: «مردم باید بفهمند ستون فقرات حمایت از اسرائیل در ایالات متحده، مسیحیان انجیلی هستند. اگر صرفاً به اعداد نگاه کنید، باید وقت خیلی بیش‌تری برای ارتباط با انجیلی‌ها صرف کنید تا با یهودیان آمریکایی».

با این حال، یاردن گولان، رئیس دفتر درمر بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۴، می‌گوید حفظ حمایت دوحزبی همیشه یکی از اصول راهنمای او بود: «ران اغلب می‌گفت نمی‌شود با یک بال پرواز کرد». راهبرد درمر زمانی به اوج نفوذ خود رسید که بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۱ به‌عنوان سفیر اسرائیل در واشنگتن فعالیت می‌کرد. در آن دوره، برخی اقدامات او موجب نگرانی دموکرات‌ها و شماری از یهودیان آمریکایی شد که می‌گفتند درمر وفاداری بیشتری به نتانیاهو و دستورکار راست‌گرایانه‌اش نشان می‌دهد تا به رابطه کلی آمریکا و اسرائیل.

در سال ۲۰۱۲، زمانی که مشاور ارشد نتانیاهو بود، سفر انتخاباتی میت رامنی، نامزد جمهوری‌خواه رقیب باراک اوباما به اسرائیل را سازماندهی کرد؛ اقدامی که این تصور را تقویت کرد که درمر عملاً در حال لابی‌کردن به نفع رامنی است. در سال ۲۰۱۳ نیز در نشست «ائتلاف یهودیان جمهوری‌خواه» سخنرانی کرد؛ رویدادی که به‌وسیله شلدون ادلسون، سرمایه‌دار مشهور و حامی بزرگ جمهوری‌خواهان، برای ارزیابی نامزدهای احتمالی حزب برگزار شده بود.

تشدید اختلاف با دموکرات‌ها

در سال ۲۰۱۵، ران درمر با جان بینر، رئیس جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا در آن زمان، همکاری کردند تا زمینه‌ سخنرانی بنیامین نتانیاهو در کنگره را فراهم کنند؛ سخنرانی‌ای که در مخالفت با توافق هسته‌ای با ایران انجام شد و توهین آشکاری به باراک اوباما، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، بود. طبق گفته‌ منابع آگاه، درمر که نویسنده‌ متن سخنرانی هم بود، پس از آن نزد دموکرات‌ها در کنگره به شخصیتی نامطلوب تبدیل شد.

پیامدهای این اقدام برای سال‌ها ادامه داشت. به گفته‌ یکی از مقامات پیشین اسرائیل، تیم جو بایدن تا سال ۲۰۲۱ هم در دیدارهای دیپلماتیک، نارضایتی خود از آن سخنرانی را به طرف اسرائیلی گوشزد می‌کرد؛ موضوعی که همچنان برای آمریکایی‌ها آزاردهنده است. بااین‌حال، ظاهراً این راهبرد در دوره‌ دوم ریاست‌جمهوری ترامپ نتیجه داده است. با این وجود، بسیاری از حامیان اسرائیل نگران‌اند که وقتی دوباره یک رئیس‌جمهور دموکرات در کاخ سفید قدرت بگیرد، این جهت‌گیری چه پیامدی برای اسرائیل خواهد داشت؛ به‌ویژه پس از جنگی که بخش زیادی از اعضای حزب دموکرات با آن مخالف بودند.

آویشای بن ساسون-گوردیس، پژوهشگر ارشد «مؤسسه مطالعات امنیت ملی» در تل‌آویو می‌گوید: «وقتی نتیجه هر انتخابات در آمریکا تقریباً به پرتاب یک سکه شبیه است، برای اسرائیل که تا این حد به اتحاد با ایالات متحده وابسته است، شرط‌بندی روی یک حزب خاص اقدامی به‌غایت پرریسک است».

بحران انسانی ناشی از جنگ غزه، شکاف میان دموکرات‌ها و اسرائیل را حتی عمیق‌تر کرده است. در برخی جهات، استراتژی درمر شاید ناخواسته باعث شد نتانیاهو ناچار به پایان جنگ شود؛ زیرا اسرائیل نمی‌توانست ریسک از دست دادن حمایت ترامپ را بپذیرد. بدون حمایت او، دیگر هیچ قدرتی در آمریکا باقی نمی‌مانْد که از اسرائیل حمایت کند. آرون دیوید میلر، پژوهشگر ارشد اندیشکده کارنگی، گفت: «نتانیاهو دیگر جایی برای رفتن ندارد. اگر ترامپ علیه او شود، تمام سرمایه‌گذاری اسرائیل روی انجیلی‌ها و جمهوری‌خواهان بی‌ثمر خواهد شد».

آشنایی با نتانیاهو

درمر در میامی بیچ به دنیا آمد. پدر و برادرش هر دو شهردار دموکرات این شهر بودند. پدرش زمانی درگذشت که درمر - که اکنون ۵۴ ساله است - تنها ۱۳ سال داشت. او همانند ترامپ، از دانش‌آموختگان مدرسه کسب‌وکار وارتون است و در دانشگاه آکسفورد نیز تحصیل کرده. نکته‌ای غیرمعمول درباره او این است که برخلاف بیشتر سیاستمداران اسرائیلی، هرگز در ارتش خدمت نکرده است.

درمر کار سیاسی خود در اسرائیل را با تحلیل داده‌های نظرسنجی برای ناتان شارانسکی، فعال یهودی و زندانی سیاسی سابق شوروی، آغاز کرد؛ کسی که در دهه ۱۹۹۰ حزب سیاسی خود را در اسرائیل تأسیس کرده بود. شارانسکی، که بعدها همراه درمر کتابی نوشت، در سال ۱۹۹۹ او را به نتانیاهو معرفی کرد. به گفته‌ شارانسکی، نتانیاهو پس از نخستین دیدار با درمر از او خوشش نیامد و گفت بیش از حد منفی است. اما شارانسکی به او توصیه کرد دوباره با درمر دیدار کند. پس از ملاقات دوم، نتانیاهو او را به تیم خود آورد. شارانسکی می‌گوید: «نتانیاهو خیلی زود به او نزدیک شد و به تحلیل و منطقش وابسته شد و مسئولیت‌های مهمی به او سپرد».

درمر حتی از نگاه منتقدانش، فردی بسیار باهوش توصیف می‌شود. نتانیاهو که به‌سختی به کسی اعتماد می‌کند، معمولاً رقبای سیاسی احتمالی را کنار می‌زند. یکی از دلایل اعتماد او به درمر این بود که درمر در اسرائیل هیچ پایگاه انتخاباتی یا جاه‌طلبی سیاسی مستقلی نداشت. آن‌ها هیچ‌گاه دچار اختلاف نشده‌اند و به گفته نزدیکانشان، رابطه‌شان بیشتر به رابطه‌ پدر و پسر شباهت دارد.

در بیشتر دوران حرفه‌ای‌اش، درمر پشت صحنه عمل می‌کرد. اما اکنون، در آستانه‌ پایان دوران کاری‌اش در کابینه، ناخواسته در کانون توجه قرار گرفته است. نتانیاهو در فوریه او را به ریاست تیم مذاکره‌کننده‌ اسرائیل در گفت‌وگوهای مربوط به غزه منصوب کرد. خانواده‌های گروگان‌ها و برخی میانجی‌ها معتقد بودند که نتانیاهو و درمر مانعی در مسیر دستیابی به توافق هستند.

فردی ایدئولوژیک

درمر آغاز سختی در مذاکرات داشت و با مقام‌های مصری و عرب وارد تنش شد. آنان او را فردی ایدئولوژیک می‌دانستند که پیشرفت گفت‌وگوها را کند می‌کند، هرچند بعدها روابطش با برخی از طرف‌های مذاکره بهبود یافت. او در این نقش هدف اعتراض‌های گسترده در داخل اسرائیل قرار گرفت. منتقدان - از جمله برخی مقامات پیشین - نتانیاهو و درمر را متهم کردند که برای حفظ موقعیت سیاسی نخست‌وزیر، در پی طولانی کردن جنگ هستند.

خانواده‌های گروگان‌های اسرائیلی آشکارا خواستار استعفای درمر شدند و حتی نمی‌توانستند با او گفتگو کنند، و وقتی هم که موفق می‌شدند نتیجه مطلوب نبود. پدر یکی از گروگان‌های آزادشده، که در اوایل سال ۲۰۲۴ جلسه‌ یک‌ونیم‌ساعته‌ای با درمر داشت، گفت: «او اجازه نداد حتی یک کلمه بگوییم؛ احساس می‌کردم دارد برایمان سخنرانی می‌کند».

درمر و خانواده‌اش حتی در تعطیلات هم از اعتراضات در امان نبودند؛ معترضان هر روز مقابل خانه‌اش در قدس شعار می‌دادند. به گفته نزدیکانش، همسرش رودا مدت‌ها بود او را تشویق می‌کرد از سیاست کنار بکشد. سرانجام خانواده‌اش از او خواستند استعفا دهد. شنبه گذشته، در میدان گروگان‌ها در تل‌آویو، جایی که حدود ۵۰۰ هزار اسرائیلی گرد آمده بودند، استیو ویتکاف هنگام تشکر از نتانیاهو و درمر به خاطر نقششان در آتش‌بس و توافق مبادله گروگان‌ها با هو کردن جمعیت روبه‌رو شد. اما وقتی نام ترامپ را آورد، جمعیت به‌شدت تشویقش کردند.