راستی آزمایی منازعه آماری دولت رئیسی با همتی

به گزارش اکو ایران، در 6 ماه ابتدایی فعالیت دولت اصولگرای ابراهیم رئیسی جنگ رسانه‌ای میان مدیران دولت فعلی و دولت قبلی درباره عملکرد اقتصادی دولت روحانی شکل گرفته است. هر از گاهی یکی از مدیران دولت سیزدهم یا رسانه‌های نزدیک به دولت ابراهیم رئیسی آمار و ارقامی را به دولت روحانی نسبت می‌دهند و مدیران دولت قبل را به واکنش وا می‌دارند. در آخرین مورد روزنامه دولت در مطلبی با عنوان «سلطان چاپ پول»، عبدالناصر همتی، رئیس کل پیشین بانک مرکزی را به چاپ بی‌رویه پول متهم کرده است.

در واکنش به روزنامه ایران، همتی در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «به آقای رئیس جمهور توصیه می کنم رسانه‌های تحت امر خود را از چنین رفتارها و هشتگ‌ سازی‌های دروغین برحذر دارد. این فقط یک نمونه از ده‌ها مورد توهین و دروغ آنها علیه من، درهمین مدت کوتاه است. این روش‌ها دیگر جواب نمی‌دهد. وضع شاخص‌های کلان اقتصادی در شش ماه گذشته اینگونه قابل توجیه نیست» اما در این میان حق با کیست؟ آمار و ارقام اقتصادی چه می‌گویند؟

 دولت رئیسی در تاریخ 12 مرداد سال جاری قدرت را به دست گرفته است. 185 روز از آغاز به کار دولت رئیسی گذشته است. اگر قرار باشد اول شهریور را مبنای عملی عملکرد دولت رئیسی قرار داد تصویر شاخص های کلان اقتصادی چه تغییری داشته اند و این عملکرد در مقایسه با مدت زمان مشابه پایان دولت روحانی از چه وضعیتی برخوردار بوده است.

اکو ایران در گزارشی با اشاره به تغییرات 7 عدد از متغیر های کلان اقتصادی سعی کرده است مقایسه ای بین ابتدای دوره‌ی رئیسی و انتهای دوره‌ی روحانی داشته باشد.

با این توضیح که در این مقایسه ماه مرداد به دلیل دوره‌ی انتقالی در نظر گرفته نشده است و از طرفی دیگر برخی متغیرها تحت تاثیر عملکرد های مثبت و منفی سیاست های گذشته هستند. به همین دلیل در این متغیرها به روند توجه شده است.

تغییر شاخص قیمت مصرف کننده

متوسط رشد تورم ماهانه در پنج ماه آخر دوره‌ی ریاست جمهوری  روحانی 2.25 درصد بوده است و متوسط رشد تورم ماهانه در پنج ماه ابتدایی ریاست جمهوری رئیسی بیش از 2.8 درصد را ثبت کرده است. این ارقام نشان می دهد که متوسط رشد تورم ماهانه در در ماه های ابتدایی که رئیسی دولت را تحویل گرفته است بالاتر از ماه های آخر دوران ریاست روحانی بوده است.

نرخ تورم ماهانه تیر ماه 1400 زمانی که روحانی دولت را تحویل داده اند 3.5 درصد بوده است. و در ابتدای دوره مورد بررسی(اسفند 1399) نرخ تورم ماهانه حدودا 1.8 درصد بوده است. اما اولین ماه ریاست رئیسی (شهریور 1400) نرخ تورم 3.9 درصد بوده است و در آخرین ماه دوره مورد بررسی که دی ماه سال جاری است نرخ تورم ماهانه 2.4 درصد را نشان می دهد.

رشد نقدینگی

متوسط رشد ماهانه نقدینگی در چهار ماه آخر دولت روحانی 2.4 درصد را ثبت کرده است. در حالی که رشد متوسط ماهانه نقدینگی در چهار ماه ابتدایی ریاست رئیسی بیش از 3 درصد ثبت کرده است. با تکیه بر تحلیل های صورت گرفته سرعت رشد نقدینگی بصورت متوسط ماهانه در ماه های ابتدایی ریاست جمهوری رئیسی بیشتر از ماه های آخر ریاست روحانی بوده است.

رشد نقدینگی در ماه آخر ریاست روحانی حدودا 3 درصد بوده است و ماه مبدا دوره مورد بررسی که فروردین 1400 بوده رشد نقدینگی کمتر از 0.5 درصد بوده است. در حالی که ماه اول سکان داری رئیسی در دولت رشد نقدینگی 3.7 درصد را تجربه کرده و در ماه آخر مورد بررسی در دوران ریاست ایشان رشد نقدینگی به 2.6 درصد رسیده است.

 رشد پایه پولی

رشد پایه پولی در چهار ماهه‌ی انتهایی دوران ریاست جمهوری روحانی نوسانات شدیدی را تجربه کرده است، متوسط رشد ماهانه پایه پولی در این دوره پرنوسان حدودا 3 درصد را نشان می دهد. اما در چهار ماه ابتدایی ریاست رئیسی رشد پایه پولی بصورت یکنواخت افزایشی بوده است و  متوسط رشد ماهانه این متغیر مهم اقتصادی در این دوره مورد بررسی 2.1 درصد بوده است.

این ارقام نشان از افزایش متوسط رشد پایه پولی در چهار ماه ابتدایی ریاست رئیسی و چهار ماه آخر ریاست روحانی دارد اما در ماه های ابتدایی ریاست رئیسی متوسط رشد پایین تر بوده است.

روحانی دولت را با رشد نقدینگی ماهانه 3.3 درصدی در تیر ماه به رئیسی تحویل داده است. و آخرین ماه مورد بررسی در دوره مورد نظر در زمان ریاست جمهوری رئیسی رشد نقدینگی 3.75 درصد بوده است.

بدهی بانک ها به بانک مرکزی

متوسط رشد ماهانه بدهی بانک ها به بانک مرکزی در سه ماه آخر ریاست جمهوری روحانی کمتر از یک درصد بوده است اما در سه ماه ابتدایی ریاست جمهوری رئیسی متوسط رشد ماهانه بدهی بانک ها به بانک مرکزی بیش از 5 درصد را به خود اختصاص داده است.

هرچند در ماه های ابتدایی ریاست رئیسی و اواخر ریاست روحانی متوسط رشد بدهی بانک ها به بانک مرکزی مثبت بوده اما بیشتر بودن متوسط رشد این متغیر کلان اقتصادی  در ماه های ابتدایی ریاست رئیسی کاملا مشهود است.

نرخ سود بازار بین بانکی

متوسط نرخ سود بازار بین بانکی در پنج ماه آخر دولت روحانی 19.2 درصد را ثبت کرده است. این نرخ متوسط سود بازار بین بانکی در پنج ماه ابتدایی دولت رئیسی به بیش از 20 درصد رسیده است.

بررسی ها نشان می دهد تیر ماه 1400 که روحانی دولت را تحویل داده است نرخ سود بازار بین بانکی تقریبا 18.3 درصد بوده است . آخرین ماه دوره مورد بررسی در دولت آقای رئیسی به بیش از 20 درصد رسیده است . این در حالی است که ماه اول دولت رئیسی نرخ سود بازار بین بانکی تقریبا 18.5 درصد بوده است.

حجم عملیات بازار باز

در تیرماه در دوره ریاست دولت روحانی، در عملیات بازار باز، هفته ای 5 هزار و 224 میلیارد تومان بصورت میانگین از بانک ها جمع آوری شده است.در ماه اول دوره مورد بررسی(اسفند 1399) عملیات بانک مرکزی در بازار باز انبساطی بوده و در این ماه، بسط  4 هزار و 480 میلیارد تومان پول بصورت میانگین در هفته بوده است. به عبارت دیگر سیاست بانک مرکزی عرض 5 ماه از بسط نقدینگی به جذب رسیده است.

این در حالی است که بصورت میانگین هفتگی در ماه اول ریاست رئیسی(شهریور 1400)  2 هزار و 436 میلیارد تومان از بانک ها جمع آوری گردیده است و در ماه اخر دوره مورد بررسی که دی ماه 1400 است، میانگین هفتگی بسط پول بیش از 73 هزار و 900 میلیارد تومان را ثبت کرده است. در مقایسه ماه آخر مورد بررسی در ماه های ابتدایی ریاست رئیسی و ماه ابتدایی ریاست دولت او ، آمار ها نشان می دهند سیاست بانک مرکزی در مدت زمان بررسی شده از جذب به بسط نقدینگی رسیده است.

اعتبارات قاعده‌مند

 میانگین هفتگی  اعتبارات قاعده مند در ماه آخر ریاست دولت روحانی 17 هزار و 227 میلیارد تومان را ثبت کرده است. در حالی که در اسفند 1399 که ماه اول دوره مقایسه است اعتبارات قاعده مند حدودا 18 هزار و 560 میلیارد تومان بوده است. اگر ماه آخر ریاست دولت روحانی را با ماه اول دوره مورد بررسی مقایسه کنیم خواهیم دید که به مقدار یک هزار و 336 هزار میلیارد تومان اعتبارات قاعده مند کاهش داشته اند.

درصورتی که میانگین هفتگی اعتبارات قاعده مند در شهریور 1400 که ماه اول ریاست دولت رئیسی است، بیش از 25 هزار و 300 میلیارد تومان بوده  و در انتهای دوره مورد بررسی پنج ماه ابتدای ریاست آقای رئیسی( دی 1400) حدود 2000 میلیارد تومان بوده است. در مقایسه ماه اول ریاست دولت رئیسی با ماه آخر دوره، اعتبارات قاعده مند بیش از 23هزار 285 میلیارد تومان کاهش داده است. البته در مقابل کاهش اعتبارات قاعده مند اضافه برداشت بانک ها و خرید اوراق از سوی بانک مرکزی در جریان عملیات بازار باز به شدت افزایشی بوده است. اضافه برداشت از 30 هزار میلیارد تومان در ابتدای خرداد به بیش از 105 هزار میلیارد تومان در دی ماه رسیده است. تمامی این اتفاقات در رشد پایه پولی منعکس می شود.

از مقایسه هفت متغییر کلان اقتصادی در ماه های ابتدایی دولت رئیسی و ماه های آخر دولت روحانی آمار و ارقام  نشان می دهد که در ماه های ابتدایی دولت رئیسی پنج متغیر: میانگین ماهانه رشد شاخص قیمت مصرف کننده، میانگین ماهانه رشد نقدینگی، میانگین نرخ سود بازار بین بانکی، میانگین رشد ماهانه بدهی بانک ها به بانک مرکزی و میانگین هفتگی بسط پول در بازار باز نسبت به ماه های آخر دولت روحانی وضعیت بدتری پیدا کرده اند. اما در ماه های آخر دولت روحانی میانگین ماهانه رشد پایه پولی و میانگین هفتگی اعتبارات قاعده مند در آخر دوره مورد بررسی نسبت به ماه اول وضعیت به نسبت ماه های ابتدای دولت رئیسی بدتر بوده است.