تعویق انتخابِ رئیس‌جمهور عراق: ضربه به صدر یا جنگ قدرت در کردستان؟

به گزارش اکوایران، در شرایطی که ماهها پس از برگزاری انتخابات پارلمانی  عراق بن بست سیاسی در این کشور همچنان ادامه دارد، دادگاه فدرال عراق رای به تعلیق نامزدی وزیر خارجه سابق برای کاندیداتوری احراز پست ریاست جمهوری داد.

ضربه به صدر

با اعلام دادگاه فدرال عراق، نامزدی هوشیار زیباری برای پست ریاست جمهوری این کشور را به تعلیق درآمد. دادگاه عالی عراق چنین تصمیمی در مورد وزیر خارجه سابق را به دلیل اتهامات اختلاس گرفته است. در این شرایط بسیاری از نمایندگان و گروههای عراقی اعلام کرده اند که جلسه رأی گیری امروز (دوشنبه) در پارلمان را برای انتخاب رئیس دولت جدید تحریم خواهند کرد و این امر بن بست سیاسی در این کشور را طولانی می کند.

بنا بر گزارش خبرگزاری رویترز، تعلیق کاندیداتوری این دولتمرد کهنه کارِ کُردِ عراقیِ نزدیک به غرب -که گفته شده تا زمانی که به اتهامات فساد مربوط به دوره وزارت دارایی اش در سال 2016 رسیدگی نشود، نمی تواند نامزد این پست شود- ضربه‌ای به مقتدی صدر روحانی پوپولیست عراقی است که بزرگترین برنده انتخابات اکتبر بود. پیش از این جریان صدر، حزب دموکراتیک کردستان -که زیباری عضو آن است- و ائتلافی از نمایندگان سنی از تلاش زیباری برای کسب پست ریاست جمهوری حمایت کرده بودند.

اتهامات فساد پس از اینکه زیباری به عنوان یک نامزد جدی ظاهر شد، دوباره مطرح شد. مقتدی صدر که در مبارزات انتخاباتی با شعار ضد فساد به میدان آمده بود، با انتشار توئیتی اعلام کرده: «اگر نامزد حزب دموکرات کردستان برای ریاست جمهوری، یا هر نامزدی، شروط این منصب را دارا نیست، از نمایندگان اصلاح‌طلب می‌خواهم به او رای ندهند». او افزود: «ما داعیان اصلاحات هستیم نه داعیان قدرت و حکومت». همچنین بلوک صدر اعلام کرده که جلسه روز دوشنبه پارلمان را تحریم خواهد کرد. دیگر احزاب شیعی و حزب دمکرات کردستان هم اعلام کرده اند که در این جلسه حضور پیدا نخواهند کرد.

بن‌بست سیاسی بغداد

بنا بر گزارش رویترز، عراق معمولاً پس از برگزاری هر انتخابات سراسر وارد ماه‌ها بن‌بست سیاسی می‌شود، زیرا نخبگان سیاسی وارد رقابت شدیدی برای احراز مقام در دولت جدید می‌شوند. این در حالی است که عموم مردم عراقی به طور فزاینده ای نسبت به روند سیاسی جاری سرخورده شده و تقریباً همه سیاستمداران را به فساد متهم می کنند. طبق قانون اساسی عراق، رئیس جمهور جدید کشور پس از انتخاب، وظیفه دارد از بزرگترین بلوک پارلمان بخواهد دولت تشکیل دهد.

هوشیار زیباری که بیش از یک دهه به عنوان وزیر امور خارجه فعالیت می کرد، زمانی که در سال 2016 به اتهام فساد مالی از سمت پارلمان برکنار شد، وزیر دارایی بود. هفته گذشته چهار نماینده مجلس با ارائه دادخواستی به دادگاه فدرال خواستار حذف زیباری از رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری شدند و او را به فساد مالی و اداری در سال 2016 متهم کردند.

عالی‌ترین مرجع قضایی عراق می‌گوید که شکایت‌کنندگان استدلال می‌کنند که هوشیار زیباری ۶۸ ساله شرایط مندرج در قانون اساسی برای احراز ریاست‌جمهوری را دارا نیست. دادگاه در سال ۲۰۱۶ هوشیار زیباری را از مقام وزارت دارایی عراق عزل کرد. او متهم به «فساد مالی و اداری» بوده است. زیباری متهم بود که مبلغی بالغ بر ۱،۸ میلیون دلار برای پرداخت بلیط‌های هواپیما و تدابیر محافظت شخصی از خود جا به جا کرده است. هوشیار زیباری همواره تمام اتهامات فساد علیه خود را رد کرده است. شکایت‌کنندگان از زیباری به دو پرونده دیگر مرتبط با او اشاره کرده‌اند، در زمانی که زیباری پس از سقوط صدام حسین تصدی وزارت خارجه عراق را برعهده گرفته بود.

جنگ قدرت در کردستان

مقام ریاست‌جمهوری عراق به طور سنتی از زمان سرنگونی صدام حسین بدین سو به احزاب کرد تعلق می‌گیرد.  تا پیش از این قرار بود برهم صالح، رئیس‌جمهوری کنونی از «جبهه میهنی کردستان» در برابر رقیب کرد خود هشیار زیباری، از «حزب دموکرات کردستان» قرار گیرد.

دو حزب اصلی اقلیم کردستان، اتحادیه میهنی و حزب دموکرات از سال ۲۰۰۳ با یکدیگر توافق کردند که ریاست اقلیم کردستان سهم حزب دموکرات و ریاست جمهوری عراق سهم اتحادیه میهنی باشد، اما در سال ۲۰۱۸ برای اولین بار حزب دموکرات در پی نقض این توافق برآمد و بر نامزدی فؤاد حسین در رقابت با برهم صالح، نامزد اتحادیه میهنی، پافشاری کرد هرچند نتوانست کاری از پیش ببرد.

به گزارش میدل‌ایست نیوز، به نظر می‌آید که حزب دموکرات کردستان به مقام ریاست جمهوری عراق نه به چشم یک حق انتخاباتی که به چشم ابزاری برای تصفیه سیاسی برای حذف نچیروان بارزانی و بالا کشیدن مسرور بارزانی در چارچوب طولانی‌ترین و عجیب‌ترین نزاع خانوادگی در اقلیم کردستان نگاه می‌کند. مسرور بارزانی، رئیس دولت ایالتی کردستان، با حمایت پدرش مسعود بارزانی، رئیس حزب دموکرات، سناریویی پیچیده را از سال ۲۰۱۸ برای کنار زدن نچیروان از صحنه سیاسی اقلیم آغاز کرده است.

به گفته منابع نزدیک به سران اقلیم کردستان عراق، این سناریو مراحل گوناگونی را طی کرده است، «طرح اول فرستادن نچیروان بارزانی (برادرزاده و داماد مسعود بارزانی) به بغداد در مقام ریاست جمهوری و کاهش نفوذ او در اقلیم بود. نچیروان از نامزدی برای این مقام استقبال کرد، اما خیلی زود فهمید که ماجرا از چه قرار است و آن را رد کرد». در این دوره، حزب دموکرات با نقض دوباره توافق خود با اتحادیه میهنی، هوشیار زیباری را که دایی مسعود بارزانی است، برای ریاست جمهوری معرفی کرده است. اتحادیه میهنی هم بر نامزدی برهم صالح پافشاری می‌کند.

میدل ایست نیوز به نقل از یک منبع مطلع می‌نویسد: «علاقه شدید مسرور بارزانی برای افزایش حضور در صحنه سیاسی معادلات را در اقلیم کردستان به هم ریخته است. او تلاش بسیاری برای افزایش نفوذ خود و کاهش نفوذ جدی‌ترین رقیبش یعنی نچیروان بارزانی انجام می‌دهد و هدف نهایی‌اش کنار گذاشتن کامل نچیروان از صحنه سیاسی و از ریاست اقلیم است». این منبع مطلع می‌افزاید، چنین اتفاقی به معنای پایان نفوذ سیاسی نچیروان بارزانی است که محبوبیت بسیاری در بدنه حزب دموکرات و در میان نیروهای پیشمرگه دارد و به نظر می‌آید که مسرور در مسیر بلندپروازی سیاسی خود می‌خواهد نچیروان را قربانی کند.

بر اساس این گزارش، مسرور بارزانی قرار است در جلسه مجمع عمومی آینده حزب دموکرات کردستان به عنوان نایب رئیس حزب، یعنی قائم‌مقام پدرش، تعیین شود زیرا توانسته است همه سران درجه اول حزب که به نچیروان نزدیک بودند را کنار بزند.