به گزارش اکوایران، در سومین نشست سهجانبه ایران، عربستان سعودی و چین که روز گذشته در تهران برگزار شد، یکی از مهمترین فصلهای جدید در مسیر شکلگیری معماری نوین امنیت و دیپلماسی در غرب آسیا رقم خورد.
این نشست ادامه روندی است که از اسفند ۱۴۰۱ آغاز شد؛ زمانی که ایران و عربستان پس از شش سال قطع رابطه، با میانجیگری چین در پکن توافق آشتی امضا کردند و مسیر بازگشت به دیپلماسی را در پیش گرفتند. توافق پکن نقطه عطفی بود که بیاعتمادی میان دو قدرت منطقهای را شکست و زمینه را برای بازگشایی سفارتها، احیای روابط کنسولی و شکلگیری سازوکاری پایدار برای گفتوگو فراهم کرد.
قرار بر این شد که تهران، ریاض و پکن هر سال نشستی برای بررسی پیشرفتها و کاهش اختلافات برگزار کنند؛ روندی که دور اول آن در سال ۱۴۰۲ در پکن و دور دوم در سال ۱۴۰۳ در ریاض برگزار شد و اکنون دور سوم آن در تهران انجام شد.
سومین دور این نشست به ریاست مجید تخت روانچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و با حضور هیات پادشاهی عربستان سعودی به ریاست ولید الخریجی، قائممقام وزیر امور خارجه پادشاهی عربستان سعودی و هیات چینی به ریاست میائو دیو، معاون وزیر امور خارجه جمهوری خلق چین برگزار شد.
در این دیدار، ایران و عربستان بار دیگر تعهد خود را به اجرای کامل توافق پکن و پایبندی به اصول شناختهشده بینالمللی، از جمله احترام به حاکمیت، استقلال، تمامیت ارضی و امنیت یکدیگر اعلام کردند.
چین نیز تأکید کرد که همچنان در کنار تهران و ریاض خواهد ماند و از گامهایی که دو کشور برای توسعه روابطشان برمیدارند، حمایت میکند. مجموعه سه کشور پیشرفت کنسولی میان ایران و عربستان را نشانهای مهم از عملیاتی شدن توافق پکن دانستند؛ پیشرفتی که موجب شد بیش از ۸۵ هزار زائر ایرانی در موسم حج و بیش از ۲۱۰ هزار نفر در عمره سال ۲۰۲۵ با سهولت و امنیت بیشتری راهی عربستان شوند.
یکی از نکات مهم نشست تهران، ارزیابی گسترش ارتباطات میان نهادهای علمی، فرهنگی، رسانهای و پژوهشی دو کشور بود؛ روندی که به گفته طرفین، در حال افزایش است و زمینه را برای شکلگیری روابط عمیق و پایدار فراهم میکند. تهران، ریاض و پکن همچنین تمایل خود را به توسعه همکاریها در عرصههای سیاسی، اقتصادی و امنیتی اعلام کردند و بر ضرورت گفتوگوی منطقهای برای تقویت صلح، ثبات و توسعه اقتصادی تأکید کردند.
در بخش مربوط به تحولات منطقه، سه کشور بر لزوم توقف فوری حملات اسرائیل به فلسطین، لبنان و سوریه تأکید کردند و تعرض اخیر به حاکمیت ایران را محکوم نمودند. ایران نیز از مواضع روشن عربستان سعودی و چین در این زمینه قدردانی کرد. علاوه بر این، سه کشور بار دیگر حمایت خود را از یک راهحل سیاسی فراگیر برای بحران یمن، بر اساس اصول پذیرفتهشده بینالمللی و تحت نظارت سازمان ملل متحد، اعلام کردند.
بررسی روند سه دوره این نشستها نشان میدهد که توافق پکن، که ابتدا تنها یک آشتی سیاسی میان تهران و ریاض بود، اکنون به یک سازوکار منطقهای تبدیل شده است.
گامهای جدید برای توسعه توافق پکن
در نخستین نشست در پکن، چین نقش خود را بهعنوان میانجی تثبیت کرد و دو طرف بر اجرای تعهدات تأکید کردند. نشست دوم در ریاض نشان داد که این روند با وجود پیچیدگیها ادامه دارد و طرفین برای تقویت روابط همسایگی اراده سیاسی دارند. حضور چین در هر سه دوره این نشستها نشاندهنده تلاش این کشور برای ایجاد چارچوبی قابل اعتماد در روابط دو قدرت مهم منطقهای است.
آنطور که روزنامه دنیای اقتصاد نوشت، چین که بیش از ۴۰ درصد نفت خود را از خلیج فارس تأمین میکند و میلیاردها دلار در منطقه سرمایهگذاری کرده، بهخوبی دریافته است که ثبات غرب آسیا برای امنیت انرژی و رشد اقتصادیاش حیاتی است. به همین دلیل، برخلاف ایالات متحده که آشکارا از یک محور منطقهای حمایت میکند، پکن «بیطرفی فعال» را در پیش گرفته است؛ بیطرفیای که نه منفعل است و نه خنثی، بلکه تلاشی حسابشده برای حفظ روابط سیاسی با ایران و روابط اقتصادی با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است.
نشست سوم تهران از این منظر اهمیت ویژهای دارد که نشان میدهد مسیر میانجیگری چین و روند تنشزدایی ایران و عربستان نهتنها متوقف نشده بلکه وارد مرحله نهادسازی، عملیاتیسازی و ایجاد سازوکارهای پایدار شده است. همانگونه که تختروانچی در آغاز نشست تأکید کرد، هدف امروز تنها حفظ توافق پکن نیست، بلکه تبدیل آن به الگویی برای همکاری منطقهای و تقویت اعتماد متقابل است.
کارشناسان نیز معتقدند که اگرچه اختلافهای تهران و ریاض همچنان پابرجاست، اما استمرار این روند میتواند بخش قابل توجهی از تنشهای منطقهای را مدیریت کند و معماری امنیتی جدیدی را در غرب آسیا شکل دهد.
در مجموع نشست تهران را باید گامی آرام اما معنادار در مسیر بازسازی روابط ایران و عربستان دانست؛ مسیری که با وجود پیچیدگیها و حساسیتها، همچنان ادامه دارد. توافق پکن اکنون تنها یک توافق سیاسی نیست، بلکه به چارچوبی برای گفتوگو، همکاری و اعتمادسازی تبدیل شده است؛ چارچوبی که چین نیز آن را برای آینده ثبات و توسعه منطقه ضروری میداند.
