به گزارش اکوایران، در آستانه چهارمین سال جنگ اوکراین، کییف با رونمایی از یک طرح ۲۰ مادهای برای پایان درگیریها، تلاش کرده است مسیر دیپلماسی را احیا کند و توپ را به زمین مسکو بیندازد. این طرح که شامل امتیازهای سرزمینی محدود، تضمینهای امنیتی غرب، ایجاد مناطق حائل و حتی برگزاری همهپرسی ملی است، همزمان با افزایش فشارهای دولت ترامپ برای دستیابی به توافقی سریع با روسیه مطرح شده است. با این حال، تحلیلگران هشدار میدهند که اهداف حداکثری کرملین، وضعیت متزلزل اروپا و میراث سیاستهای محتاطانه دولت بایدن، چشمانداز صلح پایدار را همچنان در هالهای از ابهام قرار داده است.
رونمایی از طرح 20 مادهای اوکراین
به نوشته سیانان، زلنسکی در دیداری غیرمعمول، صریح و گسترده با خبرنگاران در روز سهشنبه، جزئیات تازهای از یک طرح ۲۰ مادهای ارائه کرد که آن را سند پایهای برای پایان دادن به جنگ توصیف کرد. رئیسجمهور اوکراین همچنین درباره جزئیات تضمینهای امنیتی میان اوکراین، ایالات متحده و کشورهای اروپایی صحبت کرد که بخش حیاتی هرگونه توافق صلح با روسیه خواهد بود. زلنسکی گفت انتظار دارد پس از آنکه طرف آمریکایی با کرملین وارد گفتوگو شود، روز چهارشنبه پاسخ مسکو را دریافت کند.
ارزیابیهای اطلاعاتی آمریکا نشان میدهد ولادیمر پوتین خواستار احیای بلوک شوروی است و میخواهد تمام اوکراین را تصرف کند.
پیشنویس این توافق ۲۰ مادهای نسخهای خلاصهشده از طرح اولیه ۲۸ مادهای است که پیشتر از سوی آمریکا با طرف روسی مطرح شده بود. زلنسکی در اظهارات خود توضیح داد که از دید اوکراین، چه نوع مصالحهای میتواند برای عقبنشینی نیروهای این کشور از بخشهایی از منطقه دونتسک در شرق اوکراین که در حال حاضر تحت کنترل روسیه نیستند قابل قبول باشد.
این منطقه شامل «کمربند دژگونه» شهرهای مستحکم اوکراینی مانند کراماتورسک و اسلوویانسک در استان دونتسک است؛ شهرهایی که در حال حاضر مانع هرگونه پیشروی احتمالی روسیه به عمق خاک اوکراین میشوند. ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، پیشتر گفته بود که برای عملی شدن یک طرح صلح، اوکراین باید عملاً تمام منطقه دونتسک را واگذار کند. زلنسکی با تشریح موضع کشورش گفت روسیه باید عقبنشینی نیروهای خود را به میزانی معادل زمینهایی که نیروهای اوکراینی واگذار میکنند، انجام دهد؛ اقدامی که عملاً به ایجاد یک منطقه حائل غیرنظامی در اطراف برخی خطوط فعلی جبهه منجر میشود و یک منطقه ازاد اقتصادی را ایجاد میکند.
نکات کلیدی پیشنویس طرح
از دیگر نکات مهم پیشنویس طرح که زلنسکی به آنها اشاره کرد میتوان به موارد زیر اشاره کرد: تأکید بر حاکمیت اوکراین و امضای یک توافق عدم تجاوز میان روسیه و اوکراین؛ تضمینهای امنیتی برای اوکراین از سوی ایالات متحده، ناتو و کشورهای اروپایی که به گفته زلنسکی «بازتابی از ماده ۵ ناتو» خواهد بود؛ یعنی اصل بنیادین دفاع جمعی. این طرح خواستار واکنش نظامی و بازگرداندن تحریمها علیه مسکو در صورت تهاجم روسیه به اوکراین است، اما این تضمینها در صورتی لغو میشوند که اوکراین بدون تحریک، به روسیه حمله کند یا به خاک روسیه آتش بگشاید.
بستهای توسعهای برای حمایت از بازسازی اقتصادی اوکراین پس از جنگ، شامل ایجاد «صندوق توسعه اوکراین» برای سرمایهگذاری در فناوری، مراکز داده و هوش مصنوعی، و همچنین سرمایهگذاری شرکتهای آمریکایی در بخش گاز طبیعی اوکراین. زلنسکی برآورد کرد که خسارتهای اقتصادی ناشی از جنگ به ۸۰۰ میلیارد دلار رسیده است؛ پیشنهاد مصالحهای درباره اداره نیروگاه هستهای زاپوریژیا که در حال حاضر در کنترل روسیه است. زلنسکی گفت اوکراین پیشنهاد میدهد این نیروگاه توسط یک شرکت مشترک میان آمریکا و اوکراین اداره شود، بهطوری که ۵۰ درصد برق تولیدی به اوکراین اختصاص یابد و مابقی توسط آمریکا تخصیص داده شود؛
عقبنشینی نیروهای روسیه از مناطق دنیپروپتروفسک، میکولایف، سومی و خارکیف در اوکراین؛ یک توافق الزامآور حقوقی که اجرای آن تحت نظارت و تضمین «شورای صلح» به ریاست دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، باشد؛ و برقراری آتشبس کامل که بلافاصله پس از توافق همه طرفها اجرایی شود. کنترل سرزمین، همراه با ترتیب اجرای مراحل مختلف، پیچیدهترین بخش هر توافقی به شمار میرود.
یک همهپرسی و تصمیم سرنوشت ساز
زلنسکی همچنین به تفصیل درباره احتمال برگزاری یک همهپرسی سراسری در اوکراین برای رسمیتبخشی به پایان جنگ سخن گفت. او ادعا میکند، مردمی که در مناطق تحت کنترل روسیه زندگی میکنند، نمیتوانند انتظار برگزاری رأیگیری عادلانهای را داشته باشند. اوکراین تحت فشار است که هرچه زودتر پس از امضای توافق، انتخابات برگزار کند. پوتین مدتهاست تأکید میکند که دولت کییف مشروعیت ندارد و برای عملی شدن یک توافق صلح، اوکراین باید انتخابات برگزار کند. دوره ریاستجمهوری زلنسکی در سال ۲۰۲۴ به پایان رسید، اما برگزاری انتخابات تحت حکومت نظامی که پس از تهاجم تمامعیار روسیه به اوکراین اعمال شد، امکانپذیر نیست. این تدابیر جنگی توسط پارلمان اوکراین تمدید شدهاند.
تلاش دولت ترامپ برای دستیابی به صلح با رهبری استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا، و جرد کوشنر، داماد رئیسجمهور آمریکا در هفتههای اخیر بهتدریج پیشرفتهایی داشته است. در آخر هفته، هیأتی از اوکراین به ریاست رستم عمروف، دبیر شورای امنیت ملی اوکراین، و همچنین کیریل دیمیتریف، نماینده کرملین، بهطور جداگانه با همتایان آمریکایی خود دیدار کردند؛ گفتوگوهایی که ویتکاف آنها را «سازنده و ثمربخش» توصیف کرد. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، روز چهارشنبه در یک تماس کنفرانسی با خبرنگاران گفت که دیمیتریف «گزارش مفصلی از نتایج سفرش به میامی به پوتین ارائه داده است. بر اساس این اطلاعات، مسکو گامهای بعدی خود را تدوین خواهد کرد و در آیندهای بسیار نزدیک از طریق کانالهای موجود به تماسها ادامه خواهد داد.»
پوتین هرگز بر سر اوکراین سازش نخواهد کرد
به نوشته فارین پالیسی، مذاکرات با روسیه بر این فرض استوار است که میتوان کرملین را متقاعد کرد از هدف خود برای به زیر سلطه درآوردن اوکراین دست بکشد. بهگفته کیسی میشل، تحلیلگر سیاسی، این امیدی واهی است، زیرا ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، حاضر است برای تحقق چشمانداز حداکثری خود هر بهایی بپردازد. از اینرو، غرب باید ایده بازدارندگی را کنار بگذارد و بهسوی یک راهبرد مهار بلندمدت مشابه آنچه در قبال اتحاد جماهیر شوروی به کار گرفته میشد حرکت کند. میشل مینویسد: «زمان آن رسیده که این تصور را کنار بگذاریم که میتوان پوتین را متقاعد کرد و بپذیریم که تنها راه، دوام آوردن تا فرسوده شدن اوست.»
نفوذهای فزاینده روسیه به حریم هوایی ناتو صرفاً نوعی بازی سایهوار یا جنگ ترکیبی نیست، بلکه بخشی از همان جنگی است که بر سر آینده اروپا و با تهاجم پوتین به اوکراین آغاز شده است. مورخ، مایکل کیمیج، استدلال میکند که پذیرش این واقعیت ناخوشایند به اروپاییها کمک میکند تا از نقاط قوت خود برای ایستادگی در برابر ارعاب روسیه استفاده کنند. خبر خوب، بهگفته او، این است که «در یک رویارویی طولانی با روسیه، اروپا بسیاری از بهترین کارتها را در دست دارد».
ترس پوتین از یک بحران اقتصادی تحقیرآمیز و سایه بایدن
بهگفته آگات دمارِه، ستوننویس فارین پالیسی، تعامل پوتین با ترامپ ریشه در نیاز او برای نجات اقتصاد رو به افول روسیه دارد. اشتیاق او برای مذاکره درباره کاهش تحریمها و جذب سرمایهگذاری نشان میدهد که فشار اقتصادی همچنان بهترین ابزار نفوذی است که حامیان اروپایی اوکراین در اختیار دارند. اکنون، بهنوشته دمارِه، این پرسش مطرح است که آیا اروپا و ایالات متحده «تصمیم خواهند گرفت از برگ برنده اقتصادیای که هنوز در آستین دارند استفاده کنند یا نه».
ترامپ اغلب از جنگ اوکراین بهعنوان «جنگ بایدن» یاد میکند و بهاشتباه سلف خود را مسئول این درگیری میداند. اما از زاویهای دیگر، این جنگ واقعاً به جو بایدن، رئیسجمهور پیشین آمریکا، مربوط میشود. آدریان کاراتنیتسکی استدلال میکند که ترس دولت بایدن از عبور از خطوط قرمز، ارسال کند و تدریجی کمکها، و ریزمدیریت دفاع اوکراین، همچنان چارچوبها و مرزهای این جنگ را تا امروز شکل دادهاند.
