پرونده مجسمه های ربوده شده تهران  هربار با غیب شدن مجسمه ای تازه غبار روبی می شود و بازهم بدون پاسخ روشن و با بازگشت مجسمه تازه بایگانی می شود .بهار سال 89 سرقت سریالی مجسمه های پایتخت آغاز شد. بیش از 12 مجسمه ازسطح شهر تهران ناپدید و تا سال ها هم  پیگیری رسانه ای این پرونده به نتیجه روشنی نرسید .بیشتر این مجسمه ها دوباره ساخته ودر مکان قبلی نصب شد، مجسمه هایی که هر یک بین 70 تا 700 کیلو وزن داشتند.

البته شروع سرقت های مجسمه های تهران از سال 89 نبود، آذر 87 هم چند مجسمه از جمله چهار مجسمه از هفت مجسمه ساخت پرویز تناولی در پارک دانشجو دزدیده شد. اما در تمام این سرقت ها این سوال مطرح بود که  سارقان چطور توانسته اند مجسمه های چند صد کیلویی را که در اماکن عمومی و پر تردد نصب شده بودند، به سرقت برده و کسی متوجه آن نشود .اخبار آن سال ها را که مرور می کنیم متوجه انکار اولیه همه سرقت ها از سوی مدیران شهری می شویم .

در ۲۱ اردیبهشت‌ماه سال ۸۹ سازمان زیباسازی شهرداری اعلام می کند که  چهار مجسمه شامل سردیس نواب صوفی اثر حسین‌علی عسگری در ابتدای بزرگراه نواب، سردیس دانته اثر هنرمند ایتالیایی در پارک شهر، مجسمه ابوسعید ابوالخیر اثر محمد بیگ‌زاده در میدان منیریه و سردیس اقبال لاهوری اثر حمیدرضایی در بوستان مشاهیر شهرری برای اجرای پروژه، بازسازی یا اصلاح جمع‌آوری‌شده‌اند که در دو روز بعد  سخنگوی شهرداری تهران، خبر برداشته شدن چهار مجسمه از مجموع مجسمه‌های سرقت شده، توسط مأموران شهرداری را تکذیب کرد و این خبرها را «بازی با افکار عمومی» توصیف می کند.

مجسمه ستارخان اثری از شهریار ضرابی واقع در خیابان ستارخان، مجسمه باقر خان از شهریار ضرابی واقع در خیابان شهرآرا، مجسمه صنیع خاتم از حمید شانس واقع در پارک ملت، مجسمه زندگی از فاطمه امدادیان و مجسمه‌ای از محمد مددی واقع در خانه هنرمندان ایران، مجسمه استاد شهریار از علی قهاری در خیابان شهریار ، دو مجسمه از دکتر شریعتی در پارک شریعتی از حمید شانس، مجسمه مادر و فرزند از هژیر ابراهیمی در شهرک غرب، مجسمه ابن‌سینا از عذرا عبدالنبی در پارک بهجت‌آباد، مجسمه گوساله در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، مجسمه برنزی از روح‌الله شمسی زاده در پارک استقلال تهران بخشی از مجسمه ها به سرقت رفته تهران هستند .اولین پاسخ انگیزه مالی سارقان بود . مسجمه های برنزی که به نظر ارزشمند می آمدند . اما آن زمان یکی از فعالان میراثی ردپای دلالان هنری انگلیسی را در این سرقت ها کشف کرد .

برخی هم با یادآوری مخالفان مجسمه درروزهای ابتدایی انقلاب ،   انگیزه های دیگری را در این ماجرای عجیب دخیل می دانستند . برخی مجسمه دزدان را تندروهای فرهنگی می دانستند . اما محمدباقر قالیباف،‌ شهردار وقت تهران  امکان سرقت این آثار باانگیزه مالی را رد نکرد .با جایگزین شدن مجسمه ها دیگر کسی   سراغ دزد مجسمه را نگرفت تا زمانی که  ربودن مجسمه برنزی ۱۲۰ کیلویی موزه پست که مجسمه پسر بچه ای بود که تلاش می کرد نامه ای را به صندوق پست بی اندازد دوباره خاطره مجسمه های ربوده شده شهر  را زنده کرد .دزدان اول دودست مجسمه را می ربایند و چند روز بعد کل مجسمه ناپدید می شود. مدیران شهری به گمان این که مسجمه ساز به قصد ترمیم دو دست پسربچه، مجسمه را جابه جا کرده دزدیده  شدن مجسمه را رد می کنند اما با پیگیری های بعدی مشخص می شود سازنده مجسمه خبری از سرنوشت مجسمه ندارد .این مجسمه هم دوباره توسط سازنده ساخته و در مکان قبلی جایگزین می شود .

با وجود آن که مدیران شهری باز هم  انگیزه دزدان را انگیزه مالی عنوان می کردند، احمد حکیمی پورعضو شورای   شهر چهارم این سرقت هارا مشکوک دانسته و می گوید : سرقت مجسمه های شهر تهران، سرقتی معمولی نیست و پشت آن هدفی وجود دارد که از نظر ما مشکوک است. این وقایع با نیت های ضد فرهنگی انجام می شود و فراتر از دزدی های معمولی است و باید حقیقت روشن و مردم در جریان آن قرار گیرند.

ماجرا تنها برای برخی از اعضای شورا مشکوک نبود ، حتی  پرویزسروری رییس کمیسیون نظارت شورای چهارم هم آن زمان  به کم کاری مدیران شهری اشاره می کند و می گوید :در قضیه سرقت مجسمه های کلانشهر تهران برخی از مسئولین مدیریت شهری و همچنین نیروی انتظامی اقماض کرده اند. این در حالی است که مجسمه های ربوده شده، در ابعاد بزرگ و سنگینی وزنی زیادی داشته است. این طور نیست که به مانند پفک بتوان بدون هیچ دغدغه و به راحتی آن را جابجا و حتی زدید.

با وجود تلاش های انجام شده  دزد این مجسمه هم  پیدا نمی شودو پرونده به بایگانی می رود تا دوباره   تندیس «قیصر امین پور» شاعر معاصر از میدانی به همین نام در ابتدای بولوار سعادت آبادتهران به سرقت می رود. مجسمه ای که در سال 92 نصب شده بود.   همان زمان از سوی مدیران شهری اعلام می شود امیدی به پیدا شدن این مجسمه هم نیست زیرا مجسمه‌ها برنزی دزدیده‌شده به‌سرعت آب می‌شوند.براساس محاسبات انجام شده این مجسمه برای دزدانش تنها 4 میلیون و 400 هزار تومان عایدی دارد . ارزش کم مجسمه ها برای سارقان معمولی بر ابهام پرونده می افزاید .

این مجسمه‌ها سنگین و حجیم هستند و دزدیدن آن‌ها نیاز به تجهیزات دارد. برخی از مسجمه سازان معتقدند  این دزدی ها معمولی نبود  و شاید اصلا دزدی نبوده باشند .

همان زمان مدافعان تئوری دزدان با انگیزه مالی پیشنهاد تغییر جنس این مجسمه ها را مطرح می کنند . پیشنهادی که سال ها پیش هم بعد از ناامید شدن از دستگیری سارقان مجسمه‌های تهران داده شد و قرار شد مجسمه‌های بدلی از جنس فایبرگلاس باروکش برنزی ساخته‌شده و جایگزین نسخه‌های اصلی شود که عملیاتی نشد. اما آن عده که معتقدند  که این دزدی ها به انگیزه های دیگری انجام می شود و  گاهی مجسمه ها نماد تفکر و راه خاصی می شوند وعده ای که مخالف آن هستند، تلاش می کنند آن را از میان بردارند  معتقدند تغییر جنس مجسمه ها تاثیری درکاهش دزدی ها ندارد .

شورای شهر وقت تهران پس از آخرین دزدی مجسمه ها که رسانه ای شد به راهکار پیش بینی حریم برای آثار هنری ارزشمند در شهر رسیدند . مدیران دوره پنجم شهر تهران امیدوار بودند با  اجرای این مصوبه به حفظ آثار ارزشمند از جمله مجسمه های شهری ختم شود .

30

اما دوروز پیش بخشی از مسجمه برنزی پارک شفق دزدیده شد . مجید قادری، معاون فرهنگی و هنری سازمان زیباسازی شهرداری تهران درباره جزییات ربوده شدن کفش مجسمه پرویز تناولی در پارک شفق تهران به ایسنا گفته است که مطلع شدیم که یک لنگه کفش از مجسمه آقای تناولی در پارک شفق ربوده شده است. بلافاصله با خانواده این هنرمند تماس گرفتیم که هنرمندی را معرفی کنند که ان شاءالله مرمت اثر شروع شود و به حالت قبلش برگردد. با توجه به اتفاقی که افتاده و اثر، اثر ارزشمندی است، ما هم به فوریت به دنبال مرمت آن هستیم.قادری درباره ضرورت محافظت بیشتر از آثاری ارزشمند شهری، هم گفته است نگهداری این آثار بر عهده سازمان زیباسازی نیست. ما وظیفه نصب این آثار در سطح شهر را بر عهده داریم. چون داخل پارک بوده مسئولیت حفظ و نگهداری آن برعهده سازمان زیباسازی شهر تهران نبوده است.

به نظر می آید مصوبه حریم آثار هنری چندان مورد توجه مدیران اجرایی شهر تهران نبوده است . قرار بود هر 6 ماه یک بار گزارشی از عملکرد این مصوبه به شورا ارائه شود که تاکنون چنین نبوده است .

به جز مسجمه های شهری این روزها بیشتر تجهیزات فلزی شهری مورد سرقت قرار می گیرد . «ناصر امانی» عضو شورای شهر تهران درخصوص میزان این سرقت ها به ایلنا گفته که سرقت‌ها هر شب در شهر  تهران رخ می‌دهد و براساس برآورد هر شب به ارزش ۵۰۰ میلیون تومان المان‌ها و تاسیسات شهری مورد دستبرد قرار می‌گیرند.به گفته وی در پارک ها و بوستان ها نیز بسیاری از ابزار و تجهیزات را مورد سرقت قرار می دهند، سوال من این است که آیا کمیسیونی تشکیل شده است که مشخص شود، سرمنشا این کار و علت آن چیست و ببینند که راهکارهای جلوگیری از این قبیل اقدامات چیست؟

امانی ادامه داد :‌مناطق راه های ابتکاری را انجام می دهند و یکسری از این المان ها را تبدیل به المان های پلاستیکی می کنند که دیگر ارزشی نداشته باشد و اگر سرقت شود به راحتی نیز قابل جایگزینی باشد. اما این قبیل اقدامات خیلی مناسب کار مدیریت شهری نیست و شهرداری تهران باید با همکاری نیروی انتظامی و به شکل مشترک نخست ریشه این اقدامات را در سطح شهر تهران بررسی کنند و ریشه آن را خشک کنند و اگر هم نمی توانند برای جلوگیری و پیشگیری یک راهکاری را پیدا کنند که شاهد ادامه این روند نباشیم.

المان های شهری را برای پیشگیری از سرقت پلاستیکی می کنند ،مسجمه های شهری را فایبرگلاس اما راهکارهای قانونی برای حفظ دارایی های شهر اجرایی نمی شود .