استعفای باقری کنی صحت دارد؟/ زمان تصمیمات سخت برجامی

به گزارش اکوایران، مذاکرات در وین برای احیای برجام از اواسط مارس ابتدا به دلیل مطالبات لحظه آخری مسکو، و سپس با تمدید بن‌بست ناشی از اختلاف ایران و آمریکا -عمدتاً- درباره حذف نام سپاه پاسداران از لیست FTO، متوقف شده است. 

در ماه جاری، پس از صدور قطعنامه انتقادی شورای حکام با حمایت آمریکا و متحدان اروپایی علیه ایران به دلیل ادعای عدم همکاری با بازرسان بین‌المللی، و واکنش مقامات تهران با غیرفعال کردن و حذف برخی دوربین‌های نظارتی در تاسیسات هسته‌ای این کشور، کار را دوچندان پیچیده کردند.

دوشنبه گذشته آنتونی جی. بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، گفت که رهبران ایران «باید خیلی سریع تصمیم بگیرند که آیا می‌خواهند به آنچه مذاکره شده ادامه دهند و اگر ایران بخواهد [توافق] به سرعت تکمیل می‌شود».

تبادل بسته‌های پیشنهادی مجهول

روز سه شنبه حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران  گفت که ایران طرح جدیدی را به ایالات متحده پیشنهاد کرده است، اما وی جزئیاتی ارائه نکرد.

وزیر خارجه ایران گفت: ما یک بسته سیاسی جدید ارائه کردیم و ایالات متحده ابتکار عمل را پذیرفت، اما همچنین بر تصویب قطعنامه در آژانس اصرار داشت... پیام‌ها از طریق اتحادیه اروپا و آقایان مورا و بورل در حال تبادل است.

امیرعبداللهیان گفت که«ایران از منطق دیپلماسی و مذاکره برای دستیابی به یک توافق خوب خارج نخواهد شد». وی افزود: «ایران هرگز از میز مذاکره فرار نکرده و معتقد است مذاکره و دیپلماسی بهترین راه برای دستیابی به یک توافق خوب و پایدار است».

یک مقام ارشد دولت بایدن که به مذاکرات نزدیک است، به نیویورک‌تایمز گفت که از هرگونه پیشنهاد جدیدی از سوی تهران بی‌اطلاع است، اما «البته ما برای ایده‌هایی که ممکن است به توافق منجر شود، باز می‌مانیم».

کمتر از 24 ساعت پس از سخنان حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجه، ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده تلویحا ادعا کرد که مطالبه‌های ایران در آخرین بسته سیاسی پیشنهادشده فرابرجامی هستند و اگر ایران آماده کنار گذاشتن خواسته‌های فراتر از برجام باشد، واشنگتن می‌تواند «بسیار سریع» به توافق بازگردد.

آماده بازگشت متقابل به توافق و مذاکره مستقیم

پرایس در این باره گفت: واشنگتن و شرکای اروپایی ما آمادگی دارند توافق برجام را در وین به منظور پایبندی متقابل به برجام نهایی کنند. برای تحقق این هدف، «تهران باید تصمیم بگیرد که درخواست‌های فرابرجامی خود را کنار بگذارد». 

ند پرایس تاکید کرد: «در صورتی که ایران حاضر شود محدودیت‌های توافق سال ۲۰۱۵ را بپذیرد، دولت بایدن آماده است آنچه لازم است در مورد لغو تحریم‌ها انجام دهد.»

او در بخش دیگری از سخنانش ادعا کرد که هم‌اکنون، زمان گریز ایران به‌طور خطرناکی نزدیک است.

سخنگوی وزارت خارجه امریکا حاضر نشد در مورد گفته‌های ایران که اخیرا پیشنهادهایی به واسطه اروپایی‌ها برای دولت بایدن ارسال کرده صحبت کند، اما تصریح کرد: «امریکا، گفت‌وگوی مستقیم را ترجیح می‌دهد زیرا کار را تسهیل می‌کند».

پرایس همچنین ادعای اینکه چند روز پیش از تصویب قطعنامه در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، جو بایدن، رییس‌جمهور ایالات متحده پیامی به ایران ارسال کرده و گفته: «لحن قطعنامه را ملایم کرده‌ایم، بنابراین عکس‌العمل تند نشان ندهید» را رد کرد.

اعمال سختگیرانه‌تر تحریم‌ها

روز پنجشنبه، مقام وزارت‌خزانه‌داری آمریکا از تشدید سخت‌گیری بر تحریم‌های اعمالی خبر داد و مدعی شد: راه‌های دورزدن تحریم ایران را بسته و شبکه فروش محصولات پتروشیمی ایران در چین و امارات را تحریم کردیم

این مقام اوفک افزود: بدون توافق،ما به استفاده از اختیارات تحریمی خود برای محدود کردن صادرات نفت،فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی از ایران ادامه خواهیم داد.

در واکنش، ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران گفت: «از اینکه آمریکایی ها از یک سو پیام مذاکره و توافق می دهند و از سوی دیگر بر تحریم های خود می‌افزایند، متعجبم. معنای این چیست؟ دنیا باید به ما این حق را بدهد که به آمریکا اعتماد نکنیم زیرا این کشور وعده ها را زیر پا می‌گذارد».

تکذیب استعفای باقری کنی

روز گذشته نیز توئیت‌های متوالی حساب علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران که مدت‌ها در سکوت بود گمانه‌زنی‌های مختلفی در پی داشت. حساب توئیتری معاون وزیر خارجه ایران پس از مدت‌ها سکوت، در سه دقیقه هفت توئیت به زبان فارسی منتشر و سپس آن‌ها را به زبان انگلیسی بازنشر کرد. توئیت‌های مبهم و تا حدودی نامرتبط منجر به سردرگمی مخاطبان شد و گمانه‌زنی‌ها نیز از احتمال گشایش دیپلماتیک تا استعفای قریب‌الوقوع باقری ناهمسو بود.

تا جایی که دیاکو حسینی از مدیران سابق مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری و کارشناس مسائل سیاست خارجی در واکنش به این توئیت‌ها در حساب خود نوشت: «امیدوارم حساب توئیتری آقای باقری کنی هک شده باشد. طوفان توئیت های مبهم، بی‌مناسبت، بعضا بدیهی، پیش‌پا افتاده و شعرگونه دور از شأن معاون سیاسی وزارت خارجه و مذاکره کننده ایران است».

پس از آن که مشخص شد هیچ هکی در کار نبوده و حساب کاربری باقری، سخنرانی وی در اجلاسیه کانون دانشگاهیان ایران اسلامی در دانشگاه تهران را توئیت کرده بود، برخی منابع داخلی اعلام کردند که توئیت‌های علی باقری، معاون سیاسی وزیر خارجه، «نه نشان از تحول مثبت در مذاکرات وین داشت نه پیام شکست مذاکرات و پایان برجام از آنها قابل استباط است. به گفته منابع آگاه، هیچ گشایشی در روند مذاکرات رخ نداده و شایعه استعفای علی باقری هم خبرسازی است».

لارا روزن، خبرنگار آمریکایی نیز نوشت: یکی از مقامات ایرانی به من گفت  که باقری، معاون وزیر امور خارجه ایران استعفا نمی دهد.

عباس اصلانی، خبرنگار نزدیک به وزارت خارحه نیز نوشت: منابع من به شدت شایعه استعفای باقری کنی، مذاکره کننده ارشد ایران را رد کردند. آنها با تعجب از این شایعه گفتند که باقری اخیراً با همتایان مذاکره کننده خود در حال تبادل پیام بوده و او نیز در دفتر معاونت سیاسی خود فعالانه در حال کار است.

زمان تصمیم گیری در مورد احیای برجام

امروز شنبه نیز وزیر امور خارجه ایران در تماس تلفنی با همتای عمانی درباره مسائل دوجانبه و منطقه‌ای و همچنین مذاکرات وین گفتگو کرد. وزیر امور خارجه ایران درباره سفر آتی بایدن به منطقه گفت مقامات منطقه نباید اجازه دهند خارجی ها بر همکاری و ثبات در منطقه تأثیر بگذارند. وی همچنین بر ضرورت مذاکرات در منطقه تاکید کرد.

پیش‌تر، جوزپ بورل، هماهنگ کننده مذاکرات و مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا با بیان اینکه «عناصر و شرایط اساسی برای بازگشت به اجرای کامل برجام شناخته شده و روی میز است»، گفت: زمان تصمیم گیری در مورد بازگشت به اجرای کامل توافق "اکنون" است.

به گزارش وب سایت سرویس اقدام خارجی اروپا، جوزپ بورل روز پنجشنبه در سخنرانی خود در شورای امنیت سازمان ملل گفت: «من در تماس دائمی با همه طرف‌ها هستم تا تلاش کنم بازگشت به برجام و اطمینان از اجرای کامل آن را فراهم کنم.»

با این حال، چشم‌انداز احیای این توافق اخیراً پس از قطعنامه ضدایرانی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که ایران را به دلیل کوتاهی در ارائه پاسخ‌های معتبر در مورد برخی مسائل پادمان مورد سرزنش قرار داد، آسیب دیده است. این قطعنامه توسط آمریکا، فرانسه، آلمان و انگلیس ارائه شد و علیرغم مخالفت روسیه و چین به تصویب رسید.

سیگنال‌های مثبت امیرعبداللهیان

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، هدف واشنگتن از ارائه این قطعنامه را کسب امتیازات سیاسی بیشتر از ایران در میز مذاکره وین دانست.

وی روز پنجشنبه در گفت و گوی تلفنی با همتای عراقی خود، فواد حسین، گفت: اقدام متقابل ما در پاسخ به رفتار غیرسازنده آمریکا در آژانس، افزایش فعالیت های صلح آمیز هسته ای ما بود.  

امیرعبداللهیان گفت: جمهوری اسلامی همواره غرب را به مسیر دیپلماسی دعوت کرده و حتی ابتکار سیاسی برای ادامه مذاکرات تا رسیدن به توافق نهایی چند روز مانده به نشست برجام را مطرح کرده است.

وی گفت: ما معتقدیم که دیپلماسی بهترین ابزار برای دستیابی به یک توافق خوب، قوی و پایدار است، اما در برابر رفتار قلدری، واکنش ما از موضع قدرت خواهد بود.