شبح یک رویارویی نظامی گسترده؛ سفر پلوسی به یک جنگ اتمی ختم می‌شود؟

به گزارش اکوایران، سفر نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان ایالات متحده به جزیره تایوان با واکنش شدید مقامات در پکن مواجه شده است. مینیکسین پی، تحلیل گر مسائل آسیای شرقی و استاد علوم سیاسی در دانشگاه کلارمونت مک‌کنا کالیفرنیا با انتشار یادداشتی در پایگاه تحلیلی پراجکت سیدنیکیت با عنوان «بحران آینده تایوان»، تحرات پکن نسبت به این سفر را ناشی از نیاز به حفظ کنترل اوضاع در تنگه تایوان پس از پیروزی‌های انتخاباتی حزب استقلال طلب تایوان می‌داند و پیش‌بینی می‌کند اما در حالی که اقدام نظامی چین در این مقطع بعید است، یک درگیری تصادفی بسیار محتمل است.

شبح یک رویارویی نظامی گسترده

ورود نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان، واکنش شدید چین را برانگیخت. هواپیماهای جنگی چین در تنگه تایوان به پرواز در آمدند، وزارت خارجه چین نسبت به «عواقب جدی» سفر پلوسی به جزیره هشدار داده، شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین به جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا گفته: «کسانی که با آتش بازی می‌کنند، نابود می‌شوند» و اکنون، چین اعلام کرده که یک مانور نظامی بزرگ با گلوله‌های جنگی از 4 اگوست (درست پس از خروج پلوسی تایوان) را آغاز می‌کند. به نظر می‌آید شبح یک رویارویی نظامی گسترده شده است.

نانسی یا شی؛ مقصر کیست؟

اما به دشواری می‌توان پلوسی را مسئول تشدید تنش‌های امروزی بر سر جزیره دانست. حتی اگر او تصمیم می‌گرفت در تور آسیایی خود از سفر به تایپه صرف‌نظر کند، خصومت چین در قبال تایوان هم‌چنان تشدید می‌شد و احتمالاً در آینده ای نزدیک بحران دیگری در تنگه تایوان ایجاد می‌کرد.

برخلاف روایت غالب، در درجه اول این مسئله به این دلیل نیست که شی متعهد به الحاق مجدد تایوان در دوران حکومتش است. اگرچه اتحاد مجدد در واقع یکی از اهداف بلندمدت اوست (این یک دستاورد بزرگ هم برای او و هم برای حزب کمونیست چین به طور گسترده‌تر خواهد بود)، هر تلاشی برای دستیابی به این هدف از طریق  زور بسیار پرهزینه خواهد بود که ممکن است حتی خطرات وجودی را برای حکومت کمونیست‌ها به همراه داشته باشد و بقای آن با یک کارزار نظامی شکست خورده به خطر می‌افتد.

برای این‌که حمله چین به تایوان از شانس بالایی برای موفقیت برخوردار باشد، در وهله اول، چین باید ابتدا اقتصاد خود را از تحریم‌های غرب مصون نگه دارد و به حدی از توان نظامی دست یابد که به طور قابل اعتمادی بتواند از مداخله آمریکا جلوگیری کند. هر یک از این فرآیندها حداقل یک دهه طول می‌کشد.

دلایل فوری واکنش چین

دلایل اصلی حملات شاخ‌وشانه کشیدن کنونی چین برای تایوان، فوری‌تر از این‌ست. در واقع مقامات چینی قصد دارند به رهبران تایوان و حامیان غربی‌شان نشان دهند که روابط آن‌ها با یکدیگر و با چین در مسیری غیرقابل قبول قرار دارد. نتیجه این است که اگر آن‌ها مسیر خود را تغییر ندهند، چین چاره‌ای جز تشدید تنش‌ها نخواهد داشت.

تا همین اواخر، رهبران چین وضعیت در تنگه تایوان را نامطلوب اما قابل تحمل می‌دانستند. زمانی که تایوان توسط حزب سنتی چین‌دوست کومینتانگ اداره می‌شد، چین توانست استراتژی تدریجی یک‌پارچگی اقتصادی، انزوای دیپلماتیک و فشار نظامی را دنبال کند –‌استراتژی که معتقد بود در نهایت اتحاد مجدد صلح‌آمیز تایوان تنها گزینه خواهد بود.

نقش بر آب شدن رویاهای چین؛ تغییر استراتژی در پکن

اما در ژانویه 2016، حزب دموکرات پیشرو که طرفدار استقلال بود، در تایوان به قدرت بازگشت و برنامه‌های چین را تغییر داد. در حالی که کومینتانگ ادعا می‌کند که تایوان و چین تفسیرهای متفاوتی از توافق 1992 دارند – توافقی که این حزب 30 سال پیش با مقامات سرزمین اصلی چین در مورد وجود «چین واحد» منعقد کرد- حزب دموکرات پیشرو به طور کلی آن را رد می‌کند.

اگرچه تعیین دقیق زمانی که وضعیت موجود جدید برای چین غیرقابل تحمل شد، دشوار است، اما یک نقطه عطف کلیدی احتمالاً در ژانویه 2020 رخ داد، زمانی که تسای اینگ ون، رئیس جمهور تایوان از حزب دموکراتیک پیشرو برای دومین با به مقام ریاست جمهوری دست یافت و به راحتی که حزب کومینتانگ را شکست داد. در انتخابات مجلس هم حزب او تسلط سیاسی خود را تقویت کرد و رویای چین برای دستیابی به اتحاد مجدد مسالمت آمیز دورتر شد.

تغییرِ سیاستِ تایوان واشنگتن

هم‌چنین در این شرایط ایالات متحده به تدریج سیاست خود در قبال تایوان را تغییر داد. تحت دولت دونالد ترامپ، ایالات متحده محدودیت‌های تماس بین مقامات آمریکایی و هم‌تایان تایوانی‌شان را لغو کرد؛ تأکید بیش‌تری بر تعهدات آمریکا در قبال تایوان داشته و فرمول‌بندی سیاست «چین واحد» خود را به طرز ماهرانه‌ای تغییر داد؛ و سیستم‌های تسلیحاتی پیشرفته را به جزیره منتقل کرد.

چنین چالش‌هایی برای چین در دوران بایدن ادامه داشته است. سال گذشته، تفنگ‌داران دریایی آمریکا آشکارا به آموزش ارتش تایوان پرداختند و در ماه می گذشته، بایدن اظهار داشت که در صورت حمله چین به تایوان، ایالات متحده مداخله نظامی خواهد کرد (اگرچه کاخ سفید به سرعت از بیانیه او عقب نشینی کرد).

جنگ اوکراین و تحریک پکن از سوی غرب

همچنین به نظر می‌رسد که جنگ اوکراین این احساس را در میان رهبران غربی افزایش داده که تایوان در معرض خطر جدی و فوری قرار دارد. به نظر می‌رسد آنها بر این باورند که تنها حمایت قوی و صریح، از جمله بازدیدهای سطح بالا و کمک‌های نظامی، می‌تواند از حمله چین جلوگیری کند. چیزی که آن‌ها متوجه نمی‌شوند این است که از نگاه پکن، حمایت آن‌ها از تایوان بیش از هر چیز دیگری شبیه تلاشی برای تحقیر چین است. بنابراین این اقدامات بیش‌تر تحریک‌کننده است تا بازدارنده.

هم‌چون بحران موشکی کوبا؟

چین اکنون نگران است که اگر رهبران حزب دموکراتیک پیشرو و حامیان غربی آن‌ها بهای رفتار تحقیرآمیز  خود را نپردازند، کنترل خود را بر اوضاع از دست خواهد داد. این نه تنها شانس شی را برای دستیابی به هدف بلندمدت خود برای اتحاد مجدد تضعیف می‌کند، بلکه می‌تواند متهم به ضعیف ظاهر شدن شود که موقعیت او را هم در داخل و هم در خارج از چین تضعیف می‌کند.

چین احتمالاً تصمیمی برای انجام یک حمله فوری و عامدانه به تایوان ندارد. اما ممکن است تصمیم بگیرد که ایالات‌ متحده را در بازی تنگه تایوان گیر بیاندازد. پیش‌بینی شکل یا زمان دقیق چنین رویارویی غیرممکن است. اما می‌توان حدس زد که این بسیار خطرناک خواهد بود، زیرا چین معتقد است که فقط در حاشیه می‌تواند ذهن همه بازیکنان را متمرکز کند.

مانند بحران موشکی کوبا در سال 1962، یک بحران جدید تنگه تایوان ممکن است به تثبیت وضعیت موجود ختم شود -البته پس از چند روز پر تنش. و این ممکن است طرح چین باشد. اما چنین نقشه‌ای ممکن است به طرز وحشتناکی اشتباه پیش برود. مبادا فراموش کنیم، این واقعیت که جنگ هسته‌ای در سال 1962 آغاز نشد، تا حد زیادی یک شانس بود.