به گزارش اکوایران، مقایسه صادرات ایران به عراق و حضور رقیبی مانند ترکیه بیانگر آن است که ایران در این مثلث تجاری ایران - عراق جای خود را به ترکیه داده است. براساس آمار صادرات ایران به عراق در اواخر دهه 90 به بیش از 9 میلیارد دلار رسیده بود که در مقایسه با صادرات 20 میلیارد دلاری مبادلات تجارت ترکیه به عراق در سال 2020 این رقم از عقب ماندگی 10 میلیارد دلاری صادرات ایران به عراق حکایت دارد. 

طی ماه‌های اخیر تجارت و فعالان اقتصادی مرتبط با عراق بارها نسبت به از دست دادن دادن این بازار صادراتی و کم رنگ شدن نقش ایران در این بازار هشدار داده بودند، اما ترکیه با وجود تذکرات فعالان این بازار توانست جای پای خود را در این کشور محکم کند و سهم قابل توجهی از بازار این کشور را در اختیار گیرد. این موضوع این نگرانی را به وجود آورده که هرچند تمرکز مسؤولین و دولت ها به‌ویژه در دوره تحریم‌ها بر صادرات به کشور‌های همسایه و منطقه بوده است و صادرات به کشورهای همسایه از اولویت های صادراتی اصلی ایران محسوب می شود، اما با کاهش صدور کالا به این عراق زنگ خطر از دست دادن مهم‌ترین بازار‌ صادراتی همسایه به صدا درآمده است. با این شرایط برای بازگرداندن این بازار مسؤولین تنها یک راه دارند و آن هم دادن امتیازاتی به صادرکنندگان است تا زمینه رقابت با ترکها در عراق فراهم شود.

عراق نخستین مقصد صادراتی ایران

جاماندن ایران از سهم بازار صادراتی عراق در حالی که این کشور همچنان صدرنشین جدول صادراتی ایران محسوب می شود. براساس آمار اعلام شده از سوی اتاق بازرگانی ایران در پنج ماه نخست سال جاری میزان تجارت ایران با کشورهای همسایه نسبت به پنج ماه نخست سال گذشته، 24 درصد رشد کرده است. در بین کشورهای همسایه، عراق نخستین کشور در بین مقاصد صادراتی و هفتمین کشور در بین مبادی وارداتی است.

تازه ترین اخبار از تبادلات تجاری ایران به کشورهای همسایه می گوید در پنج ماه گذشته از سال 1401، ایران 8 میلیون و 655 هزار تن کالا به ارزش 2 میلیارد و 961 میلیون دلار به عراق صادر کرده است. هرچند این رقم نسبت به عملکرد سال گذشته 6 درصد کاهش را نشان می دهد، اما عراق هنوز نخستین کشور از کشورهای همسایه در بین مقاصد صادراتی کالاهای ایرانی است. هم چنین ایران در پنج ماه نخست سال 1401در مجموع 54 هزارتن کالا به ارزش 74 میلیون دلار از عراق به ایران وارد کرده که نسبت به آمار سال گذشته، 58 درصد کاهش را نشان می دهد.

روند تجاری ایران و عراق در دو دهه

بررسی مبادلات تجاری ایران و عراق در 2 دهه گذشته نشان می دهد، ایران در پایان دهه 90 بیش از 9 میلیارد دلار کالا به عراق صادر کرده است. هم چنین در سال 1400، رکورد وزنی صادرات کالای ایرانی به عراق با ارسال 30 میلیون تن کالا به این کشور شکسته شده است. به گفته مسئولان در گمرک ایران، برای نخستین بار رقم صادرات کالای ایرانی به عراق در سال 1384 از یک میلیارد دلار عبور کرده است.  هم چنین در سال 1388، ایران 4 میلیارد و 560 میلیون دلار کالا به عراق صادر کرده است. سومین رکوردزنی در تبادلات تجاری 2 کشور در سال 1391 و با عبور ارزش کالای صادراتی ایران از 6 میلیارد و 337 میلیون دلار ثبت شده است.

آمار تجارت ایران با عراق نشان می دهد محصولات کشاورزی، دامی و غذایی، مصالح ساختمانی، محصولات پترو پالایشگاهی، لوازم الکترونیکی، تجهیزات پزشکی و دارو، خودرو و لوازم یدکی، پوشاک، کیف، کفش، محصولات آهنی و خشکبار از عمده ترین کالاهای صادراتی به عراق است. هم چنین ایران از عراق در سال گذشته کالاهای اساسی مثل گندم، جو، روغن، ذرت، سویا، لاستیک، کاغذ، حبوبات، به همراه ماشین آلات، ضایعات فلزات، لوازم خانگی، تجهیزات الکترونیکی، دستگاه‌های سنجش وارد کرده است.