به گزارش اکوایران، عراق گامی بزرگ به سوی تعریف دولت برداشت. عبداللطیف الرشید که به عنوان رئیس  جمهور برگزیده شده و همزمان شیاع السودانی را به عنوان نخست وزیر برگزیده تا کابینه اش را تعریف کند؛ رخدادی که بعد از بن بست سیاسی یکساله و انتخابات پارلمانی ماه اکتبر که پیروزی بزرگی را برای مقتدی صدر و حامیانش به همراه داشت؛ می تواند پایانی باشد بر تنش های حاکم. از همین رو ناظران می گویند بعد از یکسال ورق برگشته و مخالفان سیاسی صدر به قدرت رسیدند.

صدر؛ آتش افروز یا آتش نشان؟

مقتدی صدر درست از زمانی که شبه نظامیان تحت رهبری اش، گروهی موسوم به «جیش المهدی» رویاروی نظامیان آمریکایی قرار گرفتند، وارد میدان سیاست عراق شد و به واسطه توانایی بالایش برای بسیج مردمی، توانست یک شبکه نظامی قدرتمند که امروز از آن تحت عنوان «سریا السلام»  یاد می شود را تعریف کند. در آستانه انتخابات سال گذشته، صدر یک ائتلاف چند قومیتی و بین فرقه ای را تعریف کرد که چهره هایی چون محمد الحلبوسی، سیاستمدار سنی و رهبر حزب تقدم و مسعو بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان در آن جای داشتند. این ائتلاف، اکثریت کرسی ها را در انتخابات پارلمانی 2021 از آن خود کرد و موجب شد تا برخی در واشنگتن صدر و تحرکاتش را تمجید کنند.

در سیستم عراق، پارلمان ابتدا رئیس مجلس و بعد از آن رئیس جمهور و سپس نخست وزیر را انتخاب می کند. پس از آن کابینه توسط نخست وزیر تعریف و در مجلس به رای گذاشته می شود.با این همه این روند با تصمیم دادگاه عالی فدرال عراق که گزینه انتخاب رئیس جمهوری از طریق اکثریت ساده در دومین رای گیری پارلمان را حذف کرد، متوقف شد. ابتدا تصور می شد که دیوان عالی به واسطه فشارهای چهره هایی چون نوری المالکی، نخست وزیری پیشین این محدودیت را تعریف کرد. این مسئله مانع از تشکیل دولت به رهبری ائتلاف صدر شد چرا که او نتوانست دو سوم اکثریت ارا را به دست آورد.صدر در پاسخ به این بن بست به 73 نماینده اش دستور داد تا استعفا دهند و پیروانش را برای اشغال ساختمان های دولتی اعزام کرد. رخدادی که اعتراض های خشونت باری را به دنبال داشت.

به نظر می رسید صدر امید داشت که بلوک های سنی و کرد تعریف شده در ائتلافش استعفا دهند و عملا سیاست پارلمانی عراق را فلج کرده و تشکیل دولت را بدون حمایت صدر با شرایط خودش غیر ممکن کنند. یا شاید هم انتظار داشت حلبوسی، قبل از استعفا تردید کرده و زمان بخرد. در هر صورت، صدر می توانست هم نقش آتش افروز و هم اتش نشان را بازی کند اما در عوض شرکای ائتلافی اش او را در سرما رها کردند.

بازی بی نتیجه مانور و تفنگ!

 73 کرسی پارلمانی که رهبر جریان صدر عجولانه آنها را خالی کرد به رقبایش یعنی چارچوب هماهنگی شیعه، ائتلافی متشکل از مجموعه ای از احزاب شیعه، فرصت بازگشت قدرتمندانه به میدان سیاست داد. حالا الرشید در 13 اکتبر به واسطه سلسله گام های سریع، محمد شیاع السودانی را به عنوان نخست وزیر معرفی و بدین طریق زمینه را برای تشکیل دولت هموار کرد. به نظر می رسد، بحرانی که سال گذشته گریبان عراق را گرفته بود، حالا پایان یافته هرچند چالش صدر به شکل کامل کنار گذاشته نشده هرچند بعید است تا سه سال آینده انتخابات زودهنگامی در این کشور برگزار شود.

صدر با مانور و تفنگ، هیچ مسیر قبال قبولی برای رسیدن به قدرت نخواهد داشت، حال این که ایا او از طریق ساختار بوروکرات های ارشدی که در مجموعه ای از وزارتخانه ها به کار گرفته است، نفوذ خود را حفظ خواهد کرد یا نه به این مقوله بستگی دارد که السودانی گامی در مسیر پاکسازی منصوبانش، همانطور که خود صدر در باب مخالفانش وعده داده بود، بر می دارد یا نه.

واکنش صدر به درهای بسته شده به رویش، ریاست عبداللطیف و نخست وزیری السودانی، شدید بود. او از تلاش های پیش رو تحت عنوان تلاش برای تعریف دولت شبه نظامی یاد کرده و پیروانش را از حضور در چنین کابینه ای منع کرده است. رهبر جدید که امروز نگران حراست از مشروعیتش است، ممکن است به دنبال راهی برای جذب صدر برای حضور در این بازی باشد اما مسیر پیش رو مبهم به نظر می رسد.

چالش های السودانی

 آنچه قابل پیش بینی است، آن است که تیم جدید با هدف جلوگیری از خروج نخست وزیر مسستعفی یعنی مصطفی الکاظمی از کشور وارد عمل خواهد شد چرا که آنها آماده اند الکاظمی را به اتهام فساد عمومی و این که موجب شد بسیاری از عراقی ها به صدر رای دهند، قربانی کنند.از منظر واشنگتن، السودانی یکی از نامزدهای بالقوه منطقی است. او تکنوکراتی با تجربه است که پیش از این وزیر بود و در قیاس با سایر چهره های سیاسی عراق کارنامه چندان سیاهی ندارد.

بااین حال،  علیرغم جدایی السودانی از حزب الدعوه، او چهره ای است که به باور بسیاری هنوز تحت حمایت مالکی قرار دارد و به بیانی دیگر مخلوع او است. فارغ از این ادعاها، السودانی با انتخاب های سیاسی دشواری روبرو است که یکی از آنها تعریف بودجه است که در طول سال گذشته به واسطه افزایش بهای انرژی، افزایش یافته است. برای مدیریت ناآرامی ها نیز او احتمالا باید به خزانه های متورم جهت ایجاد مشاغل در بخش دولتی برای جوانان بیکار متوسل شود. حال این که او قادر است وزارتخانه ها و پارلمان را برای مقابله با سه موضوع پیش روی عراق یعنی فساد و شکست اصلاحات اقتصادی، تغیییرات اب و هوایی وحملات تروریستی داعش، بسیج کند یا نه، مشخص نیست.

السودانی به عنوان یک رهبر ضعیف تلقی می شود از همین رو یکی از مقوله هایی که ایالات متحده آن را رصد خواهد کرد این است که ارتش و خدمات مقابله با تروریسم در فرایند بودجه بندی چگونه تعریف خواهدشد.السودانی همچنین باید تصمیم بگیرد که چگونه صدر و وفادارانش را مدیریت کند.

بغداد پس از انتخاب الرشید به عنوان رئیس پارلمان در آستانه اعتراض های عمومی است. با این همه هنوز آرام است؛ آرامش قبل از طوفان. در این میان به ادعای ناظران نگران کننده ترین مقوله، نفوذ بالقوه المالکی بر نخست وزیر جدید است. واشنگتن مالکی را مسبب شرایطی می داند که زمینه را برای ظهور گروه تروریستی داعش هموار کرد. هراس از تکرار این الگوی حکومت مداری شاید امروز یکی از مهم ترین نگرانی های آمریکا باشد و بس.