جنگی که معادلات را تغییر داد؛ آغاز عصر تازه قدرت‌نمایی سرزمین هزاررنگ

به گزارش اکوایران،  با آغاز جنگ در اوکراین در 24 فوریه 2022، زمزمه ها در باب تغییر نظم جهانی اوج گرفت، بالاخص بعد از هم صدایی روسیه و چین و سیاست های راهبردی دو قدرت برای پایان دادن به هژمونی جهانی ایالات متحده و تعریف نظمی چند جانبه که در چارچوبش قدرت های دیگری به غیر از آمریکا نیز فرصت مانور داشته باشند. در میانه گمانه زنی ها بسیاری از مفسران چین و روسیه را رقیب اصلی ایالات متحده در نظم پساچنگ سرد قلمداد می کردند

راجر کوهن، تحلیلگر برجسته مسائل بین‌الملل با  انتشار یادداشتی در روزنامه نیویورک‌تایمز از منظری تازه رقابت قدرت‌ها در طول جنگ در اوکراین را بررسی کرده و بر این باور است که هند می تواند در میانه رقابت ها به قدرتی برتر تبدیل شود. از همین رو او سال 2023 را عصری تازه برای هند تحت رهبری مودی توصیف کرده است؛ هندی که برخلاف گذشته به واسطه سیاست های ملی گرایان رادیکال دیگر کثرت گرا و سکولار نیست.اکو ایران این مقاله را با عنوان «جنگ اوکراین، جهان هند را می سازد» را در سه بخش ترجمه کرده که بخش نخست در ادامه آمده است.

جز و مدر تاریخ در راستای منافع هند

 سوبرامانیام جایشانکار، وزیر امور خارجه هند در ساختمان دولتی که از ماسه سنگ قرمز و گنبدی که توسط راج انگلیسی کم تر از دو دهه پیش از ان که هند حکمرانی امپراتوری بریتانیا را کنار بگذارد، رونمایی شده بود در حالی که بر کرسی خود نشسته در ظاهر انگار نیازی به یادآوری این حقیقت که چگونه جزر و مدر، تاریخ سیستم های منسوخ را از میان می برد تا ساختاری نو را جایگزین کند، ندارد. جایشانکار بر این باور است که این لحظه، یعنی لحظه دگرگون کننده امروز است. او همانگونه که در مصاحبه اش مطرح کرد، باور دارد که نظم جهانی که هنوز عمیقا غربی است با تاثیر جنگ اوکراین بر جهان، به سرعت از میان می رود تا دنیایی متشکل از چند منافع همسو جایگزین شود، طبیعتا در این مسیر کشورها، سیاست ها، ترجیح ها و منافع خاص خود را انتخاب خواهند کرد.

یقیقنا این همان رویکردی است که هند از زمان آغاز جنگ در اوکراین در 24 فوریه بدان باور داشته است.این کشور فشار آمریکا و اروپا در سازمان ملل برای محکوم کردن حمله روسیه را رد کرد، مسکو را به بزرگ ترین تامین کننده نفت خود تبدیل و منکر ادعای غرب مبنی بر پیروی از رویکردی ریاکارانه شد. آنچه امروز مشخص است، آن است که هند منافع شخصی اش را به شکلی برهنه و گسترده عریان کرده است. جایشانکار در این باب گفت« من هنوز هم دوست دارم دنیایی تعریف شده برپایه قوانین را ببینم، اما زمانی که مردم به نام همان قوانین فشار می آورند تا در راستای منافع ملی تسلیم و در باب منافع عمیقا مصالحه کنیم، از مخالفت با خواست عموم هراس دارم و تاکید می کنم تا در صورت ضرورت خواست مردم را جویا شویم.

جنگی که معادلات را تغییر داد

هند با داشتن جمعیتی 1.4 میلیارد نفری، به زودی می تواند از چین، پرجمعیت ترین کشور جهان سبقت بگیرد، هرچند به نفت ارزان روسیه برای حفظ رشد سالانه 7 درصدی اش و رهایی میلیون ها نفر از فقر نیاز دارد. این نیاز غیر قابل مذاکره است. هند تمام نفت مورد نیازش را از روسیه می بلعد حتی مقداری اضافی برای صادرات را دریافت می کند. از منظر  جایشانکار، همانگونه که ماه ژوئن هم تاکید کرده بود زمان این ذهنیت که مشکلات اروپا، مشکلات جهان است، اما مشکلات جهان چالش اروپا نیست، منسوخ شده است.

جنگ در اوکراین که خشم اخلاقی در غرب را به دلیل حمله های بی امان روسیه برانگیخته، تمرکز ها بر انحراف منسخوح شده قدرت را افزایش داده است. از طرفی دیگر تحریم های اعمال شده غرب علیه روسیه خشم بخش های دیگری از جهان را افزایش داده چرا که به واسطه ممنوعیت ها هزینه های انرژی، غذا و کود افزایش یافته و مشکلات اقتصادی در کشورهای فقیرتر سر به فلک کشیده است. به باور جایشانکار، از فوریه اروپا شش برابر بیشتر از هند انرژی سوخت فسیلی را از روسیه وارد کرده بنابراین اگر جامعه ای با سرانه 60 هزار دلار احساس کند که باید از خود حراست نماید، من به عنوان وزیر امور خارجه هند مشروعیت چنین خواسته ای را منوط بر آن می پذیرم که جامعه ای با سرانه 2 هزار دلار نیز باید حامی منافعش باشد.

رنسانس هندوی مودی

در شرایط کنونی هند در مسیر یک دو راهی قرار دارد که می بایست میان کثرت پرجنب و جوش خود از زمان استقلال در سال 1947 و چرخش به سوی رویکردی مغایر با لیبرالیسم در زمان نخست وزیری مودی انتخاب کند. رنسانس هندوی مودی به تهدیدی برای برخی از ارکان اصلی دموکراسی هند تبدیل شده و موجب گشته تا اصولی چون رفتار برابر با همه شهروندان، حق مخالفت، استقلال دادگاه ها و رسانه ها کم رنگ شود.در حالی که بحث در باب دموکراسی هندی همچنان در اولویت قرار دارد و در حالی که حزب بهاراتیا جاناتای هند در انتخابات شهرداری دهلی شکست خورده، اما محبوبیت مودی همچنان بالا است.

 از منظر بسیاری هند آنقدر وسیع و در عین حال متنوع است که نمی تواند تسلیم برخی دیکته های ملی گرایانه واحد شود. نظم پس از جنگ سرد برای هند فایده ای به دنبال نداشت اما حالا در شرایطی که اوکراین هدف حمله های روسیه پوتین قرار گرفته، تصویر روشنی از چگونگی ظاهر دنیای قدرتمندان و رقابت امپریالیستی ارائه شده، هند ممکن است این توان را داشته باشد که تعادل را به سمت نظمی که تحت سلطه کثرت گرایی دموکراتیک یا تحت سلطه گروهی واحد است، متمایل کند. حال باید دید که شکل و صورت ناسیونالیسم مودی به کدام سو خواهد رفت.

عصر نوین هندی

تحولات جهانی غرور بسیاری از هندی ها را افزایش داده و جایگاه بین المللی این کشور را تقویت کرده است حتی به بهای تضعیف مدل کثرت گرایانه و سکولاریست این بازیگر. جواهر لعل نهرو، نخستین نخست وزیری هند که تفکرش آمیخته ای از آموزه های شرق و غرب بود، این کشور را به عنوان پالمپسست باستانی ( نسخ قدیمی) که لایه به لایه فکر و خیال بر روی آن نوشته شده بود توصیف کرد بدون آن که هیچکدام از لایه ها محو شوند.او متقاعد شده بود که هند سکولار باید تمامی تنوعی را که تهاجم های پی در پی به میراث گذاشته اند را در خود جای دهد. این تفسیر حداقل به معنای آشتی با اقلیت بزرگ مسلمان کشور بود، جمعیتی بالغ بر 200 میلیون نفر. اما امروز نهرو و باورهایش عموما توسط حزب ملی گرای مودی تحقیر می شوند. هیچ مسلمانی در کابینه نخست وزیر وجود ندارد و مودی هر بار در برابر حمله های اوباش هندو به مسلمانان سکوت اختیار می کند.این وضعیت به جایی رسیده که آرونداتی روی، رمان‌نویس هندی در این باب گفته که نفرت در سطحی کاملا هولناک به جامعه نفوذ کرده است. با این همه و فارغ از انتقادها در حال حاضر هند تحت رهبری مودی ظاهرا پر از اعتماد به نفس است.

جنگ اوکراین که پیامدهای همه گیری را تشدید کرده، به صعود هند در عرصه روابط بین الملل کمک کرده است. غرب شرکت ها را تحت فشار قرار داده تا با تنوع بخشیدن به بازارهای باز هند و دور شدن از ساختارهای دولتی نظارتی چین، زنجیره های تامین جهانی را کم خطرتر کنند.این در حالی است که کشورهای غربی خود آشفتگی های اقتصادی جهانی را تشدید کرده اند. این وضعیت برای هند فرصتی است تا با تکیه بر بازار داخلی اش از شرایط حاکم حراست کرده و بدین طریق در رتبه پنجم جهانی تعریف شود. از همین رو ناظران بر این باورند که در سال 2023 هند به عنوان اقتصاد بزرگ جهان بعد از ایالات متحده و چین خواهد بود.

اعتماد از دست رفته

جنت یلن، وزیر خزانه داری آمریکا در سفر اخیر خود به هند گفته بود که ایالات متحده می خواهد از کشورهایی که خطرهای ژئوپلتیکی و امنیتی را برای زنجیره تامین ما ایجاد می کنند، دور شده و در همین راستا هند را به عنوان شریک تجاری قابل اعتماد خود معرفی می کند. با این حال، هند تمایلی به قطع ارتباط دیپلماتیک با روسیه تحت رهبری پوتین ندارد. روسیه طی دهه ها عدم تعهد از بازار تسلیحاتی هند حمایت می کرد و در مقابل ایالات متحده حامی دشمن اصلی هند یعنی پاکستان بود . حتی در کشوری که شدیدا در باب سیاست های مودی درگیر شکاف است، این رویکرد ( هم صدایی نسبی با پوتین) تقریبا از حمایت برخوردار بوده است.

آمیتاب کانت که ماه جاری ریاست هیات هندی در گروه بیست را عهده دار بود در مصاحبه ای گفت، سال های زیادی ایالات متحده کنار ما نبود اما مسکو از ما حمایت کرده است. دهلی نو رقبای کافی دارد، پس لازم است در برابر پاکستان، روسیه را کنار خود حفظ کنیم. هند تحت رهبری مودی این سیاست را در دنیای نوظهور که توسط جایشانکار به سان دنیایی تجزیه طلب تر، پرتنش تر ، پرحاشیه و تحت فشارو استرس توصیف می شود انجام نخواهد داد بالاخص آن که جنگ در اوکراین تشدید می شود. پراتاپ بانو مهتا، یکی از نظریه پردازان برجسته سیاسی هند در این باره گفته بود که جنگ در اوکراین به شکلی متناقض اعتماد به قدرت های غربی را کاهش داده و ذهن مردم را بر نحوه جلوگیری از شرط بندی متمرکز کرده است. هند احساس می کند که ایالات متحده به این نتیجه رسیده که نمی تواند برای هند ناراضی کاری انجام دهد. با این همه به باور این تحلیلگر عصری تازه ای برای هند آغاز شده که در ان جایگاه جهانی اش به شکلی خاص مشخص خواهد شد.