سرمقاله اکونومیست؛ ترکیه در آستانه دیکتاتوری

در سرمقاله شماره 21 ژانویه سال 2023، آمده است که اردوغان مستبدتر شده است. او بسیاری از رسانه ها را به ابزار پروپاگاندای دولتی تبدیل و اینترنت را سانسور کرده است. بسیاری از منتقدان از جمله رهبران اپوزیسیون را به زندان انداخته، رقبای درون حزبش را به حاشیه برده و از دادگاه‌ها برای آزار و اذیت مخالفان استفاده می‌کند. باورهای غیرعادی او به سرعت به سیاست عمومی تبدیل می‌شوند و اطرافیان از اینکه به او بگویند دارد اشتباه می‌کند، می‌ترسند.

ترکیه دومین ارتش بزرگ ناتو را در اختیار داشته و نقش مهمی در یک منطقه آشفته، به ویژه در سوریه جنگ زده بازی می‌کند. این کشور علاوه بر نفوذ فزاینده در بالکان غربی، در شرق مدیترانه و اخیراً در آفریقا در دریای سیاه و در جنگ روسیه در اوکراین نقشی بسیار حیاتی دارد. ترکیه سال گذشته به واسطه معامله‌ای کمک کرد تا غلات بیشتری از اوکراین به کشورهای فقیر و گرسنه ارسال شود.

بنابراین خارجی‌ها باید به انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه توجه کنند. انتخاباتی که رجب طیب اردوغان  این هفته پیشنهاد کرد که به جای 18 ژوئن در 14 مه برگزار شود. حالا بیشتر از قبل، ترکیه در آستانه فاجعه قرار دارد. رفتار آقای اردوغان با نزدیک شدن به انتخابات می‌تواند آنچه که امروز یک دموکراسی عمیقاً معیوب است را به سمت یک دیکتاتوری تمام عیار سوق دهد.

زمانی که اردوغان برای اولین بار در مارس 2003 به نخست وزیری رسید، وعده‌های زیادی به ترکیه داد. سکولارها می‌ترسیدند که او برنامه‌ای بیش از حد اسلام گرایانه داشته باشد، اما اردوغان و حزب عدالت و توسعه او در انجام آن چندان موفق نبوده‌اند. دولت آقای اردوغان در سال‌های اولیه‌اش ثبات اقتصادی و سیاسی جدیدی به کشوری داد که برای دهه‌ها فاقد این ثبات بود.

او ژنرال هایی را که اغلب در سیاست مداخله و کودتا کرده بودند، بی اعتبار کرد. او اصلاحاتی را برای تقویت اقتصاد انجام داد. او حتی در ارتباط با کردها، بزرگترین اقلیت قومی ترکیه، که مدت‌ها از آزار و اذیت ارتش رنج می‌بردند، روند صلح را در پیش گرفت. در سال 2005 او به شایستگی جایزه‌ای را به دست آورد که همه پیشینیانش از آن ناتوان بودند: آغاز رسمی مذاکرات درباره پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا.

به سوی یک دیکتاتوری تمام عیار

با این حال، هر چه آقای اردوغان مدت طولانی‌تری در قدرت بوده، مستبدتر شده است. او پس از 11 سال نخست وزیری، به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد و تصمیم گرفت پستی که قبلا ضعیف بود را به پستی مسلط تبدیل کند. پس از تلاش برای کودتا در سال 2016، او ده‌ها هزار نفر را از مشاغل خود اخراج یا دستگیر کرد. در اغلب اوقات هم صرفاً به دلیل داشتن یک ارتباط ناچیز با گروه مذهبی مقصر این توطئه، مانند تحصیل در یکی از مدارس آن در دوران کودکی.

همانطور که گزارش ویژه اکونومیست در این شماره توضیح می‌دهد، اردوغان تعادل‌ها را از بین برده ، بسیاری از رسانه‌ها را به ابزار پروپاگاندای دولتی تبدیل و اینترنت را سانسور کرده است. او بسیاری از منتقدان از جمله رهبران اپوزیسیون را به زندان انداخته و رقبای درون حزبش را به حاشیه برده است. وی همچنین قوه قضائیه را زیر پا گذاشته و از دادگاه ها برای آزار و اذیت مخالفان استفاده می کند.

او که به دهه سوم قدرت خود نزدیک می‌شود، در قصری بزرگ و وسیع نشسته و درباریان آنقدر می‌ترسند که جرئت ندارند به او بگویند که دارد اشتباه می‌کند. باورهای غیرعادی او به سرعت به سیاست عمومی تبدیل می‌شوند. بنابراین، او یک نظریه پولی را به یک بانک مرکزی مستقل که دیگر مستقل نیست، تحمیل کرد. او فکر می‌کند درمان تورم ارزان‌تر کردن پول است. این دلیل اصلی تورم 64 درصدی ترکیه است. استانداردهای زندگی در حال کاهش است و مردم روز به روز عصبانی‌تر می‌شوند.

رأی دهندگان به ویژه در شهرها، در حال عقب نشینی هستند. سه سال پیش حزب آقای اردوغان در انتخابات شهرداری سه شهر بزرگ آنکارا، استانبول و ازمیر شکست خورد. نظرسنجی‌ها حاکی از آن است که اگر اپوزیسیون برای حمایت از بهترین نامزد خود متحد شود و انتخابات کمابیش پاک و دارای سفافیت باشد، او می‌تواند در چهار ماه ریاست جمهوری را از دست بدهد. اما این یک «اگر» بزرگ است.

آقای اردوغان مصمم است که میدانی که از قبل ناهموار بود را بیشتر به نفع خود متمایل کند. شهردار استانبول، اکرم امام اوغلو، شاید محتمل‌ترین رقیب اردوغان، اخیراً به دلیل «احمق» خواندن مقامات انتخاباتی که اولین پیروزی او در شهرداری را باطل کردند، به زندان و محرومیت از فعالیت سیاسی محکوم شد. دولت از دادگاه قانون اساسی می‌خواهد که حزب دموکراتیک خلق -بزرگترین حزب کردگر - را که بسیاری از رهبران آن در زندان به سر می‌برند، تعطیل کند. دادگاه همچنین حساب‌های بانکی این حزب را مسدود کرده است. اپوزیسیون اگر بخواهد رئیس جمهور را برکنار کند به حمایت رأی دهندگان کرد نیاز خواهد داشت.

وقتی به مقصد می‌رسی، پیاده می‌شوی!

آقای اردوغان زمانی دموکراسی را به سفر با تراموا یا واگن برقی تشبیه کرد، وقتی به مقصد می‌رسی، پیاده می‌شوی. در زمان رهبری او، انتخابات به ندرت، کاملا منصفانه بوده است اما به طور کلی آزاد بوده و تعداد زیادی از رأی دهندگان در آن شرکت کرده‌اند. نگرانی این بار این است که آقای اردوغان که از شکست می‌ترسد از واگن پیاده شود و تضمین کند که انتخابات نه عادلانه است و نه آزاد.

ترس غرب از این رئیس جمهور شرور

رهبران غربی باید در این باره صحبت کنند. آمریکا و اتحادیه اروپا اغلب از انتقاد از آقای اردوغان به دلیل ترس از دوری از یک متحد مهم و دردسرساز خودداری کرده‌اند. هیچ‌کس نمی‌خواهد کشوری به اهمیت ترکیه کاملاً سرکش شود. همه می‌دانند که یک رئیس جمهور منزوی و عصبانی ترک می‌تواند شرارت بزرگی انجام دهد. او می‌تواند با یونان و قبرس به منازعات سرزمینی شدیدتری دامن بزند. او می‌تواند سردرگمی و درگیری بیشتری در سوریه ایجاد کند. او می‌تواند به 5 میلیون مهاجر و پناهنده در ترکیه اجازه دهد تا به سمت جنوب اروپا حرکت کنند. او همچنین می‌تواند با با ادامه ممانعت از پیوستن فنلاند و سوئد به ناتو از موضع کنونی‌اش یعنی امتناع  از جانبداری در اوکراین، علی‌رغم عضویت در ناتو، فراتر رود.

غرب از هم اکنون باید هشدار دهد

با این حال ترکیه همچنین به غرب نیاز دارد، به ویژه برای بازگرداندن ثبات به اقتصاد آسیب دیده خود. اگرچه مذاکرات عضویت آن به اتحادیه اروپا ممکن است به بن بست رسیده باشد، اما همچنان امیدوار است که با یک اتحادیه گمرکی ارتقا یافته با اتحادیه اروپا رشد را تقویت کند. باید راهی برای احیای سرمایه گذاری مستقیم خارجی بیابد که در پاسخ به عدم اطمینان سیاسی و اقتصادی سقوط کرده است. ترکیه برای بهبود بهره وری پایین خود به فناوری غربی متکی است. ترکیه همچنین سلاح‌های غربی، به ویژه هواپیماهای جنگنده آمریکایی را می‌خواهد. اگر اردوغان به دموکراسی پشت کند و به دیکتاتورها بپیوندد، نمی‌تواند هیچ یک از این موارد را تضمین کند. همه این‌ها به او انگیزه قوی برای حفظ غرب می‌دهد.

این باید به رهبران غربی قدرت چانه زنی بدهد. آقای اردوغان قلدری است که از ترس دیگران به عنوان ابزاری برای رسیدن به منافع خود استفاده می‌کند، همانطور که اخیراً با بسیاری از همسایگان خاورمیانه‌ای خود چنین کرده است. بنابراین، رهبران غربی باید به آقای اردوغان نشان دهند که چقدر به رفتار او اهمیت می‌دهند و باید قبل از انتخابات، به طور خصوصی و علنی، علیه ممنوعیت‌های احتمالی آقای امام اوغلو و حزب دموکراتیک خلق ترکیه، صحبت کنند. هنوز برای عقب نشینی آقای اردوغان از لبه پرتگاه دیر نیست. اما غرب باید از هم اکنون به او هشدار دهد.