پشت‌پرده چرخش ناگهانی بغداد

به گزارش اکوایران، تنها سه سال پیش، عراق در آستانه بیرون‌راندن نیروهای آمریکایی بود که برای مبارزه با داعش به این کشور بازگشته بودند. در ژانویه ۲۰۲۰، چند روز پس از رویارویی نظامی یک‌ماهه میان ایالات متحده و ایران که با ترور فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران و حمله موشکی تلافی‌جویانه به نیروهای آمریکایی در عراق به اوج خود رسید، پارلمان عراق با حمایت نخست‌وزیر وقت، به صورت نمادین به اخراج نیروهای خارجی رأی داد.

به نوشته فارین پالیسی، به گفته مقامات سابق ایالات متحده، در آن زمان بغداد در آشوب قرار داشت. کتائب حزب‌الله در تماس‌های پی‌درپی برای کسب آرای کافی جهت این تصمیم فشار می‌آوردند. درست مانند قانون‌گذاران آمریکایی در کنگره آمریکا، البته با تطمیع و تهدیدی بیش‌تر.

جاناتان لرد، یکی از مقامات دفاعی سابق آمریکا و دستیار کنگره که اکنون مدیر برنامه امنیتی خاورمیانه در مرکز امنیت آمریکایی جدید است، گفت: بعضی از نیروهای کتائب حزب‌الله به اعضای مجلس پیامک داده، با موبایل‌هایشان تماس گرفته، آنها را تهدید کرده یا پیشنهاد کمک می‌دادند که علیه حضور نیروهای آمریکایی رأی دهند. فشاری زیادی برای کسب آرای کافی وجود داشت.

اما به نظر می‌رسد حضور آمریکا  که قبل از همه‌گیری کرونا به یک نخ بند بود، در حال حاضرتا مدت نامعلومی به قوت خود باقی است. این در حالی است که هفته گذشته، محمد السودانی، نخست‌وزیر تازه سوگندخورده در اولین مصاحبه خود با رسانه‌های غربی، به وال‌استریت ژورنال گفت که از ۲ هزار نیروی آمریکایی مستقر در کشور که در آنجا به آموزش نیروهای عراقی برای مبارزه با داعش می‌پردازند، می‌خواهد تا آینده‌ای مشخص به کار خود ادامه دهند. سودانی به وال‌استریت ژورنال گفت: فکر می‌کنیم که به نیروهای خارجی نیاز داریم. نابودی داعش به زمان بیشتری نیاز دارد.

اگرچه حمایت علنی سودانی از مأموریت ارتش آمریکا که از زمان اعلام شکست خلافت داعش در اواخر ۲۰۱۷، به شکل فزاینده‌ای محدود شده بود، حکایت از یک چرخش ناگهانی در بغداد دارد که نشانه حرکت استوار به سمت واشنگتن در چند سال اخیر است.

مقامات سابق ایالات متحده به فارین پالیسی گفتند که پیش از این نخست‌وزیران عراق حمایت قاطع خود از مأموریت نظامی ایالات متحده را پشت درهای بسته ابراز می‌کردند. قدمت این مسأله به عادل عبدالمهدی برمی‌گردد که در زمان تقابل بین نیروهای آمریکایی و نیروهای تحت حمایت ایران به خاطر ترور سردارسلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران از طریق حمله هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی، در رأس امور کشور بود.

یکی از مقامات ارشد سابق دولت ترامپ که به شرط ناشناس‌ماندن با فارین پالیسی مصاحبه کرد، ادعا کرده: آن‌ها پشت درهای بسته می‌گفتند که ما ۱۰۰ درصد از شما حمایت می‌کنیم، ما خواستار حضور نیروهای آمریکایی در عراق هستیم؛ هم برای تضمین پایداری شکست داعش و هم به دلیل نفوذ ایران.

همان‌طور که وال‌استریت ژورنال در ماه دسامبر گزارش داد، این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که وزارت دفاع ایالات متحده سرعت کشتن یا دستگیرکردن عوامل ارشد دولت اسلامی در سوریه را افزایش داده است. ایالات متحده به طور فزاینده‌ای نگران نفوذ افراطی‌گری به خارج از این کشور جنگ‌زده و سایر کشورهای آسیب‌پذیر هستند؛ زیرا دولت اسلامی در سال ۲۰۱۴ از سوریه به عراق شیوع کرد. سودانی به وال‌استریت ژورنال گفت که او خصوصاً در مورد نفوذ و بازگشت این گروه تروریستی از سوریه به عراق نگران است. داعش که هنوز استحکاماتی در غرب استان الانبار دارد، در شمال کشور در حال قدرت‌گیری بوده و مسئولیت بمب‌گذاری‌های اخیر در نزدیکی بغداد را بر عهده گرفته است.

سودانی که برخلاف فشارهای مقتدی صدر، دشمن سابق ایالات متحده در جریان تهاجم آمریکا به عراق، توسط جناح‌های طرف‌دار ایران در پارلمان عراق موسوم به حمایت شده بود، با استفاده از نیروهای نخبه ضدتروریسم، جلوی انتقال یا قاچاق ارز به داخل ایران را گرفته است. این اقدام باعث خشنودی سیاست‌گذاران در واشنگتن شده و توسط نماینده جو بایدن در امور خاورمیانه مورد استقبال قرار گرفت.

این مقام ارشد سابق دولت ترامپ مدعی است: «آن‌ها به دنبال آن هستند که توازن قوا را رعایت کنند. اما به حمایت مستمر ایالات متحده نیز نیاز دارند. در بیشتر موارد، ما تنها کمک کرده و سعی نمی‌کنیم سیستم سیاسی آنها را دست‌کاری کنیم یا وفاداری شبه‌نظامیان و ارتش آن‌ها را به دست آوریم. ما تنها برای توانمندسازی آن‌ها برای جلوگیری از بازگشت داعش، آن‌جا هستیم».

امکان ارسال کمک و دلارهای تجاری بیشتر از ایالات متحده به عراق و داشتن روابطی مشابه با روابط واشنگتن و کشورهای خلیج‌فارس، محرک اصلی تغییر در روابط آن‌ها بوده است. اما حتی در شرایطی که به نظر می‌رسد بیانیه اخیر سودانی حضور نظامی آمریکا را - که در سال‌های اخیر به دلیل سیاست‌های سست، تضعیف شده بود - در بهترین وضعیت خود در سال‌های اخیر قرار می‌دهد، کارشناسان نگرانند که عدم توجه به روابط ایالات متحده و عراق در داخل دولت بایدن، آمادگی پنتاگون برای استفاده از آن را از بین ببرد.

با این حال ممکن است وضعیت تغییر کند. وال‌استریت ژورنال گزارش داد که سودانی قصد دارد در ماه فوریه هیئتی را به واشنگتن بفرستد تا راه را برای دیدار با بایدن در اواخر سال جاری هموار کند. در پی اظهارات سودانی، شبه‌نظامیانی که خود را جناح مقاومت بین‌المللی می‌نامند، مسئولیت حمله بمب کنار جاده‌ای به کاروان آمریکایی در نزدیکی بغداد را بر عهده گرفته‌اند.

جاناتان لرد گفت: بیانیه جنجالی بود. در حال حاضر باعث دندان‌قروچه‌های زیادی در فضای سیاسی عراق شد. به نظرم مشکل بزرگ‌تر سنتکام این است که ظاهراً هیچ برنامه‌ریزی یا چشم‌اندازی در مورد آینده روابط ایالات متحده و عراق ندارد.