به گزارش اکوایران، شامخ کل اقتصاد ایران در دی ماه با ثبت عدد 14.8 حاکی از رکود کم سابقه فعالیت‌های اقتصادی است. بررسی شامخ ماه‌های گذشته از ابتدای پیمایش یعنی از حدود چهل ماه گذشته تاکنون نشان می‌دهد، پس از اسفند 98 کمترین عدد در تمام ادوار عدد شامخ دی ماه 1401 است. طبق اعلام مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، این علامتی که حکایت از شرایط رکودی و ویژه کسب وکارها در این ماه دارد.

علائم بروز رکود تورمی در گزارش‌های مدیران خرید از ابتدای پائیز قابل مشاهده بوده و در تحلیل‌های اخیر نیز مورد توجه قرار گرفت. حالا شامخ دی ماه حاکی از تعمیق شرایط رکودی کسب وکارهای مختلف اقتصاد ایران نسبت به ماه گذشته است.

طی دو ماه گذشته شاهد واگرایی بین شامخ کل و شامخ صنعت در نواحی پائین و بالای 50 بودیم و بررسی‌ها نشان می‌داد با ادامه وضعیت رکودی در صنایع مختلف، احتمال ورود شامخ صنعت به ناحیه زیر 50 و ایجاد همگرایی بین شامخ کل و شامخ صنعت در این ناحیه وجود دارد که در دی ماه این موضوع محقق شد.

از نظر مدیران خرید وضعیت عمومی محیط کسب وکار در آبان و آذر نسبت به ماه گذشته تنزل یافته بود اما شدت تنزل وضعیت کسب وکارها در دی ماه افزایش یافته است. اعداد به دست آمده برای پنج مؤلفه اصلی شامخ کل، حاکی از کاهش شدید میزان تولید محصولات، کاهش قابل ملاحظه در موجودی مواد اولیه خریداری شده و کاهش به کارگیری نیروی کار است.

درضمن مدیران خرید در دی ماه افزایش شدید بهای مواد اولیه را گزارش کرده‌اند که در ماه‌های گذشته نیز به آن اشاره کرده بودند. در این مقطع همچنین شاهد افت فروش محصولات و کاهش میزان صادرات نیز هستیم.  افزایش بهای مواد اولیه که در سال جاری توسط مدیران خرید گزارش شده است و از دلایل اصلی تشدید تورم در ماه های اخیر بوده و همچنین افت تولید در بخش ها و صنایع مختلف در دی ماه شواهد لازم برای تایید فرضیه تشدید شرایط رکود تورمی را ارائه می‌کند. 

در این میان اگر مجموعه عوامل مؤثر بر وضعیت کسب وکارها در دی ماه را به دو دسته عوامل اقتصادی-سیاسی در خارج و داخل اقتصاد ایران تقسیم کنیم در بعد خارجی عوامل متعددی بر بازارهای جهانی تأثیرگذار بوده‌اند.

عوامل خارجی 

اقتصاد جهانی همچنان با ریسک‌های مؤثری مواجه است. ریسک ورود اقتصاد آماریکا به شرایط رکودی کماکان وجود داشته به گونه‌ای که pmi صنعتی آمریکا در دسامبر نسبت به نوامبر 2022 از 49 به 48.4 کاهش یافته است. همچنین شواهد حاکی از آن است که وضعیت اقتصاد چین همچنان به تعداد بیماران و تلفات کووید 19 بستگی دارد. با نزدیک شدن به تعطیلات سال نو قمری در چین نیز در ماه پایانی 2022 نسبت به ماه قبل تنزیل داشته و از 48.9 به 47 کاهش یافته است.

در منطقه یورو دو موضوع جنگ در اوکراین و قیمت انرژی در سال 2022 شرایط تورمی را رقم زده اما با کنترل قیمت انرژی و بازگشت به قیمت های قبل از جنگ در ماه پایانی سال 2022 پیش بینی ها افق بهتری برای اقتصاد اروپا در سال جدید میلادی را به تصویر کشیدند. در اولین روزهای 2023 قیمت نفت و برخی فلزات از قبیل مس از قیمت روزهای نخست سال 2022 پایین‌تر بود.

در دی ماه قیمت نفت به عنوان یک عامل موثر بر اقتصاد جهانی کماکان در بازه 80 تا 90 دلار در نوسان بود. افزایش درگیری‌ها درخاک اوکراین، تصویب بسته نهم تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه روسیه، تهدید روسیه مبنی برکاهش 700 هزار بشکه‌ای فرآورده‌های نفتی عرضه شده به بازارهای اروپایی از عوامل موثر بر بازارهای جهانی در دی ماه بوده‌اند.

عوامل داخلی

در بعد داخلی ما عوامل موثرتری موجب تعمیق رکود در کسب و کارها  شده‌اند. کماکان جهش قیمت ارز از عوامل مؤثر بر کسب‌وکارهای مختلف بوده به نحوی که افزایش بهای مواد اولیه به میزان بیشتری نسبت به گذشته گزارش شده است.

قطعی گاز واحدهای صنعتی و کمبود انرژی نیز بر فعالیت صنایع مختلف اثرگذار بوده است. در دی ماه اخبار قطعی گاز و برق برخی شهرک‌های صنعتی منتشر شد. کاهش در موجودی انبار محصولات توسط بخش عمده‌ای از صنایع گزارش شده که می‌تواند به دلیل دشواری در تأمین مواد اولیه باشد. از سوی دیگر افت تقاضای مؤثر به دلیل افزایش نرخ تورم دی ماه و کاهش قدرت خرید خانوارها نیز باعث رکود کم سابقه در کسب‌وکارها طی دی ماه شده است. مصوبه دولت مبنی بر عرضه صد درصد ارز صادرکنندگان محصولات فلزی، پتروشیمیایی و معدنی نیز بر نگرانی‌های مدیران خرید این صنایع بزرگ دامن زده است.