پرواز درآمدهای ناپایدار شهرداری

جدال بر سر درآمدهای پایدار و ناپایدار در شهرداریها سابقه ای دیرینه دارد و همیشه شهرداران و شورانشینان در گزارش های خود از افزایش درآمدهای پایدار سخن می گویند،سخنی که ظاهراً فقط در هنگام بررسی و تصویب لایحه بودجه شهرداری و قرائت گزارشات درآمد،هزینه اعتبار دارد و در بقیه اوقات خیلی مهم نیست درآمد های واریز شده به خزانه شهرداری پایدار است یا ناپایدار و آنچه اهمیت پیدا می کند تحصیل اصل درآمد است.

بررسی های لایحه بودجه سال 1402 شهرداری تهران نمایانگر دیوار کوتاه درآمدهای پایدار در برابر سقف بلند درآمدهای ناپایدار است، دیواری علی رغم اجرای قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداریها و دهیاری ها همچنان کوتاه مانده است. 

بهروز شیخ رودی؛ معاون محاسبات و پایش عملکرد شورای پنجم با اشاره به رشد قابل توجه بخشی از ارقام منابع بودجه پیشنهادی شهرداری به اکو ایران گفت: افزایش 127 درصدی فروش دارایی های شهرداری در کنار افزایش 110 درصدی ضابطه فروشی و رشد 59 درصدی منابع حاصل از شهر فروشی سه پایه اصلی تامین رشد 56 درصدی بودجه سال 1402 شهرداری تهران را تشکیل می دهند. پر کشیدن این ارقام و اعداد در بودجه پیشنهادی شهرداری گواهی می دهند که جهت گیری تدوین کنندگان بودجه با افزایش 205 درصدی جرایم کمیسیون ماده 100 از یک سو و افزایش 127 درصدی عوارض تغییر کاربری و سرآخر با افزایش 60 درصدی عوارض مازاد تراکم  جهت گیری مبتنی بر ادای حق به شهر نبوده است و تامین مالی وعده های مدیریت شهری دوره ششم بر پایبندی حق به شهر مقدم بوده است. در حقیقت تدوین کنندگان بودجه بر این باور بوده اند که دارایی فروشی، ضابطه فروشی و شهر فروشی در دسترس تر از اعمال مدیریت و بکار بستن اراده برای تحصیل درآمد در برخی دیگر از ردیف ها و محل های تامین مالی خزانه شهرداری بوده است و در مقابل رشد های عجیب و غریب ارقام درآمدهای ناپایدار شهرداری در لایحه ارائه شده ما تنها شاهد افزایش 5 درصدی سرجمع ارقام مرتبط با درآمدهای پایدار در بودجه پیشنهادی شهرداری تهران برای سال 1402 هستیم.

این کارشناس مالیه و اقتصاد شهری با بر شمردن برخی ردیف های دارای کم برآوردی ها در لایحه بودجه شهرداری تهران گفت: در کنار بیش برآوردهای ناشی از خوش بینی و اتکا به مرز شکنی برای تحقق بودجه شاهد کم برآوردی های ناشیانه ای نیز در لایحه بودجه شهرداری هستیم که معلوم نیست نتیجه بی دقتی تدوین کنندگان بودجه است یا این کم برآوردی ها با نیت خاصی رخ داده است. برای نمونه در حالیکه رقم عوارض موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده در بودجه سال 1401 شهرداری برابر با 15 هزار و 670 میلیارد تومان است این رقم در لایحه بودجه سال 1402 با کاهش 2 و 7 دهم درصدی به رقم 15 هزار و 254 میلیارد تومان رسیده است.اینکه تدوین کنندگان بودجه مهم ترین رکن تامین درآمدهای پایدار شهرداری را با کاهش پیش بینی می کنند ولی در پیش بینی منابع متکی بر درآمدهای ناپایدار دست و دلبازانه ارقام خود را درج کرده اند و در این میان خود را محدود ندانسته اند و رشد های بالا را پیش بینی کرده اند، اتکای تدوین کنندگان بودجه را بر منابع سهل الوصول و متکی بر اعمال اراده شهرداری درمجوزهای انحصاری اش نمایان می کند. علاوه بر این در مورد عوارض برکالا و خدمات موضوع بند الف ماده 29 نیز ما شاهد آن هستیم که عدد پیشنهادی برای سال 1402 بدون هیچ افزایشی نسبت به سال 1401 در همان رقم 13 میلیارد و 686 میلیون تومان ثابت مانده است.

شیخ رودی با اشاره به ثابت ماندن رقم برخی دیگر از ردیف های درآمدی در لایحه بودجه سال 1402 شهرداری گفت: علاوه بر این ها رقم پیش بینی شده برای وصول مطالبات شهرداری از محل اسناد دریافتنی مودیان بدون هیچ افزایشی نسبت به سال 1401 در سطح رقم 740 میلیارد تومان ثابت مانده است و بر خلاف غوغاسالاری و ادعاهای گزافی که بعضی اعضاء شورا در هنگام بررسی گزارشات حسابرسی شهرداری تهران درباره وجود چک ها و اسناد دریافتنی بلاتکلیف از سالهای قبل در شهرداری سر می دهند ما شاهد آن هستیم که شهرداری برآورد وصول پذیری موثری از اسناد دریافتنی خود بیشتر از رقم بودجه سال 1401 ندارد و یا  به دلیل سختی ها و چالش های پیش روی وصول پذیری این بخش از منابع قیدش را زده و می خواهد ساده ترین و سهل الوصول ترین منابع را در بخش هایی که برایش رشد های عجیب و غریب پیش بینی کرده اند وصول کنند.

این کارشناس مالیه و اقتصاد شهری ضمن اشاره به کاهش برخی دیگر از ردیف های درآمدی در لایحه شهرداری گفت: البته روند پیش بینی کاهش وصول درآمدها فقط محدود به رقم عوارض مالیات بر ارزش افزوده نیست و ما شاهد آن هستیم که درآمد پیش بینی شده برای  برج میلاد از 70 میلیارد تومان به 5 میلیارد تومان کاهش یافته است، اما جالب است بدانیم بر اساس اطلاعات لایحه بودجه تا پایان آذرماه سال جاری رقمی بالغ بر 41 میلیارد تومان از محل درآمدهای برج میلاد تحقق پیدا کرده است و با این حال برای سال آینده این رقم با پیش بینی کاهش 92 درصد به 5 میلیارد تومان رسیده است.

معاون محاسبات و پایش عملکرد شورای پنجم با اشاره به عدم پیش بینی عوارض تامین پارکینگ در لایحه شهرداری گفت: معلوم نیست چرا تدوین کنندگان بودجه رقم عوارض تامین پارکینگ را در لایحه بودجه صفر پیش بینی کرده اند، این در حالی است که رقم عوارض تامین پارکینگ در بودجه سال 1401 برابر با 821 میلیارد تومان بوده است و تا پایان آذرماه سالجاری 1 هزار و 571 میلیارد تومان یعنی چیزی حدود 191 درصد منابع در این بخش تحقق یافته است ولی در لایحه پیشنهادی به جای درج عدد مصوب سال 1401 و عملکرد آن و نیز عدد پیشنهادی برای سال 1402 شاهد درج صفر هستیم، موضوعی که نمی توان آن را با عجله یا اشتباه تدوین کنندگان بودجه توجیه کرد، با لحاظ رقم عوارض تامین پارکینگ برای سال 1402 رکورد رشد منابع حاصل از ضابطه فروشی در شهر شکسته خواهد شد و به رقمی نزدیک به 30 هزار میلیارد تومان خواهد رسید، رقمی که وقتی آن را با ثابت ماندن و کاهش بعضی ردیف های درآمدی مقایسه می کنیم توجه جدی شهرداری به درآمدهای ناپایدار و بی میلی به درآمدهای پایدار در پر کردن خزانه شهرداری را در می یابیم.

شیخ رودی با اشاره به کم برآوردی در رقم مربوط به عوارض قطع درختان گفت: در پیش بینی رقم درآمد حاصل از جریمه قطع درختان شاهد آن هستیم که تنها 16 درصد رشد برای این ردیف درآمدی پیش بینی شده است و رقم 300 میلیاردتومانی سال 1401 برای سال آینده قرار است به 350 میلیارد تومان برسد، این کم برآوردی در حالی رخ داده است که تا پایان آذرماه سالجاری رقم 273 میلیارد تومان یعنی 91 درصد درآمد پیش بینی شده سالجاری محقق شده و در سالجاری احتمال تحقق رقم پیش بینی شده برای سال آینده دور از دسترس نیست و این از جمله موارد کم برآوردی در بودجه است. کم برآوردی هایی که ریشه در یک سناریو و سیاست نانوشته احتمالی است تا در صورت کاهش برخی ردیف های درآمدی از سوی شورا در جریان بررسی و تصویب بودجه با پیش بینی افزایش ها در ردیف های دچار کم برآوردی تا حدی جبران شود.

این کارشناس مالیه و اقتصاد شهری با اشاره به پیش بینی ردیف های جدید از محل اجرای قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداریها در بودجه سال آینده شهرداری پایتخت گفت: تدوین کنندگان لایحه برای شهرداری از محل اجرای قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداریها در سال 1402 درآمدی بالغ بر1 هزارو 76 میلیارد تومان درآمد پیش بینی کرده اند که به نظر خوشبیانه و دچار بیش برآوردی است، شهرداری تهران در سال 1402 قرار است از محل جریمه 2 درصد تاخیر پرداخت عوارض و بهای خدمات 253 میلیارد تومان درآمد کسب کند.

شیخ رودی با اشاره به حوزه های مختلف تامین منابع شهرداری به خبرنگار اکو ایران گفت: منابع شهرداری از حیث مدیریت و نقش شهرداری در تحقق بخشی به آنها عموما در دو بخش تحت اراده شهرداری و خارج از اراده شهرداری طبقه بندی می شوند. منابع خارج از اراده شهرداری از مدیریت و سیاستگذاری شورا و شهرداری تاثیر پذیر نیستند و تابع شرایط محیط عمومی کشور در بخش های اقتصادی هستند. از جمله این منابع خارج از اراده شهرداری سهم شهرداری از مالیات بر ارزش افزوده است،که در بودجه سال 1402 شاهد پیش بینی کاهش رقم پیشنهادی برای این منبع درآمدی شهرداری بودیم، اما در مقابل درآمدهای شهرداری در حوزه عوارض مازاد تراکم، عوارض تغییر کاربری، عوارض تامین پارکینگ ،جرائم کمیسیون ماده 100 و... از درآمدهای متاثر از اراده شهرداری هستند که ظاهراً  تدوین کنندگان بودجه این بخش را مورد توجه جدی قرار داده اند، البته در کنار این موارد به اعمال اراده شهرداری درفروش اموال و دارایی های شهرداری نیز بی تفاوت نبوده اند. اعداد لایحه بودجه سال 1402 نمایانگر آن هستند که درآمدهای ناپایدار به علت تاثیر پذیری از اراده مدیریت شهرداری و سهل الوصول بودن از اقبال و علاقه بیشتری نسبت به درآمدهای پایدار نزد مدیریت شهری دوره ششم برخوردار هستند.