قهرمان مقاومت در برابر زلزله ترکیه کدام شهر است؟

به گزارش اکوایران، در خارج از شهر کوچک ارزین در ترکیه، تا کیلومترها زمین ترک خورده است، ساختمان‌ها با خاک یکسان شده و شهرها به کوه‌هایی از بتن تبدیل شده‌اند.

اما ارزین همچنان پابرجاست، واحه‌ای در نزدیکی مدیترانه، جایی که این سوال مردمش را گیج کرده است که چطور این شهر در برابر زلزله و پس لرزه‌‌های قدرتمند آن مقاومت کرده است در حالی که بقیه شهرها نابود شدند و بیش از ۴۰ هزار نفر در ترکیه و سوریه جان باختند. در ارزین، به گفته شهردار این شهر، هیچکس کشته نشد و حتی یک ساختمان هم فرو نریخت.

بنا بر گزارش نیویورک‌تایمز، شهردار تقریباً بلافاصله فرصت را غنیمت شمرد تا از خود تعریف کند که از مدت‌ها پیش، از ساخت و سازهای ضعیف جلوگیری کرده است، مشکلی که اکنون مسأله مورد تمرکز مقامات در سراسر ترکیه است. اما مهندسان و دانشمندان علاوه بر ساخت و ساز بهتر بر اساس استاندارد‌های جدیدتر، عوامل دیگری مانند موقعیت شهر در زمینی بسیار مستحکم را در نجات شهر موثر می‌دانند.

عمر امره، ژئومورفولوژیست که 40 سال گذشته را صرف مطالعه خطوط گسل منطقه کرده است و اکنون با یک گروه تحقیقاتی خصوصی به نام فوگرو کار می کند، گفت: «نوع و وضعیت خاک دلیل اصلی این است که ما در این جا خسارت سنگینی نداریم.»

ارزین کمتر از 80 کیلومتر از مرکز زلزله فاصله دارد و از شهرهای جنوبی مانند اسکندرون و آنتاکیا به آن نزدیکتر است. اما انطاکیه ویران شد و بیشتر آن با خاک یکسان شده است، و اسکندرون به شدت آسیب دید، آب دریا در خیابان‌ها جاری شد و آپارتمان‌ها و مغازه‌ها نابود شدند.

آقای امره گفت بسیاری از شهرها و روستاهای این منطقه بر روی لایه‌های ماسه، سیلت و خاک رس بستر رودخانه‌ای باستانی ساخته شده‌اند. این نوع خاک، مانند خاک نرم ساحلی زیر اسکندرون، بیشتر مستعد لرزش بود.

او گفت: «این رسوبات نرم و مملو از آب، شهرها و روستاها را به طور منحصر به فردی در برابر زلزله آسیب پذیر می کند. وقتی که یک لرزش اتفاق میوفتد، این زمین مثل موج حرکت می‌کند».

تامر دومان، جغرافیدان، گفت: «در مقابل، ارزین بالاتر از سطح دریا قرار دارد و بر روی زمینی سخت ساخته شده است که از سنگ بستر و دانه‌های درشت‌تر از ماسه تشکیل شده است.»

به گفته وی، خاک سخت به عنوان ضربه گیر بین سازه و امواج زلزله عمل می‌کند و از نوسان ساختمان‌ها می‌کاهد. زمین‌شناسان می‌گویند نمونه‌های دیگری نیز وجود دارد که خاک سفت‌تر زیر یک منطقه باعث کاهش خسارت شده است، از جمله در سال 1999، زمانی که روستای کوچکی به نام تاوسانسیل در غرب ترکیه در برابر زلزله 7.6 ریشتری مقاومت کرد، زلزله‌ای که هزاران نفر را کشت.

در سرتاسر منطقه‌ای که زلزله هفته گذشته و صدها پس لرزه، آن را لرزاند نمونه‌های چشمگیر بسیاری از محله‌هایی وجود دارد که زمانی که سایر نقاط همان شهرها ویران شدند، این محله‌ها دست نخورده باقی مانده‌اند و ساکنان را به تعجب واداشتند که علت این تفاوت‌ها چیست.

در یکی از فعالترین مناطق زمین‌لرزه‌ای دنیا، ترکیه از مدت‌ها پیش استانداردهای لرزه‌ای برای سازندگان داشته است که در چند دهه گذشته ارتقا یافته اند. مقامات اکنون توجه خود را به یافتن پیمانکارانی معطوف کرده‌اند که ممکن است مسئول انهدام ساختمان‌ها باشند و تا به حال ده‌ها نفر را بازداشت کرده‌اند. سازندگان به استفاده از مصالح ارزان قیمت و دور زدن قوانین ساختمانی برای تسریع پروژه‌ها و افزایش سود متهم شده‌اند، که نتیجه آن ساختن سازه‌هایی است که نمی‌توانند در برابر زلزله دوام بیاورند.

اوککس الماس اوغلو، شهردار ارزین، با استفاده از این موضوع، خود را به عنوان یک قهرمان گمنام معرفی کرده است که سازندگان قانون‌گریز را متوقف کرده است، امّا چندین مهندس ادعاهای شهردار را کم اهمیت خوانده‌اند، اما اذعان داشته‌اند که شهر مهندسان خوبی دارد و اینکه اجرای ضعیف قانون در ویرانی‌های خارج از ارزین نقش داشته است.

یک مهندس عمران از اسکندرون که از بیان نام خود خودداری کرد، گفت: «مشکل ما در ترکیه این است: هر کسی که در این کشور زمین دارد می‌تواند تصمیم به ساخت و ساز بگیرد - قصاب، کشاورز، آشپز.»

او گفت که بسیاری از سازندگان بی تجربه و بی سواد هستند، از جمله در مورد مقررات مانند آیین‌نامه‌های زمین‌لرزه.

این مهندس که برای بررسی شواهد مبنی بر قصور به اسکندرون سفر کرده بود، گفت: «تکه بتونی را برداشتم و مانند شن از میان انگشتانم پایین ریخت.» او تیرهایی را توصیف کرد که بیش از حد نازک بودند و از فولاد ارزان قیمت ساخته شده بودند و با اتصالات سست به هم وصل شده بودند. او گفت: «زلزله در اینجا قاتل واقعی نبود. مشکل کیفیت ساخت و ساز ما بود.»

برخی دیگر انتقادات اخیر از دولت رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه را در مورد قوانینی که چند سال پیش تصویب شد، تکرار کردند، قوانینی که به مالکان املاک اجازه می‌داد تا بدون نیاز به اینکه ساختمان‌هایشان را مطابق با قوانین بسازند، جریمه آن را بپردازند تا تخلفات ساخت‌وسازشان بخشیده شود.

اورهان ساریالتون، یکی از اعضای هیئت مدیره اتحادیه اتاق‌های مهندسان و معماران ترکیه، گروهی که اغلب با حزب آقای اردوغان مخالف است، گفت: «ما به دولت گفتیم که قبل از اعطای بخشش، بازرسی‌های مهندسی را اعمال کند، امّا به آن توجه نکردند.»

آقای سریالتون همچنین گفت که سازندگانی که می‌خواهند مقررات را دور بزنند، شرکت‌های بازرسی خصوصی به نام اقوامشان ایجاد می کنند. او گفت: «آن‌ها عملاً خودشان خودشان را بازرسی می‌کنند.»

وی گفت: اکنون باید نقش شرکت‌های بازرسی و شهرداری‌ها در کنار سازندگان بررسی شود. او گفت: «تنها مقصر دانستن پیمانکاران، برداشتن مسئولیت از دوش دولت است.»

او وضعیت خوب ارزین را به این واقعیت نسبت داد که این شهر تا حد زیادی در دو دهه گذشته توسعه یافته است و بر اساس استانداردهای جدید لرزه‌ای، ساخت و سازهای بهتری انجام شده است. وی گفت: «ساختمان‌ها با رعایت مقررات ساخته شده اند. در غیر این صورت، آن‌ها نیز سقوط می کردند.»

بسیاری از ساکنان، مهندسان محلی را تشویق کردند. حسن آکسوی گفت که در طول زلزله، با تکان خوردن آپارتمان طبقه ششم خود، در یکی از بلندترین ساختمان‌های منطقه، از خواب بیدار شد.

آقای آکسوی 39 ساله گفت: «ساختمان در حال رقصیدن بود.» روز بعد، او با مهندس ساختمان که یکی از دوستانش است تماس گرفت تا از او تشکر کند.

او گفت: «این زلزله گواهی بر کار خوب اوست.»

دوست او، جم ارزینلی، گفت که او تماس‌های مشابهی از ساکنان دیگر نیز دریافت کرده است.

جم ارزینلی، پیمانکار ساختمان، در ارزین.

یادآور‌های زمین لرزه در بسیاری از مکان‌ها در این شهر قابل مشاهده است: شکاف‌هایی وسط مغازه‌ها، شکستگی در امتداد ساختمان‌های اصلی شهر، آوارهای مناره مسجد که در پیاده رو فرو ریخته است.

آقای ارزینلی گفت: «این سورئال است.» و اضافه کرد که ارزین هیج شباهتی  به مناطق اطراف ندارد. آقای ارزینلی که اصالتاً اهل اسکندرون، شهر بندری ویران شده است، دو روز در جستجوی دوستی در زیر آوار در نزدیکی مرکز این شهر بوده است.

او گفت: «چند روز قبل ما می‌خندیدیم و چای می‌نوشیدیم -‌سپس با من تماس گرفتند که او گم شده است.» خانواده دوستش همین چند روز پیش جسد او را پیدا کردند.