به گزارش اکوایران، نوسانات قابل توجه دلار در هفته‌های اخیر موجب شده است که بازیگران خرد بازار با دردسرهای متعددی مواجه شوند. بالا و پایین شدن‌های قابل توجه قیمت دلار موجب شده صرافی‌های رسمی فاصله نرخ خرید و فروش خود را به شکل معناداری بیشتر کنند؛ وضعیتی که به بازیگران خرد ضرر بیشتری می‌رساند.

در کنار این، بسیاری از صرافی‌ها از افراد عادی، دلار نمی‌خرند یا قیمت‌هایی را برای خرید اعلام می‌کنند که بیشتر حالت «دستوری» دارد، نه «بازاری». در این وضعیت، نرخی روی تابلو ثبت می‌شود که اصلا در آن محدوده، صراف، فروشنده نیست. کافی است سری به صرافی‌های فردوسی بزنید و از یکی از آن‌ها بخواهید هزار دلار با قیمت روی تابلو به شما تحویل شدهد. پاسخ به این درخواست معمولا این است که «دلار برای فروش نداریم».

مشاغل جدید در بازار صرافی‌های دلار

دیروز بخشی از صرافی‌ها نرخ فروش دلار خود را در کانال 45 هزار تومان درج کردند، حال آنکه در این کانال فروش خاصی نداشتند. صرافی‌هایی که فروشنده نبودند، نرخ خرید خود را نیز بالاتر از کانال 43 هزار تومان درج نکرده بودند. به باور بخشی از تحلیلگران، شدت نوسانات و دشواری‌های جابه‌جایی و نقل و انتقال پول موجب شده صرافی‌های بزرگ بیشتر روی خرید و فروش‌های متوسط یا بزرگ سرمایه‌گذاری کنند و رابطه این گروه با بازیگران خرد و افراد عادی کاهش پیدا کرده است.

به عنوان مثال، فرض کنید که یک فرد قصد فروش تنها سه هزار یورو را دارد. با توجه به نرخ خرید حدود 48 هزار تومانی روز گذشته، صراف نیاز به پراخت نزدیک به 145 میلیون تومان به مشتری خود داشت. با این حال، سقف تراکنش‌های روزانه به‌گونه‌ای نیست که صراف بتواند حتی به‌راحتی این گونه جا‌به‌جایی‌های پول را برای مشتری‌های خرد انجام بدهد و به همین دلیل بعضا در صرافی‌ها افرادی حضور دارند که به بانک‌های مختلف برای پرداخت پول مشتری‌ها مراجعه می‌کنند؛ یعنی زمانی که امکان پرداخت راحت به صورت آنلاین از صرافی وجود ندارد، افرادی استخدام می‌شوند که از کانال بانک‌ها، این امورات را انجام دهند.

طبیعی است در روزهایی که تقاضا بالاست، صراف ترجیح می‌دهد که از نیروی خود برای تامین نیازهای مشتری‌های بزرگ‌تر استفاده کند. در این شرایط، بازیگران خرد به سوی بازار غیررسمی و دلالان روانه می‌شوند، جایی که معاملات امنیت بالایی ندارد ولی حداقل قیمت یورو یا دلار نسبت به صرافی‌های رسمی بیشتر است. افراد زیادی در خیابان فردوسی در روزهای اخیر حضور دارند و اعلام می‌کنند که خریدار یا فروشنده دلار هستند.

این در حالی است که بخشی از فعالان عنوان می‌کنند که خرید و فروش بالای 5 هزار یورو می‌تواند جرم تلقی شود. معامله کردن با کسی که خرید و فروش با او قانونی نیست، به طور طبیعی ریسک‌هایی بالایی دارد ولی در بسیاری موارد، افراد عادی چاره‌ای برای تبدیل ارز خود به ریال ندارند؛ جز اینکه به حاشیه خیابان‌ها مراجعه کنند.

عدم ورود مستقیم دلار خانگی به چرخه رسمی

در فضایی که صرافی‌ها قدرت مانور برای جذب دلارهای خانگی را ندارند، فضا برای بازیگران غیررسمی و دلالان بازتر می‌شود. در نهایت همین واسطه‌ها برای کسب سود و مشتری جهت دلارهای خریداری شده ممکن است به سوی صرافی‌ها بروند ولی این مساله می‌تواند در فضای شفافی رخ ندهد، چراکه صرافی‌ها مجاز به خرید با نرخ‌های بالاتر از نرخ تابلو نیستند. بخشی از فعالان عنوان می‌کنند که بخشی از معاملات دلار در فضای غیرشفافی رخ می‌دهد. شاید این حجم از معاملات بسیار محدودتر از بازار رسمی باشد، با این حال، نمی‌توان نادیده گرفت که بیشتر فعالان، معادلات رفتاری خود را با نرخ بازار تنظیم می‌کنند و نه با نرخ ثبت‌شده در سامانه‌های مختلف.

صرافی‌های دلار در جایگاه فروش

پایین بودن نرخ خرید صرافی‌ها یکی از مهم‌ترین عواملی است که موجب می‌شود بازیگران خرد به فضای غیررسمی مراجعه کنند. در کنار این، در برخی موارد شمار محدودی از صرافی‌های منتخب اقدام به فروش دلار با نرخ‌های بسیار پایین‌تر از بازار می‌کنند. در این وضعیت نیز خروج ارز از مرکز رسمی به سوی افراد عادی و به دنبال آن، بازار غیررسمی بیشتر می‌شود. به این ترتیب می‌توان گفت که صرافی‌های رسمی نه‌تنها جذب ارز بزرگی ندارند که بخشی از ذخایر را نیز با نرخ‌های پایین‌تر از بازار، از دست می‌دهند.

شاید این چرخه زمانی تغییر کند که انتظارات تورمی تضعیف شود، میزان قاچاق کالا پایین بیاید و خروج سرمایه از کشور نیز شکل محدودتری پیدا کند. در شرایط فعلی تنها افزایش درآمدهای نفتی یا صادرات وابسته به آن است که می‌تواند در برابر صف تقاضا ایستادگی کند و کاهش ارزش ریال از این بیشتر نشود.