دلیل سنگ‌اندازی چین در تحقیقات منشاء ویروس کرونا؛ چرا نمی‌توان ایده نشت آزمایشگاهی را رد کرد؟

بخش اول یادداشت «سه سال پس از شروع همه‌گیری؛ از منشأ ویروس کرونا چه می‌دانیم؟» پیش‌تر از اکوایران منتشر شد. در ادامه بخش دوم این یادداشت را می‌خوانید:

نشت آزمایشگاهی "منتفی نیست"

با این حال، حتی در میان دانشمندان نیز همه متقاعد نشده‌اند که یک سرریز طبیعی لزوما محتمل‌ترین منبع ویروس در بین انسان ها است.

بلوم، یکی از دانشمندانی که در نامه مه 2021 در نشریه ساینس خواستار تحقیقات بیشتر شده بود، به الجزیره گفت که هر دو گزینه «حادثه مرتبط با تحقیقات و یک عفونت سرریز شده طبیعی قابل قبول هستند. اما فقدان اطلاعات از روزهای اولیه ابتلا به این ویروس به این معنی است که نمی‌توان تشخیص داد کدام یک محتمل‌تر است.»

ریچارد ابرایت، زیست شناس مولکولی و مدیر مؤسسه میکروبیولوژی واکسمن در دانشگاه راتگرز در نیوجرسی، از اوایل سال 2020 علیه کسانی که نظریه نشت آزمایشگاهی را "توطئه‌آمیز" می نامیدند، مخالفت کرده است.

او به الجزیره گفت که اکنون، بیش از هر زمانی شک دارد که ویروس از بازار ووهان نشأت گرفته باشد.

ابرایت گفت: «در سه سال پس از شروع همه‌گیری، هیچ داده علمی جدیدی مرتبط با این موضوع در دسترس قرار نگرفته است. با این حال، در طی همین زمان، شواهد غیر مستقیم زیادی در مورد تحقیقات مرتبط با ویروس‌های پرخطر که در موسسه ویروس شناسی ووهان انجام می‌شود، در دسترس قرار گرفته است.»

ووهان اولین آزمایشگاه در چین بود که برای کار با خطرناک‌ترین عوامل بیماری‌زا در جهان از جمله ویروس مرگبار ابولا گواهی‌نامه دریافت کرد. این آزمایشگاه همچنین به دلیل تحقیقات خود در مورد کرونا ویروس‌های یافت شده در خفاش‌ها شناخته شده است.

به گفته ابرایت، شواهد غیر مستقیم جدید با احتمال بیشتری به یک «جهش مرتبط با تحقیقات» اشاره دارد.

برای دانشمندان و آژانس‌های اطلاعاتی که تمایل به نظریه "نشت آزمایشگاهی" دارند، هیچ مدرک یا پیشنهادی وجود ندارد که نشان دهد این اتفاق چیزی غیر از یک تصادف بوده است. هیچ نظریه معتبری مبنی بر عمدی بودن یا امکان وجود یک سلاح زیستی وجود ندارد.

از نظر برخی کارشناسان، این اختلافات بین دانشمندان در مورد علل احتمالی شیوع کووید-۱۹ به طرز طعنه‌واری فرصتی برای اجماع در مورد نیاز به ایجاد استانداردهای ایمنی بیشتر، هم در آزمایشگاه‌های زیستی و هم در بازارهای مرطوب مانند بازار ووهان فراهم می‌کند.

توماس بولیکی، مدیر برنامه بهداشت جهانی در اندیشکده شورای روابط خارجی، گفت: «در گذشته نشت‌های آزمایشگاهی زیادی وجود داشته است و سرریز از حیوان به انسان نیز در گذشته به کرات رخ داده است. سرمایه‌گذاری در اقدامات مربوط به پیشگیری از بیماری همه‌گیر به طور کلی در هر دو زمینه مهم است.»

با این حال، وی اذعان کرد که این «به همکاری جهانی نیاز دارد، و مهم است که ما این تحقیقات را به گونه‌ای دنبال کنیم که در نهایت این هدف را پیش ببریم.»

فروشندگان ماهی در بازار مرطوب ووهان، استان هوبی، چین

علم در مقابل ژئوپلیتیک

بسیاری از دانشمندان استدلال می‌کنند که ادامه کاوش درباره نحوه جهش و انتشار ویروس در بین انسان‌ها برای آموختن درس‌هایی کلیدی برای آماده‌سازی برای بحران‌های بهداشت عمومی آینده، حیاتی است.

از دهه اول قرن 21، سرریزهای متعدد بیماری‌های مشترک بین انسان و دام، از جمله سندرم حاد تنفسی وجود داشته است. اخیراً، برخی از دانشمندان هشدار داده اند که انتقال و جهش کنترل نشده آنفولانزای مرغی از پستاندار به پستاندار برای انسان‌ها نیز یک تهدید جدی است.

چی از دانشگاه ایالتی اورگان گفت: «تداوم پیگیری این سوال مهم است. اما در عین حال، ما باید درک کنیم که در آینده نزدیک، به پاسخ قطعی آن نخواهیم رسید.»

بولیکی اشاره می‌کند که این عدم توانایی ربطی به علم ندارد و همه چیز مربوط به نحوه نگاه چین به روابط خود با جهان است. او به الجزیره گفت: «عواقب ناشی از تعیین منشأ این بیماری همه‌گیر احتمالاً ژئوپلیتیکی و منحصراً ژئوپلیتیکی است. این در واقع فقط مسئله آبرو و اعتبار است.»

این ماه مجله نیچر گزارش داد که فاز دوم مطالعه سازمان بهداشت جهانی در مورد منشاء کووید-19 به طور «بی سر و صدا متوقف شده است»؛  علیرغم هشدارهای تیم اصلی محققان در آگوست 2021 نسبت به بسته شدن «پنجره فرصت برای انجام این تحقیق حیاتی» . هم مدیر کل سازمان بهداشت جهانی، تدروس ادهانوم،  و هم ماریا ون کرخو، کارشناس مسئول پاسخ به کووید-19، اتهام نیچر را رد کردند و دومی آن را به «یک اشتباه در گزارش‌رسانی» نسبت داد «که واقعاً بسیار نگران‌کننده است زیرا باعث ایجاد برخی عناوین نادرست خبری می‌شود.»

اما پیامدهای این رمز و راز ادامه دار بسیار فراتر از چین است و این برای برخی، عدم شفافیت پکن را غیرقابل قبول می کند.

گوستین می‌گوید: «شاید هرگز به طور قطع ندانیم که چه چیزی باعث بزرگترین بحران انسانی در طول زندگی ما شده است. بالاخره ما مردم جهان رنج کشیده‌ایم.»

«ما مستحق پاسخ‌های روشن هستیم.»