دولتمداری نافرجام؛ سرنوشت فاطمی امین تکرار می‌شود؟

سید رضا فاطمی امین نامش با طرح سند تحول صنعتی در دوره احمدی نژاد شنیده شد، او در بدنه وزارت صنعت و معدن رشد کرد و پله های اداری را بالا آمد. در جریان انتخابات ریاست جمهوری دوره اخیر در مقام تئوریسین برنامه های رئیسی ظاهر شد و برای هر مساله اقتصاد ایران یک پروژه رو کرد. شنونده ای که از دور دستی بر سیاست گذاری اقتصادی داشت با سخنان او باورش می شد قرار است اتفاقی بیفتد و اگر تاکنون کاری نشده چون نه اراده ای بوده نه فکری. او در دولت رئیسی به وزارت صمت رسید. سیما و بیانش کمک کرد خیلی ها او را چهره ای میانه در دولت بدانند اما توقعات انباشته از دولت رئیسی و وعده های رنگ به رنگ دولت در همان ابتدای کار گریبان فاطمی امین را گرفت.

اولین طرح استیضاح فاطمی‌امین به بهانه تفکیک وزارت صنعت، معدن و تجارت و اصلاح ساختار آن توسط هیأت رئیسه مجلس اعلام وصول نشد؛ اما دومین طرح استیضاح فاطمی‌امین در آبان سال گذشته در حالی اعلام وصول شد که دولت توانست فضا را به نفع وزیر خود برگرداند و او با کسب رای اعتماد دوباره بهارستان‌نشین‌ها بر مسند وزارت صمت تکیه زد. 

در این میان، برخی از مخالفان فاطمی‌امین معتقد بودند که او حامی محکمی چون ابراهیم رئیسی را در کنار خود دارد، برای همین زور نمایندگان به استیضاح او نمی‌رسد. برخی هم دیگر هم حضور فاطمی‌امین در دولت سایه سعید جلیلی در سال 96 را یادآوری کرده و اعتقاد داشتند که همچنان از حمایت‌های رئیس سابق خود بهره می‌برد. 

اما 613 روزی که فاطمی‌امین سکاندار وزارت صمت بود، همواره از سوی منتقدانش متهم به ناکارآمدی در مدیریت بازار، افزایش قیمت خودرو و همچنین بد قولی در واردات خودرو می شد همین مسائل هم برای سومین بار طرح استیضاح او را کلید زدند. دفاعیات  فاطمی‌امین در صحن علنی مجلس هم نتوانست آنان را قانع کند و به همین دلیل، او از صندلی وزارت صمت خداحافظی کرد. 

 وداع فاطمی‌امین با وزارت صمت، به مذاق دولتی‌ها خوش نیامد، آن‌ها در چند روز گذشته تمام تلاش خود را برای تعویق جلسه استیضاح به کار گرفته و لایحه دو فوریتی واردات خودروهای کارکرده را تصویب کردند اما با پاسخ منفی مجلس برای به تعویق انداختن جلسه استیضاح رو‌به‌رو شدند. 

در طول این یک سال و هشت ماه دوران وزارت فاطمی‌امین، او با حواشی مختلفی دست و پنجه نرم کرد؛ مهم ترینش ادعای احمد علیرضابیگی، نماینده مردم تبریز در چند روز گذشته  که در خصوص حواله خودرهای شاسی بلند بود ادعایی که با واکنش تند دیگر نمایندگان مجلس و همچنین دولت مواجه و تکذیب شد. با این حال، این ادعا به تایید خبرگزاری اصولگرای فارس رسید. 

از سوی دیگر، عملکرد وزیر صمت در مدیریت خودرو همواره با انتقادات فراوانی روبه‌رو بود و برخی او را فقط حامی دو کارخانه ایران‌خودرو و سایپا می‌دانستند. فاطمی‌امین که در 25 مهر ماه سال 1400 در حاشیه نشست هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، از حذف قرعه‌کشی خودرو وعده داده بود، نتوانست به گفته خود عمل کند و به جای حذف قرعه‌کشی خودروها، سیستمی تحت عنوان سامانه یکپارچه تخصیص خودرو را راه‌اندازی کرد. 

سیاست ها و برنامه های او در صنعت خودرو نتوانست رضایت زیادی را حداقل در حوزه نظارتی به همراه بیاورد از همین رو او در نیمه راه از قطار دولت پیاده شد. اما یک پرسش اساسی این است که تغییر افراد می‌تواند برای اصلاح یک چرخه‌ ناکارآمد، کافی باشد؟ درست است که اصلاح رویه‌ها و سیاست‌ها نیازمند تغییر در چینش افراد است اما در فضای کنونی نشانه ای از اصلاح روند ها مشاهده می شود؟ ظاهر نشان می دهد خبری نیست فاطمی امین می رود و هر کسی دیگر بیاید آش همین آش است. اقتصاد ایران به قول عجم اوغلو نیازمند حدی از خوش شانسی و شالوده شکنی است. برای آنکه طرح دیگر انداخته شود باید سیاست گذاران بپذیرند به مناسبات رانتی کنونی پایان دهند و به جای تخصیص رانت به ترویج رقابت روی آورند. سرنوشت فاطمی امین پیش روی سایر دولتمردان است. او دو سال پیش و قبل از انتخابات در مقام ناخدایی سخن می گفت که می تواند کشتی طوفان زده را به سال برساند اما امروز زیر انبوهی از وعده ها غرق شد. سایرین هم اگر استیضاح نشوند در پایان دوره ای مردم بعید است رای اعتماد بگیرند همانند سایر مسئولان گذشته که خوش اول بودند و بد آخر شدند.