شروط جدید چین برای توسعه میادین نفتی ایران؛ امتیازاتی فراتر از قرارداد 25ساله!

به گزارش اکوایران، افزایش تولید نفت خام از میادین نفت‌خیز غرب رود کارون ایران -از جمله، آزادگان شمالی و جنوبی، یاران شمالی و جنوبی و یادآوران- به حداقل یک میلیون بشکه در روز، یکی از اولویت‌های استراتژیک اصلی اقتصادی ایران است.

این افزایش تولید نفت خام از میادین غرب کارون، از سطح فعلی 355 هزار بشکه در روز، بخش مهمی از تعهد چین در توافق‌نامه همکاری راهبردی 25 ساله با ایران بود. با این حال گزارش‌های اخیر مبنی بر این‌که چین قصد دارد برخی از تعهدات غرب کارون را پیش نبرد، نادرست است: چین واقعاً به دنبال پیشبرد این پروژه‌ها است، اما برای خود شرایطی حتی بهتر از قرارداد 25 ساله می‌خواهد.

بنابر گزارش وبسایت اویل‌ پرایس، فریدون کرد زنگنه، مدیر سرمایه‌گذاری و بازرگانی شرکت ملی نفت ایران، هفته گذشته اعلام کرد: «با وجود تحریم‌ها، شرکت ملی نفت ایران در راستای سند راهبردی همکاری‌های بلندمدت ایران و چین، به مذاکره با شرکت های خصوصی و دولتی این کشور برای توسعه میدان یادآوران و سایر میادین مشترک در ایران ادامه می‌دهد.»

 وی افزود: «فاز اول میدان نفتی یادآوران توسط شرکت نفت و شیمی چین (سینوپک) در سال 2015 با ظرفیت 110 هزار بشکه در روز تکمیل شد و همچنان در حال فعالیت است. طبق مذاکرات انجام شده با این شرکت، قرار بود فاز دوم توسعه این میدان مشترک نیز به این شرکت واگذار شود، اما متاسفانه در آن زمان وزیر سابق نفت مذاکرات را متوقف کرد. از این رو شرکت ملی نفت ایران در سال گذشته، مذاکرات منظمی را با شرکت‌های چینی در زمینه توسعه میادین نفت و گاز انجام داده است.»

به گفته این منبع، در واقع اولین دلیل این بود که چین از سال 2018 تصمیم گرفت رویکرد محتاطانه‌تری در زمینه‌هایی که ممکن است آمریکا را تحریک کند، اتخاذ کند. این رویکرد شامل پروژه‌های عمده نفت و گاز در ایران می‌شد. اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران توسط ایالات متحده در سال 2018 تقریباً همزمان با داغ شدن جنگ تجاری بین ایالات متحده و چین انجام شد، بنابراین پکن از نقش‌های توسعه‌ای بزرگ در ایران، به سمت پروژه‌های قراردادی کوچک‌تر حرکت کرد. وی افزود: «این مربوط به میادینی در ایران است که پکن به آنها علاقه دارد - از جمله میادین غرب کارون و چندین میدان در عراق، به ویژه آنهایی که مخازن آنها با ایران مشترک است.»

زنگنه نیز هفته گذشته به همین موضوع اشاره کرد: «اکنون با توجه به شناسایی سهامداران کنسرسیوم توسعه این میدان [مشترک آزادگان]، شرکت ملی نفت ایران به عنوان کارفرما در مذاکرات خود از این شرکت چینی درخواست کرده است تا به عنوان سرمایه گذار حضور داشته باشد.»وی افزود: «سال گذشته سینوپک که سابقه همکاری با ایران در مرحله اول توسعه میدان آزادگان شمالی را دارد، پیشنهاد همکاری مجدد با ما را داد.»

به گفته این منبع ایرانی، این دقیقاً همان چیزی است که در میان میادین مشترک کلیدی ایران و عراق اتفاق می‌افتد؛ چرا که  چینی‌ها آن‌ها را به‌عنوان یک میدان واحد در نظر می‌گیرند. این‌ها شامل مخزن نفت آزادگان ایران (تقسیم‌شده به میادین شمالی و جنوبی) است که دقیقاً همان مخزنی است که میدان عظیم نفتی مجنون عراق بر روی آن قرار دارد. همین ویژگی برای یادآوران (در سمت ایران) / سندباد (در سمت عراق)، آذر (ایران) / بدرا (عراق)، نفت شهر (ایران) / نفت خانه (عراق)، دهلران (ایران) / ابوغراب (عراق) و بسیاری دیگر صدق می‌کند. در واقع، درست بیش از یک هفته پیش، شرکت پتروچاینا کنترل خود را بر میدان نفتی غول پیکر «غرب قرنه 1» عراق تثبیت کرد، در حالی که اخباری منتشر شد مبنی بر اینکه شرکت اکسون موبیل آمریکا سرانجام به فروش 32.7 درصدی سهام خود در این محل نزدیک شده است.

تصاحب میدان غرب قرنه توسط پتروچاینا به دنبال افزایش تدریجی حضور چین در این میدان بود، این کار در وهله اول از طریق اعطای قرارداد مهندسی 121 میلیون دلاری غرب قرنه 1 به شرکت مهندسی و ساخت و ساز نفت چین (CPECC) در اواسط سال 2021 انجام شد. همین مدل قراردادی در اعطای قرارداد مهندسی 203.5 میلیون دلاری به این شرکت در میدان نفتی مجنون عراق نیز مشهود بود. بلافاصله پس از آن، شرکت نفت آنتون چین نیز با یک قرارداد «مدیریت پروژه و خدمات توسعه» وارد مجنون شد.

در اینجا با توجه به اظهارات هفته گذشته زنگنه ، باید تاکید کرد که مجنون یکی از میدان‌های همان مخزن مشترک با ایران است و طرف ایرانی به آن آزادگان می‌گوید. این میدان ایرانی نیز به دو میدان بزرگ آزادگان شمالی و آزادگان جنوبی تقسیم می‌شود. شرکت ملی نفت چین (CNPC) که یک از بازوهای آن پتروچاینا است ،اکنون کنترل قرنه 1 غربی عراق را در دست دارد. همچنان اپراتور اصلی خارجی در آزادگان شمالی ایران است و عملیات آن در آزادگان شمالی در نوامبر 2016 با ظرفیت تولید 75،000 بشکه در روز آغاز شد. شرکت ملی نفت چین همچنین از سال 2009 تا 2014 جایگاه توسعه‌دهنده اصلی در آزادگان جنوبی ایران را برعهده داشت تا اینکه به دلیل تاخیر در پیشرفت از آن میدان اخراج شد.

این دومین دلیلی است که سرعت مشارکت چین در میادین غرب کارون ایران - که در مجموع شامل بیش از 67 میلیارد بشکه نفت می شود – کاهش یافته است. به گفته این منبع ایرانی، چین می‌داند که گزینه‌های بین‌المللی زیادی برای ایران باقی نمانده است، بنابراین به دنبال بهینه‌سازی معاملاتی است که می‌تواند در مورد پیشرفت‌های فعلی و آتی میادین نفت و گاز، از جمله در میادین غرب کارون و به ویژه میادین مشترک بدست آورد.

قراردادی که چین بر اساس مفاد توافقنامه همکاری استراتژیک 25 ساله داشته است، به شرح زیر است: شرکت‌های چینی اولین گزینه برای مشارکت در هر گونه توسعه جدید نفت، گاز و پتروشیمی و هرگونه توسعه متوقف شده یا ناتمام هستند.همچنین شرکت‌های چینی اولین گزینه برای فروش نفت، گاز و مواد پتروشیمی‌ تولید شده بر اساس فرمول‌های قیمت‌گذاری مندرج در این توافق‌نامه خواهند بود. باید یادآوری کرد که فرمول قیمت‌گذاری نفت در این توافق به این صورت بود که چین می‌توانست نفت ایران را با حداقل تخفیف تضمین شده‌ 12 درصدی نسبت به قیمت متوسط شش ماهه شاخص‌های بین المللی، به اضافه 6 تا 8 درصد تخفیف دیگر از این شاخص برای جبران ریسک، یعنی تا 20 درصد تخفیف کلی نسبت به قیمت بین المللی ،خریداری کند. با این حال اکنون چین می‌خواهد قیمت‌گذاری جدیدی که به‌صورت موقت برای نفت ایران انجام می شود، رسمی شود و همین فرمول برای همه خریدهای نفت و محصولات مرتبط آن از میادینی که قبلاً در آن‌ها مشارکت داشته یا خواهد داشت، اعمال شود. به گفته این منبع ایرانی، در حال حاضر چین ۱۰ درصد کمتر از قیمت نفت خام از روسیه را برای نفت خام ایران پرداخت می‌کند و قیمتی که برای نفت خام روسیه می‌پردازد، در مقایسه با شاخص‌های بین‌المللی از حداقل ۳۰ درصد تخفیف برخوردار است.

وی افزود: «به طور متوسط تخفیف چینی‌ها برای نفت خام ایران با توجه به شاخص‌های بین المللی در 12 ماه گذشته، حدود 44 درصد است. اما، موقعیت ایران از این هم بدتر است، زیرا از 11 نوامبر 2022 چین پرداخت‌هایش را به یوان غیرقابل تبدیل به ایران می‌پردازد، یعنی یوانی که فقط می‌تواند در داخل چین استفاده شود یا برای خرید کالاهای چینی هزینه شود. بدتر از آن این است که در حالی که یوان ابزار کلیدی در پرداخت است، چین همچنین از ارزهای آنگولا، زامبیا و کنیا برای پرداخت به ایران استفاده می‌کند و چین این کار را به عنوان وسیله‌ای برای ترغیب ایران به خرید کالا از این کشورها انجام می‌دهد تا این بازیگران نیز به طور غیر مستقیم وام‌های خود را به چین بپردازند.»