استراتژی انتظار روسیه؛ چرا پوتین فکر می‌کند زمان در اوکراین به نفع اوست؟

به گزارش اکوایران، هفته گذشته جنگجویان طرفدار اوکراین از مرزهای جنوب غربی به روسیه هجوم بردند، که آغاز شدیدترین درگیری در خاک روسیه طی 15 ماه جنگ بود. با این حال رئیس جمهور، ولادیمیر پوتین این موضوع را در ملاء عام به طور کامل نادیده گرفت.

به گفته نیویورک‌تایمز، پوتین در مدیریت بزرگترین جنگ روسیه طی چند نسل اخیر، به طور فزاینده‌ای شبیه یک فرمانده غایب به نظر می‌رسد: او در انظار عمومی تقریباً هیچ چیز در مورد روند جنگ نمی‌گوید و نگرانی کمی درباره شکست‌های روسیه نشان می‌دهد. در عوض، واضح‌تر از همیشه این پیام را منتقل می‌کند که استراتژی او این است که منتظر از پا در آمدن اوکراین و غرب باشد – و فکر می‌کند که می‌تواند با خسته کردن دشمنانش پیروز شود.

ناتالیا زوبارویچ، کارشناس توسعه اجتماعی و اقتصادی روسیه در دانشگاه دولتی مسکو، می‌گوید: «نیازی به رویا‌پردازی نیست. آقای پوتین زیرساخت‌های داخلی را برای ادامه جنگ برای مدتی خیلی، خیلی، خیلی طولانی ایجاد کرده است.»

اما در حالی که تحلیلگران و مقامات غربی بر این باورند که روسیه‌ی پوتین پتانسیل ادامه جنگ را دارد، فضا برای مانور نظامی، اقتصادی و سیاسی برای او تنگ شده است و موانعی را برای پیشبرد یک جنگ طولانی ایجاد کرده است.

حتی در حالی که آقای پوتین از جنگ به عنوان «رویدادهای غم انگیز» در دوردست‌ها یاد می‌کند، جنگ همچنان دامن خانه را می‌گیرد- با شکاف‌های فزاینده در رهبری نظامی، نارضایتی در بین نخبگان روسیه و نشانه‌های نگران‌کننده برای اقتصاد؛ در حالی که غرب متعهد شده است که خود را بیش از پیش از انرژی روسیه بی‌نیاز کند.

در میدان نبرد، با کم شدن مهمات و نبرد چند ماهه پر تلفات برای شهر باخموت در شرق اوکراین، توانایی روسیه برای حمله کاهش یافته است. یوگنی پریگوژین، رهبر گروه مزدور واگنر که رهبری حمله به باخموت را بر عهده داشت، گفت که شروع به بیرون کشیدن سربازان خود از شهر کرده، در حالی که یکی پس از دیگری طعنه‌های ناسزا را علیه نخبگان متحد کرملین روسیه منتشر می‌کند.

مقامات و تحلیلگران غربی می‌گویند که پوتین باید برای انجام یک حمله بزرگ جدید، منابع جدیدی از مهمات بیابد - و یک فراخوان نظامی پرمخاطره دیگر را برای تکمیل نیروهای کشته و زخمی شده خود اعلام کند. با این حال، آوریل هاینز، مدیر اطلاعات ملی ایالات متحده، در این ماه به کنگره گفت که احتمال اینکه آقای پوتین در مذاکرات امسال هر گونه امتیازی بدهد، «کم» است، مگر اینکه او از داخل احساس خطر سیاسی کند.

مقامات غربی نیز همچنان نگران احتمال متوسل شدن او به تسلیحات هسته‌ای هستند، اما محاسبه می‌کنند که در صورتی که پوتین با شکستی فاجعه‌بار مواجه شود که جایگاه او در قدرت را تهدید کند، این خطر بیشتر خواهد بود.

وضعیت داخلی

در داخل، اقتصاد روسیه در کوتاه‌ مدت برای انطباق با تحریم‌های غرب به اندازه کافی انعطاف پذیر بوده است، در حالی که ذخایر دولت برای تامین هزینه‌های نظامی بالاتر و افزایش مستمری‌ها و دیگر هزینه‌های رفاهی کافی بوده است. اما هر چه جنگ بیشتر طول بکشد - به ویژه اگر قیمت نفت کاهش یابد - این احتمال وجود دارد که کرملین مجبور به انتخاب‌های سخت از جمله کاهش هزینه‌های دولت یا رها کردن نرخ تورم شود.

از نظر سیاسی، برخی از محققان استدلال می‌کنند که حمایت عمومی از جنگ در روسیه گسترده اما سطحی است و می‌تواند به سرعت در واکنش به رویدادهای پیش‌بینی نشده تغییر کند. تهاجمات هفته گذشته در سراسر مرز، مردم روسیه را به گونه‌ای دیگر درگیر جنگ کرد و باعث واکنش عصبی وبلاگ نویسان نظامی شد که طرفداران زیادی دارند.

پس از آن پریگوژین است که به یک سیاستمدار پوپولیست تبدیل شده است که مقامات بلندپایه روسیه را به چالش می‌کشد، و این هفته موضع مخالف خود در برابر «استراتژی انتظار برای خسته‌شدن غرب» را ارائه کرد.

پریگوژین در یک مصاحبه ویدئویی یک ساعته با یک وبلاگ نویس روسی، یک «سناریوی خوش‌بینانه» بعید را توصیف کرد که در آن «اروپا و آمریکا از درگیری اوکراین خسته می‌شوند، چین همه را پشت میز مذاکره می‌نشاند و همه قبول می‌کنند که همه مناطقی که تا الان تصرف کرده‌ایم مال ماست.»

به گفته آقای پریگوژین، سناریوی محتمل‌تر این است که اوکراین نیروهای روسی را به خطوط قبل از جنگ عقب براند و شبه جزیره کریمه را تهدید کند – منطقه‌ای کلیدی که پوتین به الحاق آن در سال 2014 مفتخر است.

اعضای لژیون روسیه آزاد روز چهارشنبه پس از انجام حملات در روسیه در شمال اوکراین کنفرانس خبری برگزار کردند.

برخی از مقامات روسیه از همین حالا منتظر انتخابات ریاست جمهوری سال آینده در ایالات متحده هستند و امیدوارند که پیروزی جمهوری خواهان بتواند روند را تغییر دهد. دیمیتری مدودف، رئیس جمهور سابق روسیه و نایب رئیس شورای امنیت پوتین، این هفته گفت که «مهمترین چیز» این است که جو بایدن دوباره انتخاب نشود.

آقای مدودف گفت، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق، که نامزد پیشتاز جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری است، «مرد خوبی است» و «از لحاظ تاریخی، همیشه کار با جمهوری‌خواهان آسان‌تر بوده است».

آینده غیرقابل پیش‌بینی

اما رویکرد منتظرانه آقای پوتین فراتر از احتمال موفقیت اوکراین در میدان جنگ، خطراتی دارد. تاتیانا استانوایا، کارشناس ارشد مرکز اوراسیا و روسیه بنیاد کارنگی، استدلال می‌کند که «تاکتیک انفعال» آقای پوتین می‌تواند نفوذ تندروهایی مانند آقای پریگوژین را افزایش دهد.

او در این ماه نوشت: «نخبگان روسیه ممکن است در انفعال کرملین، انتظار برای شکست را ببینند. همین حالا هم پوتین برای توضیح دادن اینکه دقیقاً منتظر چه چیزی است با مشکل مواجه است.»

دوام حمایت عمومی روسیه از جنگ - مانند ثبات اقتصادی که به ادامه آن کمک می‌کند - چندان روشن نیست.

اما برخی از محققان و مقامات آمریکایی بر این باورند که شکاف در عواطف طرفدار جنگ، به دلیل تلفات سنگین همین حالا هم خود را نشان داده است.

گزارش اخیر گروهی از جامعه‌شناسان روسی، بر اساس ده‌ها مصاحبه‌ی عمیق، استدلال می‌کند که روس‌ها جنگ را «یک فاجعه طبیعی» می‌بینند که نمی‌توانند کاری در مورد آن انجام دهند، نه چیزی که کاملاً متقاعد شده‌اند که درست است.

ساشا کاپینن، یکی از نویسندگان این گزارش که به دلایل امنیتی از نام مستعار استفاده می‌کند، گفت: «این حمایت بر اساس مواضع سیاسی بنیادی یا دیدگاه‌های ایدئولوژیک ساخته نشده است. این حمایت پایدار نیست.»

روسیه از زمان شروع جنگ، هزینه‌های زیادی را برای آرام کردن عموم مردم، از جمله افزایش مستمری‌ها و کاهش بار بر دوش مشاغل کوچک، صرف کرده است. اقتصاد این کشور با تحریم‌ها سازگار شده است و از تجارت با کشورهای متعدد خارج از آمریکای شمالی و اروپای غربی که به روابط تجاری با روسیه ادامه می‌دهند، سود می‌برد.

خانم زوبارویچ، کارشناس توسعه اقتصادی مسکو، گفت که دولت این ظرفیت را دارد که حداقل تا زمان انتخابات ریاست جمهوری مارس آینده، زمانی که آقای پوتین 70 ساله برای پنجمین دوره نامزد خواهد شد، هزینه‌های خود را به همین ترتیب حفظ کند. اما کاهش قیمت نفت می‌تواند دولت را مجبور به کاهش هزینه‌های مربوط به زمینه‌هایی مانند زیرساخت‌ها کند.

وی با اشاره به نیاز به جلب رضایت بخش‌های کلیدی گفت: «دو زمینه اصلی، تدارکات دفاعی دولتی و حمایت از گروه‌های کم درآمد و مستمری بگیران است. هزینه در این زمینه‌ها تا زمانی که ممکن باشد حفظ خواهد شد.»

در عین حال، تحلیلگران و روس‌هایی که پوتین را می‌شناسند، هنوز او را فردی اساساً انعطاف‌پذیر و فرصت‌طلب می‌دانند - مردی که احتمالاً توقف درگیری را در صورت پیشنهاد می‌پذیرد، حتی اگر برای سال‌ها جنگیدن آماده باشد. در نتیجه، افراد صاحب نفوذ در مسکو، همزمان که برای یک جنگ طولانی کمر بسته‌اند، آینده‌ای غیرقابل پیش بینی را می‌بینند.

یک تاجر برجسته در مسکو گفت: «طیف گزینه‌های پوتین بسیار گسترده است، از برقراری آتش‌بس همین امروز تا مبارزه در یک جنگ صد ساله».