فوران خشم در محله‌‌های فقیر فرانسه؛ چرا ماکرون در مواجهه با شورش‌ها ناموفق بود؟

اکوایران: حنیفه گورمیتی بقایای سوخته کتابخانه عمومی را بررسی می‌کرد که سال‌ها برای کودکان ساکن در شهرک‌های مسکونی بورنی، محله‌ای در شرق فرانسه که یکی از محروم‌ترین مناطق کشور است، کتاب و فضایی آرام برای انجام تکالیف فراهم کرده بود. او با به یاد آوردن کودکانی که در آنجا به آنها در انجام تکالیف مدرسه کمک می‌کرد، گفت: «قلب من شکسته است.»

به نوشته گاردین، سوزاندن این کتابخانه مجهز در این محله شهر متز، با خسارتی که حدود 12 میلیون یورو تخمین زده شده و بیش از 110،000 کتاب و سند که در آن تخریب شده است، یکی از بزرگترین حملات به زیرساخت‌های دولتی فرانسه در پنج شب شورش‌هایی بود که به سراسر کشور گسترش یافته است.

تیراندازی پلیس به ناهل، پسر 17 ساله الجزایری و مراکشی تبار، در یک ایستگاه ترافیکی در خارج از پاریس در هفته گذشته منجر به ناآرامی در سراسر کشور شده است: بیش از 2000 خودرو سوخته‌اند، بیش از 700 کسب و کار آسیب دیده‌اند و بیش از 3000 نفر، با میانگین سنی 17 سال دستگیر شده‌اند. فراتر از بورنی، به سمت شهرهای معدنی سابق در امتداد مرز آلمان که می‌رویم، منطقه‌ای که در آن رای به مارین لوپنِ راست افراطی افزایش یافته است، اتومبیل‌ها و سطل‌های زباله به آتش کشیده شدند و جوانان با پلیس درگیر شدند، یک رستوران مک‌دونالد و یک کباب‌فروشی سوختند، یک ایستگاه پلیس مورد حمله قرار گرفت و یک مدرسه آسیب دید.

اشتراکات مناطق درگیر

بورنی با جمعیتی بالغ بر 17000 نفر، نرخ بیکاری بالاتر از متوسط کشور دارد و بیش از نیمی از ساکنان آن زیر خط فقر زندگی می‌کنند، همانند بسیاری از محله‌هایی که در روزهای اخیر با پلیس درگیر شده‌اند. این منطقه تنها 3 کیلومتر از مرکز پرجنب‌وجوش شهر متز، با رستوران‌های ستاره‌دار و مراکز متعدد هنری ، فاصله دارد. اما بسیاری از ساکنان می‌گویند که نوجوانان سیاه‌پوست یا از تبار شمال آفریقایی احساس می‌کنند که از خدمات دولتی محروم اند، هدف خشونت‌های پلیس هستند، برای مشاغل و در سیستم آموزشی مورد تبعیض قرار می‌گیرند، و خشم در حال جوشش آن‌ها از بی‌عدالتی نژادی و... آماده فوران بوده است. فرانسوا گروسدیه، شهردار راست‌گرای متز، گفت که تضاد بین مناطق آرام مرکز متز و محله‌هایی که علیه پلیس قیام می‌کنند، مانند «بودن در دو دنیای موازی» است.

دولت فرانسه به‌ویژه نگران خشونت در مکان‌هایی مانند بورنی است، زیرا مانند بسیاری از محله‌های بحران‌زده دیگر در فرانسه، در سال‌های اخیر میلیون‌ها یورو سرمایه‌گذاری عمومی برای نوسازی شهری در آن داشته است. با این حال، تخریب و بازسازی چند ساختمان، مشکلات اجتماعی طولانی مدت یا احساس ریشه‌دار بی‌عدالتی را بر طرف نکرده است.

در سال 2005، زمانی که فرانسه پس از هفته‌ها ناآرامی در شهرک‌های مسکونی به دنبال کشته شدن دو پسر جوان که از دست پلیس مخفی شده بودند، وضعیت اضطراری ملی اعلام کرد، بورنی در میان مکان‌هایی بود که شاهد اعتراضات شدید و تخریب بود. مقامات محلی تلاش کردند تا با ایجاد پروژه‌ها و زیرساخت‌ها - از جمله گسترش کتابخانه‌ای که اکنون ویران شده است، به احساس طرد اجتماعی جوانان رسیدگی کنند. پس از آن یک ساختمان شهرداری محلی نیز ساخته شد، اما این هفته به آتش کشیده شد. یک شبکه حمل و نقل عمومی جدید ایجاد شد - اما اکنون ایستگاه‌های اتوبوس شکسته شده‌اند. مادران این آخر هفته در مقابل مدرسه بورنی مراقب بودند تا از آتش زدن آن جلوگیری کنند.

امیدی باقی نمانده

خانم گورمیتی که در راهپیمایی مشهور سال ۱۹۸۳ فرانسه علیه نژاد پرستی نیز حضور داشته است، گفت: «از سال ۲۰۰۵ تاکنون شرایط تنها بدتر شده است. نوجوانان رنگین پوست همچنان کشته می‌شوند. نژادپرستی بیشتر شده است،‌ زمانی این مساله تنها به گروه‌های راست افراطی محدود می‌شد اما اکنون در گروه‌های راست سنتی و دولت نیز نفوذ کرده است. فقر به دلیل کووید، تورم و افزایش هزینه‌های انرژی بدتر شده است. تبعیض زیاد است و فرصت‌های برابر در عمل اتفاق نمی‌افتد.»

وی ادامه داد: «هیچ امیدی باقی نمانده و مشکل همین است. مردم دیگر به گریز از تحقیرها به دلیل رنگ پوست یا محل زندگی‌شان امید ندارند.»

کتابخانه بورنی قبل از سوختن

نورا، 21 ساله، از پنجره‌اش تماشا کرده بود که شعله‌های آتش کتابخانه را فرا می‌گیرد. او گفت: «همین تازگی برای امتحاناتم در آنجا درس می‌خواندم زیرا مکان آرامی برای کار بود. برادران کوچک من اکنون نمی‌توانند کتاب قرض بگیرند و خرید آنها بسیار گران است. همیشه خشم زیادی در اینجا نسبت به بی عدالتی‌ها و تبعیض‌های روزمره وجود داشته است. من این را درک می‌کنم، اما تخریب محله راه تحقق عدالت نیست.»

تبعیض آموزشی و شغلی

در حومه شهر، بسیاری احساس می‌کنند که ایده‌آل‌های بنیان‌گذاری فرانسه در مورد آنها صدق نمی‌کند. نابرابری‌های سیستم آموزشی فرانسه حس تفکیک و رها شدن نوجوانان را تقویت می‌کند. به گفته سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD)، کودکی که در یک محله محروم در فرانسه متولد شده و به مدرسه می‌آید نسبت به اکثر کشورهای توسعه‌یافته دیگر شانس کمتری برای فرار از پیشینه اجتماعی-اقتصادی خود دارد. فرانسه همچنان یکی از نابرابرترین سیستم‌های مدرسه در جهان توسعه یافته را دارد.

پس از ناآرامی‌های سال 2005، نوجوانان سیاه‌پوست و شمال آفریقایی در شهرک‌های مسکونی در اطراف پاریس گفتند که یکی از بزرگ‌ترین بی‌عدالتی‌هایی که با آن روبه‌رو شده‌اند این بود که در سن 14 سالگی به دبیرستان‌های فنی رانده شدند تا برای کار یدی یا شغل‌هایی با دستمزد کمتر آموزش ببینند، به جای دبیرستانی که دانش آموزان را برای دانشگاه آماده می‌کند.

شارلوت پیکارد، در یک دبیرستان فنی با اکثریت کودکان سیاه پوست و شمال آفریقا تدریس میکند. او گفت: «کلمه کلیدی تحقیر است. در یک بحث کلاسی اخیر، پسرها گفتند که دائماً توسط پلیس احساس تحقیر می‌کنند، پلیسی که چندین بار در روز مدارک هویتی آنها را می‌خواهد فقط به این دلیل که بیرون ایستاده‌اند.»

 دانیل بوری یک پرستار سابق روانپزشکی و مشاور ساکن بورنی، گفت:«باید یک فرآیند گفتگو و گوش دادن وجود داشته باشد تا دیگر هرگز این اتفاق نیفتد. بله، نوسازی ساختمان و حمل‌ونقل عمومی جدید در اینجا انجام شد – تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری زیادی از بالا انجام شد - اما نتایج مورد نیاز ما را به ارمغان نیاورد. مردم در فقر و بیکاری مانده‌اند. راه حل استخدام پلیس بیشتر نیست، بلکه باید سرمایه گذاری روی انسان‌ها باشد، نه فقط ساختمان‌ها.»