به گزارش اکوایران، در حاشیه سفر غیرمنتظره وزیر امور خارجه عمان به ایران، گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر انتقال پیام‌هایی از طرف غربی‌ها به ایران در برخی محافل به گوش رسید. فریدون مجلسی، کارشناس سیاست خارجه و دیپلمات سابق در مصاحبه با اکویران به تحلیل این سفر و حواشی آن می‌پردازد.

وزیر خارجه عمان به صورتی غیرمنتظره روز گذشته به تهران سفر کرد. با توجه به این‌که در سال‌های اخیر دولت عمان نقش میانجی‌گر را میان ایران و آمریکا بازی کرده، به نظر شما چقدر محتمل است که او حامل پیامی برای مقامات ایران بوده است؟

بارها شده که مقامات عمانی به ایران آمده و برگشتند و پس از سفرهایشان نیز برخی اقدامات صورت گرفت. اما سفرهایی که در اول به صورت محرمانه انجام و منجر به امضای برجام شد، وضعیت دیگری داشته که در نهایت با مخالفت دولت سایه ایران مواجه شد. آن‌ها به برجام شلیک و آن را نابود کردند. طی ۱۵ سال اخیر، ایران درگیر التهاب، تشویش، تحریم، فقر و تورم بوده است. در همین مدت، رفت‌وآمدهای دیگری صورت گرفت و امیدهایی داده شد، اما وقتی به تکرار نتیجه‌ای منفی به بار آمده و هربار هر اقدامی به خاطر واکنش برخی تخریب می‌شود، مردم امیدشان به این مسئله را از دست می‌دهند. پس به همین خاطر است که تردید داریم؛ زیرا از مأموریت وزیر خارجه عمان خبری نداریم.

بعد از توقیف چند نفتکش و کشتی، در شرایط خطیری قرار گرفتیم و واکنشی که نیروهای آمریکایی و انگلیسی نشان دادند و بعد از این‌که امیدها نسبت به احیای برجام از مدت‌ها پیش قطع شده و اقدام امیدبخش دیگری نیز از جمهوری اسلامی مشاهده نمی‌شود، نمی‌دانیم که آیا این سفر حامل پیامی امیدبخشی برای ادامه مذاکرات با هدف و زمان مشخص بوده یا اتمام حجتی است مبنی بر این‌که از این به بعد، شاهد اقدامات شدیدتر و متقابل در دریاهای آزاد و تنگه هرمز خواهیم بود.

ما نمی‌دانیم پیام وزیر خارجه عمان کدام یک از این دو است. فقط امیدوارم که اقدام نظامی رخ ندهد؛ زیرا در این صورت، مقامات نظامی غیرت‌مدار جمهوری اسلامی پاسخ‌هایی خواهند داد که رفت‌وبازگشت این پاسخ‌ها ممکن است باعث خسارت بیش‌تر اقتصادی و اجتماعی ایران منجر خواهد شد.

مقامات دولت آمریکا، از جمله جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده اخیراً اذعان داشته‌اند که دولت بایدن به توافق با ایران نزدیک نیست. این در حالی است که برخی رسانه‌های اسرائیلی ادعا کرده‌اند که توافق موقت برای مدتی است که در حال اجراشدن است. از نگاه شما این توافق در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

احتمال وجود دارد که بخواهند تنفسی داده باشند، زیرا در این مدت، تسهیلاتی در برخی واردات تجاری ایران دیده می‌شود. اما این مسئله می‌تواند موجب نگرانی دو گروه شود؛ یکی اسرائیل که خواهان ادامه برخوردها و تهدیدهاست، زیرا از آن برای نفوذ به کشورهای منطقه، مانند جمهوری آذربایجان، ترکیه و کشورهای خلیج‌فارس استفاده کرده تا محاصره ایران را تنگ‌تر کند.

اعمال گروهی در داخل کشور نیز به سود اسرائیل است. آن‌ها همچنین به خاطر منافعی که در دورزدن تحریم‌ها دارند، مایل به ادامه این بحران بی‌حاصل برای مردم و کشور ایران هستند.

تنها امیدی که داریم این است که افرادی که فکر می‌کنند با یک درگیری نظامی تکلیف یک‌سره خواهد شد، به چنین اقدامی را انجام ندهند و عقلای کشور از تحریم بیش‌تر جلوگیری کرده و از بازمانده‌های سرمایه‌های ۵۰ساله در مناطق مختلف ایران، خصوصاً در منطقه جنوب کشور محافظت کنند.

اینکه جمهوری اسلامی به کشورهای منطقه یا اسرائیل ضربه بزند، نه تنها مسئله‌ای را حل نمی‌کند، بلکه به مشکلات ما افزوده و ما باید نگران وضعیت خودمان باشیم. من امیدوارم که دیگر قربانی هوس‌ها و سلایق شخصی و حمایت از منافع اجانب نشویم.

از زمان آغاز به کار دولت بایدن، رابرت مالی رهبری مذاکرات برای احیای برجام را در ایالات متحده به عهده داشت. با این حال با تعلیق مالی، به نظر می‌رسد رابرت مک‌‌گورگ و مردان مشاور امنیت ملی کاخ سفید هدایت تیم آمریکایی را بر عهده گرفته باشند. کما اینکه مک‌گورک با سفر به عمان به مذاکره غیرمستقیم با مقامات ایران پرداخت. به نظر شما این جابه‌جایی باعث تغییراتی در سیاست دولت بایدن در مذاکرات هسته‌ای خواهد شد؟

تصور نمی‌کنم که موجب تغییر مهمی بشود. تعلیق مالی در واقع هشداری به مقامات آمریکایی در رابطه با ضوابط امنیتی و اسناد و اطلاعات طبقه‌بندی‌شده باشند. در واقع همیشه راه‌حل‌ها و نقشه‌ها توسط اندیشکده‌ها، اتاق فکرها و اندیشمندان طراحی و در اختیار دولت آمریکا قرار می‌گیرد.

ضمناً امیدوارم که روزی این بازی کودکانه مذاکرات غیرمستقیم به مذاکرات درست عاقلانه تبدیل بشود. هرچند به نتیجه‌بخش‌بودن مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا اعتقادی ندارم. متأسفانه این مسیر به راه‌حل نهایی موردعلاقه برخی جناح‌های ایران و اسرائیل است، منتهی خواهد شد. جمهوری اسلامی با جدیت به دنبال نابودسازی اسرائیل بوده و آمریکا نیز با جدیت خواهان بقای اسرائیل به عنوان پایگاه اصلی و حتی گویی بخشی از سرزمین خود در خاورمیانه است. بنابراین، لازمه هرگونه توافقی این است که یا ایران از اهداف منطقه ای خود دست بکشد و به دفاع از مرزهای خود بسنده کند و یا اینکه آمریکایی‌ها از خیر وجود اسرائیل بگذرند.

با توجه به وقایع اخیر، انتقال جنگنده‌ها و شناورهای جنگی پیشرفته آمریکایی به خلیج‌فارس سیگنالی برای تهران به شمار می‌رود و تأثیری بر مذاکرات خواهد داشت؟

قطعاً. خیلی وقت است که آن‌ها از نتیجه‌بخش‌بودن این مذاکرات قطع امید کرده‌اند. مدت‌هاست که آن‌ها احساس می‌کنند که تنها قصد ایران از مذاکرات به درازاکشاندن مسائل و تشدید غنی‌سازی و تقویت تجهیزات نظامی‌اش است. جنگ اوکراین نیز آخرین امیدها را بر باد داده و خودشان را در جبهه مخالف ایران می‌بینند.

در همین حین، دخالت نظامی در مسئله کشتی‌ها و نفتکش‌ها در برهه‌ای با واکنش نظامی سریع آمریکا و انگلیس مواجه شد. آن‌ها رسماً اعلام کرده‌اند که اجازه نخواهند داد که رفت‌وآمد کشتی‌ها در دریاهای آزاد توسط هیچ کشوری مختل شود.