به گزارش اکوایران، اظهارات اخیر وزیر دفاع ایران به گمانه‌زنی‌ها مبنی بر شکست خرید جت‌های جنگنده‌های روسیه دامن زده زده است. به نوشته پایگاه امواج‌مدیا، در حالی که سخنگوی وزارت دفاع به دنبال کم‌اهمیت جلوه‌دادن چنین گزارش‌هایی بود، همچنین تلویحاً گفت که ایران در حال حاضر نیازی به خرید تجهیزات نظامی ندارد.

این در حالی است که فرمانده نیروی هوایی ایران اصرار دارد که جمهوری اسلامی «نیازمند» نوسازی ناوگان فرتوت هواپیماهای جنگی خود است. محمدرضا آشتیانی در گفت‌وگو با خبرنگاران در ۲۰ جولای به طور ترویجی تائید کرد قرارداد خرید هواپیماهای سوخو۳۵ از روسیه ناکام مانده است.

نیازی وجود ندارد!

وزیر دفاع در پاسخ به سوالی درباره وضعیت این توافق گفت: «گاهی اوقات برای خرید قرارداد می‌بندیم اما به این نتیجه می‌رسیم که توانایی تولید آن در داخل را داریم». آشتیانی با بیان اینکه صنعت هوانوردی ایران از وضعیت خوبی برخوردار است، افزود: «اگر احساس کنیم نیازی به خرید وجود دارد، پیگیر آن خواهیم شد».

برخی از ناظران اظهارات آشتیانی را به این معنا دانسته‌اند که توافق با روسیه لغو شده است. این مسئله رضا طلایی نیک، سخنگوی وزارت دفاع را وادار کرد تا در ۲۲ ژوئن، نیاز ایران به هواپیماهای پیشرفته ساخت خارج را کم‌اهمیت جلوه دهد. طلایی نیک تصریح کرد که ایران در بسیاری از حوزه‌های صنایع دفاعی به «خودکفایی» رسیده است.

سخنگوی این وزارتخانه گفت: «در صورت نیاز، خرید تسلیحات و تجهیزات با برنامه‌ریزی و رعایت تمامی جوانب، از جمله نکات حقوقی و مقررات بین‌المللی انجام خواهد شد». او افزود که «در برخی موارد» تا زمانی که نتیجه‌ای به دست نیاید، امکان اعلام رسمی وجود ندارد.

علی‌رغم ادعای عدم نیاز به جت‌های پیشرفته، حمید واحدی، فرمانده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران چیز دیگری قائل است. واحدی در ۲ ژوئن به صداوسیما گفت که مقامات زمانی که «مصلحت» بدانند جت‌های سوخو۳۵ را خریداری خواهند کرد. فرمانده نیروی هوایی افزود: «برای نوسازی ناوگان فرسوده جنگنده‌های کشور به جت‌های پیشرفته نیاز داریم». واحدی گفت: «مقامات ارشد به من گفته‌اند که نوسازی ناوگان در دستور کار قرار دارد اما من اطلاعات بیشتری در مورد جزئیات آن نمی‌دانم».

برخی از تحلیلگران مدعی شده‌اند که توافق مذکور با مسکو به دلیل امتناع روسیه از برآورده‌کردن خواسته‌های ایران شکست خورده است. آن‌ها می‌گویند که دولت روسیه تمایلی به انتقال فناوری و ارائه دانش تعمیر و نگهداری جت‌ها به ایران ندارد. طبق گزارش‌ها، مسکو از ارائه شبیه‌سازهای سوخو۳۵ خودداری کرده است. البته مقامات ایرانی هنوز این گزارش‌ها را تأیید نکرده‌اند.

ناوگان فرتوت

ستون فقرات نیروی هوایی آن متشکل از جت‌های اورهال‌شده ساخت ایالات متحده است که تاریخ خرید آن‌ها به قبل از انقلاب اسلامی برمی‌گردد و همچنین هواپیماهای دوران شوروی که در اوایل دهه ۱۹۹۰ به این ناوگان اضافه شدند.

تهران که با تحریم تسلیحاتی غرب مواجه است، منابع قابل توجهی را صرف توسعه برنامه‌های تسلیحاتی داخلی کرده است. این امر منجر به تولید زرادخانه موشکی و پهپادی گسترده‌ای برای جبران کمبود هواپیماهای مدرن منجر شده است.

تمرکز ایران بر صنعت هوانوردی داخلی خود به گسترش روابطش با روسیه در سال‌های اخیر کمک کرده است. پهپادهای ساخت ایران در رشد سریع روابط دوجانبه نقش مهمی ایفا کرده است. ایران تأیید کرده که «تعداد محدودی پهپاد» را قبل از حمله روسیه به اوکراین به مسکو فروخته بود. تهران همچنین تأکید دارد که این پهپادها برای استفاده روسیه در اوکراین فروخته نشده است.

برخی ناظران گفته‌اند که ممکن است ایران بخواهد جنگنده‌های روسی را در ازای پول پهپادهایی که قبلا به مسکو فروخته است، دریافت کند. در ماه ژانویه، یک نماینده مجلس ایران با اشاره به تقویم ایرانی ادعا کرد که جت‌های سوخو۳۵ اوایل سال آینده (شمسی) وارد کشور خواهند شد. دو ماه بعد، نمایندگی ایران در سازمان ملل در بیانیه‌ای به رسانه‌های دولتی اعلام کرد که توافق با روسیه برای خرید جت‌های سوخو۳۵ نهایی شده است.

گمانه‌زنی‌ها در مورد شکست احتمالی این قرارداد تسلیحاتی در حالی مطرح می‌شود که روابط ایران و روسیه تحت فشار قرار گرفته است. مسکو اخیرا پس از امضای بیانیه مشترک با شورای همکاری خلیج‌فارس علیه حق حاکمیت ایران جزایر سه‌گانه اعتراض و دلخوری تهران را برانگیخت. این مناقشه به پیچیدگی و بی‌ثباتی همکاری‌های در حال توسعه دو کشور افزود.

صرف نظر از اینکه آیا قرارداد خرید سوخو۳۵ محقق خواهد شد یا نه، ایران به احتمال زیاد به تلاش‌های خود برای توسعه بخش هوانوردی داخلی خود ادامه خواهد داد. در شرایطی که ایران تحت تحریم تسلیحاتی غرب قرار دارد، حتی کشورهای غیرغربی که هواپیماهای جنگی تولید می‌کنند نیز تمایلی به فروش تجهیزات پیشرفته به ایران ندارند. این مسئله حتی چین که تهران آن را یک شریک استراتژیک می‌بیند نیز شامل می‌شود.

روسیه سابقه بدقولی در قراردادهای نظامی با ایران از جمله تحویل سامانه دفاع موشکی اس۳۰۰ را دارد. با این حال، توافقات معمولاً در پایان حفظ شده است.

این اتفاق در حالی رقم خورده که روابط ایران و روسیه به واسطه موضع‌گیری اخیر مسکو در نشست مشترک با شورای همکاری خلیج‌فارس، پیرامون مالکیت جزایر سه‌گانه ایرانی دچار خدشه شده بود.