بررسی فعالیت لجستیک در ایران

به گزارش اکوایران، براساس گزارش اتاق ایران از فعالیت لجستیک در کشور، سهم ارزش افزوده فعالیت لجستیک از تولید ناخالص داخلی از سال ۸۳ تا ۹۹ روند صعودی را طی کرده است. طبق آمارها بیشترین سهم حمل‌و‌نقل کشور را شیوه جاده‌ای و کمترین را شیوه ریلی به خود اختصاص دادند.

مرکز پژوهش‌های اتاق ایران گزارشی از خدمات لجستیک کشور ارائه داده و به بررسی اهمیت فعالیت لجستیک و سهم آن در اقتصاد ایران پرداخته است.

فعالیت لجستیک ترکیبی از چند فعالیت خدماتی از جمله حمل‌و‌نقل، انبارداری و فعالیت اطلاعات است. در حقیقت فعالیت لجستیک حلقه واسط میان مشتریان و تامین‌کنندگان است. بر اساس مطالعات انجام شده در کشورهای مختلف، حمل و نقل ۶۲ درصد ، نگهداری موجودی و انبار ۳۲ درصد و مدیریت ۴ درصد سهم هزینه‌های لجستیک را تشکیل می‌دهند.

فعالیت لجستیک بخش حیاتی از اقتصاد ملی بوده و میزان توسعه اقتصادی یک کشور به توسعه آن وابسته است. در کشور‌های در حال توسعه هزینه لجستیک بخش مهمی از هزینه‌ بخش‌هایی نظیر کشاورزی، صنعت و خدمات را تشکیل می‌دهد. زیرا کشور‌های در حال توسعه اغلب در حال صادرات کالاهای حجیم و مواد اولیه به کشور‌های دوردست هستند که باعث می‌شود هزینه حمل و نقل آن‌ها بالا باشد. هر اندازه یک کشور بتواند هزینه‌های حمل و نقل خود را کاهش دهد می‌تواند رقابت خود را در بازارهای جهانی بالا ببرد.

یکی از مهمترین شاخص‌هایی که می‌تواند اهمیت لجستیک را در کشورها نشان دهد سهم هزینه لجسیتیک است. سهم هزینه لجستیک از نسبت ستانده لجستیک به کل تولید ناخالص داخلی بدست می‌آید. این سهم در کشورهای بزرگ عددی بین ۸ تا ۱۸ درصد است.

افزایش سهم فعالیت لجستیک در ایران 

بر اساس آمارهای بانک مرکزی از سهم ارزش افزوده حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات از تولید ناخالص داخلی، سهم ارزش افزوده این بخش از ۷.۳ درصد در سال ۱۳۸۳ به ۱۲.۲ درصد در سال ۱۳۹۹ رسیده است. این آمار نشان می‌دهد در مدت ۱۶ سال منتهی به سال ۱۳۹۹ اهمیت فعالیت لجستیک در کشور افزایش یافته است. طبق بررسی‌ها سهم ارزش افزوده این بخش از کل تولید در سال ۱۳۹۹ بالاترین سطح را در ۱۶ سال پیش از خود داشته است.

سهم بالای حمل و نقل جاده‌ای در فعالیت لجستیک در ایران

بانک مرکزی آمارهایی از زیربخش‌های حمل و نقل منتشر می‌کند که نشان می‌دهد سهم هر یک از زیربخش‌های جاده‌ای، ریلی، هوایی و دریایی از کل حمل و نقل صورت گرفته در کشور چقدر است. طبق این آمار بیشترین میزان حمل و نقل کشور از راه جاده صورت می‌پذیرد. پس از آن به ترتیب بیشترین حمل و نقل به شیوه‌های دریایی، هوایی و ریلی رخ می‌دهد. 

حمل و نقل جاده ای به دلیل وسعت زیاد خشکی در ایران و دسترسی به دورافتاده‌ترین مناطق یکی از بهترین شیوه‌های حمل و نقل محسوب می‌شود. بعلاوه این شیوه حمل و نقل در مسیرهای کوتاه بهینه‌تر از بازدهی بیشتری نسبت به مسیرهای طولانی دارد. بر اساس این آمارها سهم حمل و نقل جاده‌ای از کل حمل و نقل کشور در سال ۱۳۸۳، در حدود ۷۸ درصد بوده که تا سال ۱۳۸۸ سهم این شیوه از حمل ونقل به مرور افزایش می‌یابد. پس از آن با کاهش سهم مواجه می‌شود و در سال ۱۳۹۴ به سهمی در حدود ۷۹ درصد می‌رسد. 

حمل و نقل دریایی که به دلیل هزینه کمتر نسبت به سایر شیوه‌های حمل و نقل یکی از مهمترین شیوه‌های حمل و نقلی محسوب می‌شود در ایران اهمیت دو چندان پیدا می‌کند. زیرا ایران از شمال و جنوب به آبراهه‌های مهمی دسترسی دارد که می‌تواند نقش حمل و نقل دریایی را پر رنگ‌تر کند. آمارهای سهم انواع شیوه‌های حمل و نقل در کشور از سال ۸۳ تا ۹۴ نشان می‌دهد بیشترین سهم حمل و نقل دریایی با ۱۵ درصد مربوط به سال ۸۳ که با کاهش در سال ۹۴  به ۱۰.۶ درصد رسیده است.