رونمایی از مرد افسانه‌ای و تحت‌ تعقیب‌ترین مرد نوار غزه/ چه کسی اسرائیل را بی‌آبرو کرد؟

به گزارش اکوایران، یحیی سنوار چندین دهه قبل از سازماندهی حملات 7 اکتبر حماس به اسرائیل، توسط دادگاه نظامی اسرائیل  زندانی شد. پاسخ او به این محکومیت: یادگیری زبان عبری.

به نوشته فایننشال‌تایمز، میچا کوبی، افسر سرویس اطلاعاتی شین بت که سنوار بازجویی کرد، گفت: «[ولادیمیر] یابوتینسکی و [مناخیم] بگین و [یتزاک] رابین - او تمام کتاب‌هایی را که درباره شخصیت‌های برجسته اسرائیل منتشر شده بود، را خواند. او ما را از پایین تا بالا مطالعه کرد.»

سپس، پس از گذشت پانزده سال از دوران محکومیت خود، سنوار در یک مصاحبه با تلویزیون اسرائیل، زبان عبری خود را به کار برد. او از مردم اسرائیل خواست که به جای جنگ، از آتش‌بس با حماس حمایت کنند.

سنوار در این مصاحبه گفت: «ما می‌دانیم که اسرائیل روی 200 کلاهک هسته‌ای نشسته است و پیشرفته‌ترین نیروی هوایی در منطقه را دارد. ما می‌دانیم که توانایی از بین بردن اسرائیل را نداریم.»

با وجود همه این‌ها، سنوار 61 ساله امروزی تحت‌تعقیب‌ترین مرد برای اسرائیل است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، از او به عنوان «مرد مرده‌ای در حال راه رفتن» یاد می‌کند. رهبر گروه حماس در غزه اصلی‌ترین مسئول حمله غافلگیرانه 7 اکتبر است که منجر به کشته شدن بیش از 1400 اسرائیلی شد.

یحیی سنوار برای فلسطینیان، به ویژه در غزه، به شخصیتی تقریباً افسانه‌ای تبدیل شده است.

کشتن او یکی از اهداف تشدید کارزار اسرائیل برای «نابودی» حماس است. از زمان آغاز حمله تلافی‌جویانه اسرائیل در غزه، بیش ار 10،000 نفر در این منطقه کشته شده‌اند و مناطق وسیعی از اراضی تحت کنترل حماس در حملات زمینی، هوایی و دریایی ویران شده است.

پیش از تهاجم حماس، اسرائیل نزدیک به 40 سال تجربه برخورد با سنوار، مردی خشن و سفت و سخت با موهای کوتاه را داشته است. با این حال، این دانش انباشته، در سال‌های اخیر، تنها باعث ایجاد حس رضایت کاذب در سران امنیتی اسرائیل شده است.

در آستانه جنگ، اسراییل به سنوار به عنوان یک افراطی خطرناک نگاه می‌کرد که با این وجود، می‌شد با او مذاکره کرد، و بیشتر نگران تحکیم حکومت حماس در غزه و گرفتن امتیازات اقتصادی بود تا هدف نابودی اسرائیل.

این برداشت نادرست از شخصیت سنوار مقدمه‌ای شد برای بزرگترین شکست اطلاعاتی اسرائیل. برای برخی، سنوار یک فریب بزرگ را مدیریت کرده بود.

میکل میلستین، یک افسر اطلاعاتی سابق ارتش اسرائیل و کارشناس مسائل فلسطین گفت: «ما اصلاً او را درک نکردیم، به شکلی دیوانه کننده. هیچ!»

تصور افرادی که چندین دهه با سنوار زمان گذرانده‌اند، مردی کاریزماتیک، کم صحبت، با خلق و خوی تند و رویکردی حاکمانه است.

کوبی بازجویی از سنوار را در سال 1989 به یاد می‌آورد، زمانی که او به یک قتل اعتراف کرد. این در زمان اوج انتفاضه اول یا قیام فلسطینی‌ها بود و کوبی افسر شین بت بود که اعضای حماس را تعقیب می‌کرد، که در آن زمان یک گروه کوچک شبه نظامی اسلامگرا بود که در غزه به میدان آمد.

سنوار که به طور گسترده با نام ابو ابراهیم شناخته می‌شود، از روزهای اولیه به ساخت شاخه نظامی حماس، گردان‌های قسام، کمک کرده است. اما زمانی که او در اواخر دهه 1980 بازداشت شد، به خاطر نقش ویژه‌اش در سازمان حماس بود: شکار فلسطینی‌هایی که مظنون به همکاری با اسرائیل بودند.

کوبی گفت که سنوار -چه به طور دقیق و چه به عنوان یک لاف- در مورد مجازاتی که برای یک خبرچین مظنون از یک جناح رقیب اعمال شده بود، به خود می‌بالید. 

تصویر رهبر حماس در غزه، یحیی سنوار، سمت راست، با اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس، در سال 2017

او به رهبر تمام زندانیان حماس در زندان‌های اسرائیل تبدیل شد که یک پست تأثیرگذار در سلسله مراتب این گروه بود. به گفته مقامات اسرائیلی، در مقطعی، در سال 2004، پزشکان اسرائیلی آبسه‌ای را که در کنار مغز او قرار داشت را برداشتند و جان او را نجات دادند.

ارزیابی اطلاعاتی اسراییل از سنوار در زمان زندانی شدن، او را این گونه به تصویر می‌کشد: «بی‌رحم، اقتدارگرا، تاثیرگذار، مورد قبول دوستانش و با توانایی‌های غیرمعمول استقامت، حیله‌گری و فریب، به اندک راضی است... رازهای خود را حتی در داخل زندان در میان سایر زندانیان حفظ می‌کند... توانایی هدایت جمعیت را دارد.»

سنوار که در محله‌ای فقیر نشین در خان یونس در جنوب غزه بزرگ شده بود، برای اولین بار در اوایل دهه 1980 به عنوان یک «نجواگر» که به بنیانگذار ویلچرنشین حماس، شیخ احمد یاسین، مشاوره می داد وارد صحنه سیاسی غزه شد.

همسایه سنوار در خان یونس، محمد ضیف بود که اکنون رهبر نظامی پنهان حماس است. سنوار علاوه بر کمک به ایجاد شاخه نظامی گروه، مسئول دستگاه امنیت داخلی مخوف آن، نیروی مجد شد که مسئول از بین بردن مظنونان به همکاری بود و لقب «قصاب خان‌یونس» را برای او به ارمغان آورد که برخی از فلسطینی‌ها تا به امروز از آن استفاده می‌کنند.

سنوار برای فلسطینیان، به ویژه در غزه، به شخصیتی تقریباً افسانه‌ای تبدیل شده است. یکی از فعالان برجسته فلسطینی در بیت‌المقدس شرقی گفت: «بسیاری از فلسطینی‌ها احساس غرور می‌کنند و سنوار در خیابان‌های فلسطین بسیار محبوب است. اما فلسطینی‌های میانه‌رو می‌دانند که او ما را [به خاطر 7 اکتبر و پیامدهای آن] به عصر حجر بازگردانده است».

مهم‌تر از همه، کسانی که او را می‌شناسند می‌گویند که ظهور او در حماس متکی به پرورش شهرت به بی‌رحمی و خشونت بوده است، خشونتی که حتی در میان رده‌های بالای حماس نیز نفوذ دارد.

یک غیر اسرائیلی که سال‌ها تجربه مستقیم در برخورد با سنوار را دارد، گفت: «تفاوت بین نحوه رفتار [مقامات حماس] زمانی که تنها هستند و زمانی که با او هستند، مشهود است. این ترس است، آن‌ها از او می‌ترسند.»

این منبع گفت: «هیچ یک از آن‌ها قبل از اینکه او تصمیم به اجرای این عملیات [در 7 اکتبر] بگیرد، در مقابل او نایستادند. این یک عملیات نظامی عالی بود، اما عواقب آن وحشتناک خواهد بود.»

شیخ احمد یاسین، بنیانگذار حماس

سنوار در سال 2011 پس از گذراندن 22 سال از زندان اسرائیل آزاد شد. او بخشی از تبادل اسرایی بود که در آن بیش از 1000 فلسطینی برای یک سرباز اسرائیلی به نام گیلاد شالیت، که توسط حماس در غزه نگهداری می‌شد آزاد شدند.

در سال 2017، او به عنوان رهبر این گروه در کل غزه انتخاب شد و جایگزین اسماعیل هنیه شد، که به گفته بسیاری از افراد آشنا با روابط بین این دو مرد، «به سمت بالاتری تنزل رتبه داده شد» تا رهبر سیاسی حماس شود و سپس به قطر برود.

سنوار که اکنون در قامت سیاستمداری، کت و شلوار می‌پوشد، میزبان دیپلمات‌های خارجی بوده و گردهمایی‌های آتشین برگزار کرده است.

تحت رهبری او، حماس استفاده از استرتژی زور - تظاهرات مرزی، بالن‌های آتش‌زا، و به‌ویژه شلیک راکت‌ها - را برای سوق دادن اسرائیل به مذاکرات غیرمستقیم بیشتر از طریق میانجی‌های مصری، قطری و سازمان ملل تنظیم کرد.

یکی از مقامات امنیتی ارشد اسرائیل در اوایل سال جاری گفت: «موشک‌ها ابزار آن‌ها برای گفتگو با ما است. اسرائیل در سال‌های اخیر امتیازاتی را به غزه اعطا کرد که همین چند سال پیش غیرقابل تصور بود، از جمله حمایت مالی بیشتر از سوی قطر و هزاران مجوز کار در اسرائیل.»

انگیزه‌های سنوار برای چرخش انفجاری در 7 اکتبر همچنان چیزی شبیه به یک معما باقی مانده است.

منبع غیر اسرائیلی آشنا با سنوار گفت: «او آدم فروتنی نیست. او یک منیت عظیم دارد و خود را به گونه‌ای می‌بیند که در این دنیا در حال انجام یک مأموریت است. او یک جامعه ستیز (sociopath) است و منظور من از این، یک توهین نیست». او افزود: «او به فدا کردن ده‌ها هزار جان و بیشتر، به عنوان مانع برای رسیدن به اهدافش فکر نمی‌کند».

در طول سال گذشته، یک مقام فلسطینی از تشکیلات خودگردان با روابط نزدیک با غزه، چندین بار به این منطقه سفر کرد تا با حماس بر سر یک پیمان ملی گسترده‌تر مذاکره کند. او اغلب با سنوار ملاقات می‌کرد و اصرار داشت که میان آن‌ها «احترام متقابل» وجود دارد. اما در آخرین دیدار این مقام از غزه در اوایل سال جاری، سنوار «به طور کامل ناپدید شد». او گفت: «سیگنال هایی وجود داشت که باید می‌دیدیم، نشانه‌هایی از استفاده از یک مسیر دیپلماتیک برای استتار مسیر نظامی».

با این حال، ارزیابی رسمی اسرائیل این بود که حماس به رهبری سنوار هم از جنگ دوباره بازداشته شده و هم به یک توافق گسترده‌تر با اسرائیل علاقه مند است. به گفته اطلاعات اسرائیل، حمله حماس حداقل به یک سال برنامه‌ریزی نیاز داشت. مقامات و تحلیلگران اسرائیلی اکنون می‌گویند که ظاهر عملگرایانه سنوار، یک فریبکاری محض برای خرید زمان بود.

غزه ممکن است اکنون با یک یورش ویرانگر روبرو باشد که هدف اصلی آن شخص سنوار است. اما اسراییل بی‌آبرو شده است و سرنوشت آن در منطقه در وضعیتی معلق است. همین به تنهایی ممکن است برای سنوار یک پیروزی کافی باشد. کوبی گفت: «او تسلیم نخواهد شد. او ترجیح می‌دهد در غزه بمیرد.»