ناتو هم پیمان نیروهای متعارف اروپا را تعلیق کرد/ جنگ سرد باز می‌گردد؟

به گزارش اکوایران، ایالات متحده و متحدان ناتویی آن روز سه‌شنبه اعلام کردند که به طور رسمی مشارکت خود را در معاهده 1990 که نیروهای متعارف در اروپا را محدود می‌کند، به حالت تعلیق در می‌آورند، که به معنای پایان یافتن یک توافق مهم کنترل تسلیحات دیگر است.

به نوشته وال‌استریت‌ژورنال، اقدام سازمان پیمان آتلانتیک شمالی به دنبال خروج رسمی روسیه از این توافق در روز سه‌شنبه و شکایات طولانی‌مدت غرب مبنی بر عدم رعایت مفاد این معاهده توسط مسکو صورت گرفت.

شورای آتلانتیک شمالی، هیئت حاکمه ناتو، روز سه شنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد: خروج روسیه از مجموعه اقداماتی است که به طور سیستماتیک امنیت یورو-آتلانتیک را تضعیف می‌کند.

تعلیق مشارکت در این معاهده توسط ناتو - که پس از انحلال پیمان ورشو و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی روی آن توافق شد - به ایالات متحده انعطاف بیشتری در استقرار نیروها در جناح‌های شمالی و جنوبی ناتو می‌دهد، از جمله در رومانی و بلغارستان در نزدیکی اوکراین. همچنین متحدان غربی اوکراین را قادر می‌سازد تا از به اشتراک گذاری اطلاعات در مورد استقرار نیروهای خود در کشورهای نزدیک به روسیه اجتناب کنند.

یک مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا گفت: «خروج روسیه از این معاهده نمی‌تواند پایدار باشد و مستلزم پاسخ قوی ائتلاف است. اقدام نکردن پیام اشتباهی را ارسال می‌کند.»

معاهده نیروهای متعارف اروپا​ که در سال 1990 امضا شد، به طور گسترده به عنوان یکی از معاهده هایی تلقی می‌شد که پایان جنگ سرد را تثبیت کرد.

این مقام گفت که این تعلیق از 7 دسامبر برای ایالات متحده اجرایی خواهد شد.

با این تعلیق، معاهده مهم دیگری که به پایان جنگ سرد کمک کرد، از بین رفت.

در آغاز، معاهده نیروهای متعارف در اروپا یا پیمان CFE به عنوان سنگ بنای امنیت اروپا تلقی می‌شد. هدف آن این بود که با از بین بردن برتری عددی نیروهای متعارف بلوک شوروی در مرکز اروپا، هر یک از طرفین را از تجمیع نیرو برای انجام حمله غافلگیرانه منع کند.

این توافق محدودیت‌های برابری برای تعداد تانک‌ها، نفربرهای زرهی، توپخانه سنگین، هواپیماهای جنگی و هلیکوپترهای تهاجمی که ناتو و پیمان ورشو می‌توانستند بین اقیانوس اطلس و کوه های اورال مستقر کنند، تعیین کرد و منجر به انهدام یا انتقال ده‌ها هزار قطعه تجهیزات نظامی شد.

در کنار معاهده نیروهای هسته‌ای میان‌برد در سال 1987، که استقرار موشک‌های آمریکا و روسیه با برد بین 400 تا 5500 کیلومتر را ممنوع کرد، پیمان نیروهای متعارف اروپا به طور گسترده به عنوان یکی از معاهده‌هایی تلقی شد که پایان جنگ سرد را تثبیت کرد.

اما همزمان که روسیه پسا شوروی نسبت به همسایگان خود قاطع‌تر شد و کرملین برای دو جنگ خود در چچن شروع به تجمیع نیروهای خود در منطقه قفقاز کرد، مسکو محدودیت‌های پیمان را در مورد نفربرهای زرهی در جناح‌های اروپا زیر پا گذاشت.

در سال 2007، روسیه اعلام کرد که پایبندی خود را با این توافق به حالت تعلیق در می‌آورد و متعاقباً به اشتراک گذاری اطلاعات در مورد وضعیت نیروهای خود را متوقف می‌کند. این موضوع به روسیه در طول تهاجم سال 2008 به گرجستان، تصرف کریمه در سال 2014 و مداخله نظامی در شرق اوکراین کمک کرد.

در ماه مه سال 2023، روسیه یک اخطار 6 ماهه خروج از توافق صادر کرد. کشورهای ناتو بر سر این که آیا آن‌ها نیز کناره‌گیری کنند یا صرفاً مشارکت خود را به حالت تعلیق درآورند، اختلاف نظر داشتند. در پایان، اتحاد بر سر تعلیق به اجماع رسید.

ویلیام آلبرک، مدیر استراتژی، فناوری و کنترل تسلیحات در مؤسسه بین المللی مطالعات استراتژیک، یک اندیشکده مستقر در لندن، که قبلاً به عنوان رئیس کنترل تسلیحات ناتو فعالیت می‌کرد، گفت: «ما باید این معاهده را در سال 2007 به طور کامل تعلیق می‌کردیم. بنیاد ایده جمعی ما این بود که پایبندی به این معاهده نشان‌دهنده فضیلت ما بود، اما روسیه بیش از 20 سال است که در دنیای متفاوتی زندگی می‌کند و این گام به رسمیت شناختن دیرهنگام این واقعیت است.»

روسیه در سال 2007 پایبندی خود به این توافق را متوقف کرد که در جریان تهاجم سال 2008 به گرجستان، به آن عنصر غافلگیری داد

سایر متخصصان کنترل تسلیحات می‌گویند که این توافق همچنان می‌توانست بدون مشارکت روسیه ارزش داشته باشد.

داریل کیمبال، مدیر اجرایی انجمن کنترل تسلیحات، گفت که این معاهده همچنان با تسهیل تبادل اطلاعات در مورد نیروهای نظامی، در میان کشورهایی که در توافق باقی مانده‌اند، نقش مفیدی ایفا می‌کند.

کیمبال گفت: «این توافق همچنان مکانیسم‌های مهم شفافیت و راستی‌آزمایی را فراهم می‌کند. کشورهای عضو هر سال داده‌های مربوط به ذخایر نظامی خود را در مورد سلاح‌های متعارف رد و بدل می‌کنند. و این برای همه طرف‌ها مفید است، به ویژه در زمان تشدید تنش.»

تصمیم به تعلیق مشارکت در این توافق همچنین به ارتش آمریکا انعطاف بیشتری برای استقرار نیروهای زرهی در جناح جنوبی ناتو می‌دهد. ایالات متحده و متحدانش اغلب باید یک سری مراحل پیچیده را برای انتقال یا استقرار نیروهای آمریکایی در آنجا طی کنند تا در محدوده مجاز CFE باقی بمانند، از جمله اینکه چه تعداد سرباز مجاز به استقرار در جناح شمالی ائتلاف هستند.

در نتیجه، فرماندهی اروپای ایالات متحده مدتهاست که از خروج از CFE حمایت می‌کند، به ویژه از آنجا که روس‌ها از دهه 1990 قبل از تعلیق مشارکت خود در معاهده در سال 2007، محدودیت های جناحین را نادیده گرفته‌اند و از روز سه شنبه رسماً از کل معاهده خارج خواهند شدند.

این مقام ارشد وزارت خارجه گفت: «این اقدام به این معنا نیست که ایالات متحده به کنترل تسلیحات پشت کرده است.»

این مقام گفت: «ما همراه با متحدانمان در حال بحث درباره ایده‌هایی برای همکاری با شرکای مسئول برای ادامه تلاش‌ها برای کاهش ریسک، جلوگیری از برداشت‌های نادرست، اجتناب از درگیری‌ها و ایجاد اعتماد هستیم.»

علاوه بر این، تداوم تبعیت از این پیمان از سوی متحدان ناتو اساساً اطلاعات دقیقی را در مورد نیروهای متعارف آن‌ها به روسیه می‌داد، زیرا بلاروس، یکی از امضاکنندگان پیمان نیروهای متعارف اروپا، احتمالاً هر اطلاعاتی را که دریافت می‌کند، به عنوان بخشی از همکاری نظامی مشترک با روسیه تحت «معاهده اتحاد دولتی» در سال 1999، با مسکو به اشتراک می‌گذارد.