آرش؛ میدانی که زخم بین تهران و خلیج فارس را باز نگه داشت

به گزارش اکوایران،  در شرایطی که پس از روند تنش‌زدایی منطقه‌ای ایران و کشورهای خلیج فارس به سوی هم‌سویی گام بر می‌داشتند، ادعاهای جدید بر سر میدان نفتی آرش بار دیگر اختلافات بر سر پاره‌ای مسائل میان طرفین را عیان کرد.

شب گذشته، در پایان چهل و چهارمین اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس بیانیه‌ای صادر شد که بار دیگر مناقشه بر سر این میدان گازی را برجسته کرد. این شورا در بخشی از بیانیه خود مدعی شد که میدان گازی آرش (الدره) به صورت کامل در آب‌های سرزمینی کویت قرار دارد و مالکیت این منابع طبیعی به صورت مشترک تنها برای عربستان و کویت است و آنها حق بهره برداری کامل از منابع آن را دارند.

در فقراتی دیگر هم این بیانیه با تکرار مواضع قبلی، از ادعای مالکیت امارات متحده عربی بر جزایر سه‌گانه ایرانی (تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی) تاکید شده است. این بیانیه از ایران خواسته است تا به تلاش‌های امارات برای حل این موضوع از طریق مذاکره مستقیم یا توسل به دیوان بین‌المللی دادگستری پاسخ دهد.

چرا عربستان و کویت مدعی میدان گازی آرش شده‌اند؟

پس از صدور بیانیه شورای همکاری خلیج فارس،  ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه  نسبت به برخی بندهای بیانیه پایانی چهل و چهارمین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در ارتباط با جمهوری اسلامی ایران ابراز تأسف کرد و آن‌ها را غیر قابل قبول و مردود دانست.

کنعانی گفت: «جمهوری اسلامی ایران، هر گونه ادعایی در خصوص این جزایر را دخالت در قلمرو داخلی، حاکمیت و تمامیت ارضی خود دانسته و آن را به شدت محکوم می‌کند». سخنگوی وزارت امور خارجه اضافه کرد: «جمهوری اسلامی ایران، بر اساس مذاکرات دو جانبه خود با دولت کویت و سوابق مذاکراتی، همواره بر همکاری دوستانه و سازنده در حوزه انرژی از جمله در منطقه «آرش» تاکید کرده است؛ بدون تردید، رفتارهای مبتنی بر توجه به منافع و مصالح مشترک، می‌تواند زمینه‌های مناسب همکاری‌های منطقه‌ای را فراهم کند».

پیش از این نیز در 17 شهریور ماه وزرای شورای همکاری خلیج فارس اعلام کردند که میدان گازی الدره [آرش] به‌طور انحصاری متعلق به عربستان سعودی و کویت است و آن‌ها به تنهایی حق استفاده از منابع طبیعی آن را دارند. 

کویت و عربستان سعودی که منابع گاز و نفت دریایی را در منطقه بین خود به اشتراک می‌گذارند، در ماه مارس گذشته توافق‌نامه‌ای را برای توسعه بهره‌برداری مشترک این میدان امضا کردند. چند روز بعد، ایران با این قرارداد مخالفت کرد و آن را «غیرقانونی» خواند و گفت که برنامه‌های خود را برای توسعه بهره‌برداری از میدان آغاز خواهد کرد.

آینده منطقه در گروی شطرنج آرش؛ اختلاف بزرگ بازی تهران را برمی‌گرداند؟

میدان آرش که عمدتا در منطقه زیرآبی بی‌طرف بین کویت و عربستان سعودی قرار دارد بازدهی اقتصادی قابل توجهی دارد. با ذخایر تخمین‌زده‌شده ۳۰۰ میلیون بشکه نفت و حدود ۱۱ تریلیون فوت مکعب گاز، بدیهی است که این منطقه کانون اختلاف باشد.

ریشه مناقشه بر سر این میدان به دهه 1960 برمی‌گردد؛ زمانی که ایران و کویت حق اکتشاف مورد مناقشه خود را به شرکت‌های جداگانه‌ای اعطا کردند. این وضعیت اکتشاف گاز در این منطقه را متوقف کرد و نزاع عمیقی بر سر مالکیت و حقوق توسعه ایجاد کرد که تا به امروز ادامه دارد.

در حالی که مرزهای دریایی ایران با کویت در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، برخی از قانونگذاران ایران سهم ۴۰ درصدی از این میدان را مطرح می‌کنند، در حالی که رسانه‌های دولتی ارقامی تا ۷۰ درصد را گمانه‌زنی کرده‌اند. از سوی دیگر، عربستان سعودی و کویت با مرزهای مشخص‌شده خود، حقوق انحصاری میدان آرش را طلب می‌کنند. این مسئله مانع مهمی برای حل‌وفصل اختلافات است.