نقد همتی به آمار گمرک: بدعت نسازید

به گزارش اکوایران، سه شنبه شب در تاریخ 5 دی ماه، عبدالناصر همتی رئیس اسبق بانک مرکزی و استاد دانشگاه تهران، در توئیتر خود از آمار منتشر شده تراز تجاری در گمرک خبر داد. او عنوان کرد: " با رسیدن تراز تجاری 9 ماهه کشور به منفی 12 میلیارد دلار، گمرک کشور با نوآوری و برای اولین بار، ارزش صادرات 9 ماهه نفت را نیز به آن اضافه کرد و در نتیجه تراز تجاری را مثبت اعلام کرد." همتی درخواست کرد که در این صورت باید میزان خروج سرمایه از کشور و درصد برگشت ارز صادرات غیرنفتی نیز اعلام شود تا قضاوت بهتری از عملکرد ترازپرداخت‌ها حاصل شود. 

دلیل تاکید عبدالناصر همتی بر انتشار آمار خروج سرمایه و ارز صادرات غیرنفتی آن است که بررسی ترازپرداخت‌ها بدون درنظر گرفتن حساب سرمایه، تصویر نادرست و ناکاملی از ترازپرداخت‌ها ارائه می‌کند، چرا که خالص خروج سرمایه و خروج ارز، عامل کاهش دهنده ترازپرداخت‌هاست. 

تراز تجاری به حسابی گفته می‌شود که درآن خالص درآمدهای یک کشور از طریق صادرات و واردات لحاظ شده است. به‌طور کلی تاکنون روال این بوده که گمرک کشور تراز تجاری را به‌طور ماهانه بدون در نظر گرفتن درآمدهای نفتی کشور اعلام می‌کرده است. 

در مقابل ترازپرداخت‌ها شامل حساب جاری(نفتی و غیرنفتی) کالا و خدمات و همچنین جریان خالص ورود سرمایه می‌شود. به طور کلی بانک مرکزی به‌طور کامل در مقاطع زمانی مشخص اقدام به انتشار اطلاعات کامل وضعیت ترازپرداخت‌های کشور می‌کند. 

این درحالیست که در پی اقدامی ناگهانی معاون وزیر اقتصاد، محمد رضوانی‌فر برای نخستین بار درآمدهای نفتی را نیز به حساب‌ تجاری گمرک افزوده و تراز تجاری را مثبت 15.5 میلیارد دلار اعلام کرده است.

البته شایان ذکر است که از ۱۵.۵ میلیارد دلار مازاد تجاری اعلام شده، ۱۴.۴ میلیارد دلار آن ناشی از مازاد صادرات بر واردات بوده و مابقی آن مربوط به صادرات خدمات فنی و مهندسی و برق بوده است.

حجم تجارت خارجی ایران در 9 ماهه ابتدایی 1402

بر اساس گزارش‌ اخیرا منتشر شده از گمرک کل درآمدهای نفتی در 9 ماه اخیر حدود 26.4 میلیارد دلار و درآمدهای غیرنفتی در سه فصل ابتدایی 1402 حدود 36.4 میلیارد دلار بوده است. در مقابل کل واردات انجام شده در بازه زمانی مورد بررسی حدود 48.4 میلیارد دلار به ثبت رسیده است. 

بنابراین با توجه به روند سابق گمرک در انتشار آمار تراز تجاری، ایران تقریبا با 12 میلیارد دلار کسری تجاری در صادرات غیرنفتی خود طی 9 ماه اخیر مواجه بوده است.

 طبق گزارش انتشار یافته از گمرک هدف رئیس این سازمان از ادغام درآمدهای نفتی به تراز تجاری گمرک شفافیت عملکرد دولت در زمینه تجارت خارجی بوده است اما با توجه به اعلام نشدن سایر اجزای ترازپرداخت‌ها، به ابهامات بیشتری منجر شده است. بر اساس پیگیری‌های اکوایران از سازمان گمرک، این اقدام معاون وزیر اقتصاد با هماهنگی سازمان گمرک انجام نشده بوده و دلیل آن نیز نامشخص است.